Lëvizjet që ka bërë Ankaraja në Detin e Zi kanë qenë gjithashtu të dobishme për Perëndimin, pasi ato i kanë mohuar Moskës aftësinë për të shfrytëzuar maksimalisht aftësitë e saj detare në rajon kundër Ukrainës.Edhe një herë, është treguar se aftësia e balancimit që përdor presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan kur merr pozicionin e vendit të tij në luftën ruso-ukrainase është në interes të gjithë botës dhe se nuk është vetëm në favor të Turqisë. Në një kohë kur çmimet botërore të grurit janë gati për një rritje tjetër pasi Rusia pezulloi pjesëmarrjen e saj në marrëveshjen e grurit, biseda telefonike e Erdoganit me Vladimir Putin ishte e mjaftueshme për të bindur presidentin rus të braktisë atë vendim dhe t’i kthehet marrëveshjes.
Putini është një person kokëfortë me një karakter të paparashikueshëm dhe ka lënë të kuptohet vazhdimisht për mundësinë e përdorimit të armëve bërthamore për të shmangur humbjen në luftë dhe për të rritur furnizimet me ushqim dhe energji, por ai bëhet edhe më i rrezikshëm kur liderët botërorë kanë vështirësi në vendosjen e komunikimit me të dhe mos e dëgjoni atë. Thjesht, Erdogan është i vetmi lider i shquar që pas luftës mundi të fliste me Putinin për orë të tëra dhe të ulej pranë tij, pa pasur nevojë të përdorte një tavolinë të gjatë.
Një model i madh për diplomacinë rajonale
Erdogan mund të duket për disa si një lider që dëshiron të përdorë krizat vetëm për të përfituar, ose si një person me sjellje narcisiste që abuzon me nevojën e të tjerëve, gjë që është një gjë legjitime në përpjekjet e vendeve për të arritur interesat e tyre. Megjithatë, nëse nuk do të kishte një person si ai që do të ishte në gjendje të komunikonte me Putinin dhe ta bënte atë të dëgjonte, situata ndoshta do të ishte shumë më e keqe se sa është tani.
Erdogan arriti me mjeshtëri të paraqesë Turqinë si një fuqi rajonale, e aftë për ta kthyer këtë konflikt në një mundësi për të rritur rëndësinë e saj gjeopolitike për Rusinë dhe Perëndimin, duke përdorur në të njëjtën kohë ndikimin e saj me Putinin për të zvogëluar efektet negative të luftës në Ukrainë. dhe bota.
Ankaraja nuk mund ta luante këtë rol pa politikën e saj të ekuilibruar, e cila ofroi një model të shkëlqyer për diplomacinë rajonale, pasi arriti, me aftësitë e saj modeste në krahasim me fuqitë globale, të bënte një përparim të madh në konflikt, siç ishte marrëveshja e grurit. Gjithashtu e detyroi Putinin t’i kushtonte pak vëmendje opsionit të paqes. Përfitimet e balancimit turk nuk duhen parë vetëm nga këndvështrimi i kontributit që botës t’i kursehet një krizë ushqimore ose hapjes së një vrime të vogël diplomatike në murin e luftës, por edhe nga një këndvështrim më i gjerë gjeopolitik i konfliktit.
Komunikimi efektiv dhe i frytshëm me Putinin
Përveç që marrëveshja e grurit luan një rol tjetër në kufizimin pjesërisht të aktivitetit ushtarak rus në Detin e Zi, aktivizimi i Konventës së Montreux nga Turqia ndihmoi në uljen e militarizimit të Detit të Zi dhe krijoi probleme të mëdha për Rusinë që të përdorte efektivisht flotën e saj detare në luftë. Në të njëjtën kohë, kjo kontribuoi që Rusia ta shikonte një hap të tillë nga këndvështrimi i interesit të saj për të parandaluar hyrjen e Perëndimit në Detin e Zi, ku do të bllokonte një nga daljet më të rëndësishme të Rusisë në botë.
Lëvizjet që ka bërë Turqia në Detin e Zi kanë qenë gjithashtu të dobishme për Perëndimin, pasi ato i kanë mohuar Rusisë aftësinë për të përdorur mjaftueshëm aftësitë e saj detare në rajon kundër Ukrainës. Përveç kësaj, Ankaraja ka arritur të përdorë rolin e saj në Detin e Zi dhe nevojën e Moskës për të, duke pasur parasysh se ajo përfaqëson një dalje ekonomike dhe tregtare si një alternativë ndaj Perëndimit në kontekstin e sanksioneve, për të forcuar interesat e saj ekonomike dhe gjeopolitike dhe si një kartë për të ushtruar presion ndaj Putinit për të pranuar marrëveshjen e grurit dhe për të hequr dorë, të paktën përkohësisht, nga ambicia për të izoluar plotësisht Ukrainën nga Deti i Zi.
Këto përparime të rëndësishme të bëra nga Turqia gjatë konfliktit nuk duhet të shihen nga Perëndimi vetëm si përfitime të veta ose si diçka që e afroi vendin me Rusinë. Diplomacia balancuese e Turqisë është bërë një mënyrë efektive dhe e frytshme për të komunikuar me Putinin kur rritet kokëfortësia e tij, dhe gjithashtu një mjet për të ushtruar presion kur lind nevoja për të lehtësuar shqetësimet globale të ushqimit.
Erdogan ka të drejtë: Rusia dhe Ukraina janë vende të forta
Pavarësisht shqetësimit perëndimor për rritjen e dukshme të partneritetit turko-rus që nga lufta, kjo nuk ka ardhur në kurriz të qëndrimit fillestar të Ankarasë për refuzimin e luftës apo rolit të saj kyç në NATO. Turqia mbetet mbështetësi kryesor i Ukrainës dhe integritetit të saj territorial. Ajo gjithashtu vazhdon të vlerësojë anëtarësimin e saj në NATO dhe marrëdhëniet e saj me Perëndimin si një mjet të rëndësishëm për të arritur ekuilibrin me Rusinë.
Që kur shpërtheu lufta, Erdogan ka kërkuar të ndërmjetësojë mes Moskës dhe Kievit për të sjellë paqen. Ai ka ofruar vazhdimisht që Turqia të presë një takim midis Putinit dhe Presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky në të njëjtën tryezë. Gjithashtu, vendi i tij priti takime dypalëshe të nivelit të lartë midis Rusisë dhe Ukrainës dhe pothuajse ia doli të niste procesin e negociatave. Megjithatë, përpjekjet e saj nuk morën mbështetje të mjaftueshme nga Perëndimi, pasi disa vende perëndimore, të udhëhequra nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, e panë konfliktin si një mundësi për të dobësuar Rusinë dhe për të rivendosur fuqinë e tyre mbi evropianët.
Në ditët e para të luftës, Erdogan e paralajmëroi hapur Rusinë se Ukraina është një vend i fortë, i cili nuk është i lehtë për t’u kontrolluar, dhe pas kësaj ai paralajmëroi edhe perëndimorët se Rusia është gjithashtu një vend i fortë, që nuk është e lehtë të mposhtet. Turqia i është qasur konfliktit nga një perspektivë realiste, e cila kombinon njohjen e shqetësimeve të thella të Rusisë për zgjerimin e NATO-s drejt kufijve të saj dhe nevojën e Ukrainës për të vendosur për të ardhmen që dëshiron dhe për të gjetur një mënyrë për të zgjidhur shqetësimet e ndërsjella të sigurisë midis Moskës dhe Perëndimit. Fatkeqësisht, kjo qasje nuk ishte dominuese në këtë konflikt.
Disa liderë perëndimorë janë dritëshkurtër
Ankaraja zgjodhi anën e duhur kur vendosi t’i jepte përparësi përpjekjeve për paqe në vend të nxitjes së konfliktit. Ajo pyeti veten nëse, nëse ai i bashkohet sanksioneve perëndimore kundër Rusisë, ose i nënshtrohet kërkesave amerikane për të dorëzuar sistemin rus S-400 në Ukrainë dhe vendos të lejojë flotat perëndimore të kalojnë në Detin e Zi, a do të ishte atëherë Putini më i dobët se sa është sot?
A do të sigurojë rreshtimi i Turqisë me Perëndimin që të mos ketë konflikt ushtarak midis Rusisë dhe Perëndimit në Detin e Zi, i cili mund të zhvillohet papritur në një luftë të tretë botërore? A mund të kishte reduktuar bota rreziqet e një krize globale ushqimore nëse Ukraina nuk do të kishte qenë në gjendje të eksportonte grurin e saj në botë? A do të ishte kriza energjetike në Evropë më e vogël se sa është sot nëse Putini do të vendoste të ndëshkonte Turqinë dhe të ndalonte dërgesat e mbetura të gazit rus përmes atij vendi në vendet evropiane? Këto pyetje të rëndësishme, megjithëse të vështira për t’u përgjigjur me besueshmëri, mjaftojnë për të treguar rëndësinë e diplomacisë balancuese turke për të shmangur skenarët më të rrezikshëm të kësaj lufte.
Të gjithë duhet të tregojnë mirënjohje ndaj Turqisë për rolin që luan. Putini nuk ka qenë kurrë i bindur për përfitimet e marrëveshjes së grurit, pasi ajo i siguron Kievit një litar shpëtimi për të shmangur kolapsin ekonomik. Rusia nuk korri përfitime ekonomike prej saj në masën që korri Ukraina, por Putini prapë pranoi marrëveshjen, duke vlerësuar qëndrimin e balancuar të Turqisë. Disa liderë perëndimorë janë miopë kur bëhet fjalë për Turqinë dhe rolin e saj gjeopolitik, dhe armiqësia e tyre ndaj Erdoganit tenton të dominojë perceptimin e tyre për Turqinë dhe rolin e saj kyç si një pikë ekuilibri midis Lindjes dhe Perëndimit.
Qendra kryesore për shitjen e gazit në kontinentin evropian
Në fakt, Rusia ishte në gjendje të kuptonte më mirë rëndësinë gjeopolitike të Turqisë në krahasim me perëndimorët. Rëndësia e diplomacisë balancuese të Turqisë nuk kufizohet më në mbajtjen gjallë të korridorit të grurit të Ukrainës me botën, por është bërë një mjet për të ndaluar përkeqësimin e konfliktit dhe për të ofruar shpresë për paqe.
Si rezultat i këtij balancimi, Turqia është kthyer në një lojtar kyç në ristrukturimin e sistemit energjetik midis Rusisë dhe Perëndimit dhe stabilizimit të furnizimit me gaz rus në Evropë, falë projektit që e kthen Turqinë në qendrën kryesore të shitjet e gazit në kontinentin evropian.
Mahmud Alloush/ Al Jazeera
