Ndërsa muaji i nëntë i luftës në Ukrainë po afrohet, gjëja më e keqe që mund të bëjmë për paqen në kontinentin tonë është të insistojmë në bisedimet e paqes me Vladimir Putin, thotë Timothy Garton Ash, një historian i shquar britanik në një rubrikë për The Guardian .
Gjëja më e mirë që mund të bëjmë për paqen, thekson ai, është të rrisim mbështetjen tonë ushtarake, ekonomike dhe humanitare për Ukrainën, derisa një ditë ajo të mund të negociojë nga një pozicion i fortë.
Donald Trump, kujton Ash, së fundmi la të kuptohet se ai mund të jetë kandidati i përsosur për të praktikuar artin e negociatave me Putinin. Silvio Berlusconi gjithashtu propozoi veten si ndërmjetës.
“Çfarë ekipi ëndërrash do të ishin bashkë – ekipi i ëndrrave të Moskës”, thotë Ash me ironi, duke shtuar se Putini nuk do të donte asgjë më shumë se një armëpushim në Ukrainë, ndërsa këta të dy ulen në tryezën e tij të gjatë në Kremlin.
Ndërkohë, forcat e armatosura të rrahura dhe të demoralizuara të diktatorit rus mund të gërmojnë për të mbrojtur zonat ende të mëdha të Ukrainës që ata pushtojnë, të rigrupohen, të pushojnë, të riarmatosen, të sjellin përforcime të rekrutuar së fundmi dhe më pas të rifillojnë luftën, duke dërguar një notë falënderimi – një dërgesë vodka – për Berlusconin dhe për Trump, thekson historiani britanik.
Nëse Rusia varet nga territori ukrainas që pushton aktualisht, i cili është më shumë se tre herë më i madh se Belgjika, Putini mund ta konsiderojë atë një fitore historike, duke rimarrë të paktën një pjesë të Novorossia (Rusia e Re) e Katerinës së Madhe.
Do të ishte gjithashtu një demonstrim global që agresioni i armatosur paguan. Shiko Tajvanin, paralajmëron Ash.
Megjithatë, ai shton se ukrainasit nuk do ta pranonin kurrë këtë.
Sondazhet e opinionit publik, kujton ai, tregojnë se ata janë të gatshëm të paguajnë një çmim shumë të lartë, duke përfshirë viktima shtesë ushtarake dhe civile, për të rimarrë territorin e tyre. Prandaj, kjo do të ishte një recetë jo për paqe, por për një luftë edhe më të gjatë, sipas historianit.
Do të vijë koha për negociata. “Një luftë me Rusinë, një vend që ka një nga grupet më të mëdha në botë të armëve të shkatërrimit në masë, dhe një lider që është i keq dhe potencialisht i dëshpëruar mjaftueshëm për t’i përdorur ato, nuk mund të përfundojë me dorëzim pa kushte.”
Kjo situatë, shton ai, hedh një dritë shqetësuese retrospektive mbi pyetjen se çfarë mund të kishte ndodhur nëse Gjermania naziste, dhe jo SHBA, do të kishin zhvilluar me sukses bombën atomike së pari.
Qeveria ukrainase tashmë ka filluar të mendojë, së bashku me miqtë e saj perëndimorë, për rregullimet e sigurisë dhe dispozitat e tjera që duhet të kërkojë.
“Ukraina ka një të drejtë ligjore dhe morale absolute për të rimarrë çdo centimetër të territorit të saj sovran, përfshirë Krimenë. Çdo kompromis që ai mund të bëjë përfundimisht – për shembull, disa marrëveshje të veçanta për Krimenë – mund të jetë vetëm një vendim sovran i Ukrainës”, thekson Esh.
Është e qartë, shton ai, se një paqe e tillë do të ishte e papranueshme për Putinin, veçanërisht pasi ai njoftoi se katër rajone të Ukrainës janë tani pjesë e Rusisë.
“Diktatori rus ose duhet të detyrohet ta pranojë atë, ose do të duhet të lidhet një marrëveshje paqeje me një Rusi që nuk kontrollohet më nga Putini.
Askush nuk e di se kur dhe si do të ndodhë ndryshimi në Moskë, dhe momenti i ndryshimit mund të paraqesë gjithashtu rrezik të shtuar. Megjithatë, ky është shansi më i mirë që kemi për të arritur përfundimisht paqen e qëndrueshme pas një lufte të gjatë”, është i bindur historiani.
Nuk do të ketë paqe të qëndrueshme në Evropë për sa kohë që Putini është në Kremlin
Për ta arritur këtë, Perëndimi, thekson Ash, duhet të rrisë mbështetjen e tij për Ukrainën, për t’i mundësuar asaj të vazhdojë të fitojë dhe t’i mbijetojë dimrit të vështirë.
Duke humbur në fushën e betejës, Rusia iu kthye sulmeve frikacake dhe kriminale në infrastrukturë të rëndësishme.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), gjysma e infrastrukturës energjetike të vendit është dëmtuar ose shkatërruar, 10 milionë ukrainas janë aktualisht pa energji elektrike dhe më shumë se 700 objekte mjekësore janë prekur.
Këtë javë, kujton Ash, një foshnjë e porsalindur thuhet se u vra kur një raketë ruse goditi një maternitet në rajonin e Zaporozhye.
Gati tetë milionë ukrainas janë zhvendosur jashtë vendit, ndoshta pesë milionë brenda vendit, dhe OBSH pret që dy deri në tre milionë të tjerë të largohen nga shtëpitë e tyre “në kërkim të ngrohtësisë dhe sigurisë”.
Evropa, beson Ashe, nuk ka parë asgjë të tillë që nga viti 1945.
Nevoja më imediate ushtarake është mbrojtja ajrore, jo më pak për të kundërshtuar sulmet e mëtejshme në infrastrukturën civile. Sistemet e shumta të raketave lëshuese, të tilla si Himars i prodhuar në SHBA, kanë qenë çelësi i suksesit ushtarak të Ukrainës dhe nevojiten më shumë për të shterur artilerinë konvencionale ende masive të Rusisë.
Nëse Ukraina dëshiron të rimarrë territorin e saj – dhe ndërsa zona nën kontrollin rus zvogëlohet, beteja do të bëhet më e përqendruar – ajo duhet të ketë tanke moderne si Leopard 2 i Gjermanisë.
Përveç kësaj, ajo ka nevojë për gjeneratorë, inxhinierë për të ndihmuar në riparimin e termocentraleve, furnizime mjekësore dhe sasi të mëdha ndihme financiare vetëm për të parandaluar kolapsin e ekonomisë së saj, thotë historiani.
Në muajt e parë të luftës, pjesa më e madhe e mbështetjes ushtarake erdhi nga një pjesë e vogël e vendeve perëndimore, kryesisht SHBA, por edhe Britania e Madhe, Polonia, Estonia dhe disa të tjerë.
Ka pasur shumë pak gjëra për t’u krenuar në të dhënat e qeverive britanike gjatë viteve të fundit, beson ai, por kjo është një prej tyre.
Fakti që, edhe në mes të një stuhie ekonomike në vend, kryeministri i ri britanik Rishi Sunak e ndjeu të nevojshme të udhëtonte në Kiev, pasqyron një konsensus të gjerë kombëtar ndërpartiak.
A do të ishte më mirë Gjermania sot nëse aleatët perëndimorë do të kishin kërkuar paqe me një Hitler të armatosur me armë bërthamore?
Ndërsa presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky shkroi në Twitter: “Të dy vendet tona e dinë se çfarë do të thotë të ngrihesh për lirinë”.
Ekspertët e Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë propozuan “planin Leopard”, sipas të cilit të gjitha vendet evropiane që përdorin tankun Leopard 2 do të mblidheshin për të pajisur brigadën e blinduar ukrainase.
Konsorciume të ngjashme evropiane duhet të konsiderohen për mbrojtjen ajrore, por edhe për nevojat civile si infrastruktura energjetike.
A nuk do të përshkallëzohej Putini si përgjigje?, tregon Ash për pyetjen e supozuar që do t’i imponohej publikut. “Ai tashmë është.” Dhe ai mund të shkojë më tej, ndoshta edhe përtej pragut taktik bërthamor. Por asnjë veprim në luftë nuk është pa rrezik.
Në planin afatgjatë, rreziqet për të gjithë botën që do të lindin nga fitorja nga agresioni i drejtpërdrejtë i armatosur do të ishin shumë më të mëdha. Përgjigja e vërtetë është të mos nxitojmë në negociata nga frika, siç këshillojnë protestuesit në vende si Gjermania dhe Italia”.
Në Evropë, është i bindur historiani britanik, nuk do të ketë paqe të qëndrueshme për sa kohë që Putini është në Kremlin.
“Ne nuk mund ta largojmë atë, por mund të kontribuojmë në krijimin e kushteve në të cilat vetë rusët do të braktisin përfundimisht kursin vetëshkatërrues në të cilin ai ka udhëhequr vendin e tyre.”
Në fund të fundit, Rusia do të përfitojë gjithashtu nga një disfatë ruse në Ukrainë. Ose ata protestues mendojnë se Gjermania do të ishte më mirë sot nëse aleatët perëndimorë do të kishin kërkuar paqe me një Hitler të armatosur bërthamor.”
“Duket kundërintuitive, perverse, madje imorale, të pretendosh se lufta është rruga drejt paqes.” Por tani që ne kemi lejuar kontinentin tonë të bjerë në një konflikt të madh të armatosur, rruga më e mirë drejt paqes së qëndrueshme është të lejojmë palën e duhur të fitojë luftën”, përfundon Timothy Ash.
