Ndërsa tensionet rriten midis Serbisë dhe Kosovës, Rusia nuk duhet të lihet të çojë përpara axhendën e saj përçarëse në rajon.
Në fillim të dhjetorit, zyrtarët e Bashkimit Evropian u nisën drejt Shqipërisë për të theksuar një pikë simbolike. Samiti i fundit BE-Ballkani Perëndimor , i mbajtur në Tiranë, ishte i pari që u mbajt në një rajon, popullsia e të cilit kryesisht dëshirojnë t’i përkasin klubit të Brukselit, por kanë filluar të dyshojnë se do t’i përkasin ndonjëherë.
Gjesti – së bashku me masat konkrete si përfshirja në programin Erasmus të BE-së – shkoi mirë. “Gjërat po ndryshojnë,” vuri në dukje kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, në përfundim të samitit , ndërsa liderët e tjerë përshëndetën “një mentalitet të ri”. Disa javë më vonë, Bosnje-Hercegovinës iu dha statusi i vendit kandidat për t’u anëtarësuar në BE.
Muzika e re e humorit nuk është e vështirë të shpjegohet. Ndërsa lodhja nga zgjerimi i BE-së filloi gjatë viteve të fundit, Ballkani Perëndimor – dhe tensionet e tij në dukje të pazgjidhshme e të pazgjidhura – ranë shumë poshtë listës së shqetësimeve gjeopolitike të Evropës. Por lufta në Ukrainë i ka përqendruar mendjet në Bruksel, pasi Rusia kërkon të zgjerojë ndikimin e saj në rajon në kurriz të BE-së dhe NATO-s dhe përdor paqëndrueshmërinë politike në avantazhin e saj.
Ky fokus i ripërtërirë perëndimor është shumë i nevojshëm, por, duke pasur parasysh një kontekst të errët, kërkohet më shumë se fjalë të ngrohta. Muajin e kaluar, mosmarrëveshjet lokale çuan në ngritjen e barrikadave për një kohë të shkurtër në pjesën më veriore të Kosovës, e cila është kryesisht serbe etnike. Marrëdhëniet ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit – e cila gëzon mbështetjen entuziaste të Kremlinit dhe refuzon të njohë pavarësinë e Kosovës – duken më keq se në çdo moment gjatë 20 viteve të fundit.
Kapaciteti i BE-së për të ndërmjetësuar është i ndërlikuar nga varësia e Serbisë nga gazi rus dhe refuzimi i Beogradit për të vendosur sanksione ndaj Moskës. Por nëse marrëveshja e Brukselit e vitit 2013 nuk zbatohet përfundimisht këtë vit – që lidh autonominë politike për serbët e Kosovës me një normalizim të marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve – rreziku i konfliktit të afërt është real. Po të ndodhte kjo, pasojat më të gjera do të ishin serioze, jo më pak në aspektin e një krize të re refugjatësh.
Në Bosnje dhe Hercegovinë, situata është gjithashtu e zymtë. Moska i jep mbështetje bujare axhendës secesioniste të liderit nacionalist serb të Bosnjës, Milorad Dodik. Në të njëjtën kohë, Kremlini kultivon nacionalistë kroatë të Bosnjës, të cilët janë po aq të vendosur për të rrënjosur dhe thelluar ndarjet etnike të sanksionuara në kushtetutën e Dejtonit të vendit .
Përfaqësuesi i lartë gjerman i emëruar për të mbikëqyrur atë kushtetutë, Christian Schmidt, duket se bashkëpunon me këtë axhendë, duke ndryshuar në mënyrë të diskutueshme ligjet zgjedhore pas mbylljes së votimeve kombëtare në tetor. Kjo është marrë si një shenjë nga shumë boshnjakë se perëndimi ka hequr dorë nga ideja që vendi të bëhet ndonjëherë një demokraci normale dhe e unifikuar. Ndërkohë, në Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi dhe Shqipërinë, samiti relativisht optimist i Tiranës pasoi një periudhë zhgënjimi në rritje, ndërsa negociatat për anëtarësimin në BE ngecnin.
Alternativa e papëlqyeshme është lejimi i një rajoni jetik strategjik që të shikojë nga lindja po aq sa perëndimi, duke fuqizuar forcat joliberale etno-nacionaliste dhe duke avancuar axhendën e Kremlinit në oborrin e pasmë të Evropës.
