Shitësi, i cili nuk deshi të identifikohej me emër, është punëtor i Korporatës Energjetike të Kosovës (KEK). Ai thotë se bashkë me djemtë e tij merren me shitjen e qymyrit tash e 20 vjet.
“[Qymyri po shitet më shumë] shkaku i druve që janë më shtrenjtë dhe rrymës”, thotë shitësi.
Një metër dru aktualisht kushton 70 deri në 80 euro, krahasuar me 40 euro sa ka qenë vitin e kaluar.Në kohën e mbrëmjes, sidomos në net më të ftohta, në disa pjesë të Prishtinës vërehet tym i dendur nga oxhaqet.
Banorë nëpër disa lagje të kryeqytetit, si Vranjevci e Kolovica, thonë se nuk kanë zgjidhje tjetër për ngrohje, përveç druve dhe qymyrit.Hazir Canolli, banor i Kolovicës, thotë se familja e tij është ngrohur me dru gjithmonë.“Përafërsisht harxhoj 15 metra dru në vit. Na pengon ajri i ndotur, por këtu në periferi më pak”, thotë ai.
Dhe, pasojat pritet t’i ketë cilësia e ajrit, që rrjedhimisht ndikon edhe në shëndetin e njerëzve, sidomos tek ata me sëmundje në sistemin e frymëmarrjes.
Instituti Hidrometeorologjik i Kosovës, i cili mat cilësinë e ajrit, në raportin e vitit 2021 ka bërë të ditur se tejkalimet më të shpeshta të parametrave të lejuar të ndotësve në ajër, janë shënuar në zonën e Prishtinës dhe të Obiliqit.
Këto tejkalime, sipas raportit, janë shënuar kryesisht gjatë muajve: janar, shkurt, mars, nëntor dhe dhjetor.
Përveç termocentraleve dhe ngrohjes nga amvisëria, Agjencia për Mbrojtjen e Mjedisit e Kosovës thotë se ndotje në ajër shkaktojnë edhe makinat, sidomos ato më të vjetra që shpenzojnë më shumë naftë.
Sipas të dhënave të Ministrisë së Brendshme të Kosovës, nga dhjetori i vitit 2021, në Kosovë janë të regjistruara gjithsej 395.840 vetura. Prej tyre, vetëm 74 janë 100 për qind elektrike, që nënkupton se kanë ndotje zero ndaj ambientit.
Nga Komuna e Prishtinës thonë për Radion Evropa e Lirë se këtë vit kanë planifikuar që në ditët kur ka rrezik për ndotje më të madhe të ajrit – për shkak të temperaturave të ulëta dhe përdorimit më të madh të ngrohjes – ta organizojnë falas transportin ndër-urban publik.
“Trafikun urban në zonat urbane dhe rurale ta shpeshtojmë dhe transporti të jetë falas”, thuhet në deklaratën e tyre me shkrim.
Ata thonë se kjo është masë afatshkurtër, ndërsa si masë afatgjate planifikojnë krijimin e zonave me emetim të ulët të gazrave, përkatësisht “kufizimin e qarkullimit të automjeteve të vjetruara në zona të caktuara”.
Vlera Krasniqi, inxhiniere e ambientit që ligjëron në Universitetin e Prishtinës, thotë se masat e veçanta që prekin vetëm disa lloje të ndotësve, nuk janë zgjidhje afatgjate për ndotjen e ajrit.
“Në asnjë mënyrë nuk mund t’i trajtojmë problemet si komponentë të veçuar. Qasja për t’i zgjidhur problemet mjedisore duhet të jetë sistematike. Çfarëdo që vendoset të bëhet, duhet të bëhet paralelisht në të gjithë sektorët. Ne kemi pasur zgjidhje të shumta, i kemi ndalur veturat për një ditë ose dy ditë. Fatkeqësisht janë zgjidhje që bëhen vetëm për raste emergjente. Nuk janë zgjidhje të qëndrueshme”, thotë Krasniqi.
Sipas saj, ndër format më të mira për të ndihmuar në uljen e ndotjes së ajrit është investimi në prodhimin e energjisë nga burimet e ripërtërishme, si dhe motivimi financiar i bizneseve dhe qytetarëve në drejtim të përdorimit të energjisë së ripërtërishme.
“Ne nuk mund t’u themi njerëzve mos e përdorni qymyrin apo drurin për ngrohje, pa u ofruar një alternativë”, thotë ajo.
Rreth 94 për qind e energjisë elektrike në Kosovë prodhohet nga djegia e qymyrit, ndërsa pjesa tjetër nga burimet e ripërtërishme të energjisë, ku përfshihen: hidrocentralet, centralet e erës dhe panelet diellore.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, efektet e kombinuara të ajrit të ndotur në ambient të jashtëm dhe të ajrit të ndotur në shtëpi shkaktojnë 6.7 milionë vdekje të parakohshme në vit.
Qeveria e Kosovës nuk iu përgjigj pyetjes së Radios Evropa e Lirë nëse ka ndonjë plan të veçantë për parandalimin e ndotjes së ajrit këtë vit./REL
