Historiani Hrvoje Klasić , profesor në Fakultetin e Shkencave Politike në Zagreb, ka folur për “Slobodna Bosna” për serialin e tij të ri, për të cilin po punon në bashkëpunim me Al Jazeera Balkans, komentoi kremtimin e Ditës jokushtetuese të Republikës së Srpska në Sarajevën Lindore dhe paralajmëroi kundër politikave katastrofike etno-nacionaliste nga Serbia fqinje, të cilat kërcënojnë seriozisht stabilitetin dhe të ardhmen e Bosnjës dhe Hercegovinës.
Pas serialeve të suksesshme me titull “Pranvera Kroate” dhe “NDH”, të prodhuara nga HRT, prej disa kohësh keni filmuar një serial për lëvizjen partizane, këtë herë prodhim Al Jazeera Balkans. Si po ecën projekti?
– Po përparon shumë, kemi regjistruar 25 të intervistuar, kryesisht historianë nga rajoni, Anglia, Franca, Rusia, Gjermania…
Kemi qenë në lokacionet më të rëndësishme, kanë mbetur edhe pak. Tani po hyjmë në montazh, po fillon blerja e fotove dhe disa filmave. Parimisht, Al Jazeera, si në aspektin logjistik dhe në çdo mënyrë tjetër, e ndjek shumë mirë çdo gjë që unë bëj.
Kur planifikoni ta jepni premierën e serialit?
– Plani është vjeshta e këtij viti. Shpresoj se mund t’ia dalim. Al Jazeera ka një festival të filmit dokumentar në vjeshtë, kështu që shpresojmë që të mund të transmetojmë diçka në festival, dhe deri në fund të vitit në televizion.
Po kalojmë nga temat historike në ato aktuale politike. Një tjetër paradë dhe kremtim i Ditës jokushtetuese të Republikës Srpska ka përfunduar. Është interesant fakti se presidenti i Bosnje-Hercegovinës entiteti Republika Srpska iu drejtua turmës me përshëndetje çetnike, fashiste “Zoti ju ndihmoftë heronj!”, si e komentoni këtë?
– Në përgjithësi, duke parë akademinë ceremoniale dhe kremtimin e Ditës antikushtetuese të RS, dhënien e medaljeve për Putinin, paradën ushtarake dhe të gjitha këto deklarata, do të thosha se këto janë manifestime të diçkaje shumë më të rrezikshme. Dhe kjo është politika zyrtare e Milorad Dodikut, por jo vetëm e Dodikut dhe partisë së tij, por, për fat të keq, edhe e disa partive më të forta të radhës në RS.
Edhe nëse ka një ndalim të qartë për përkujtimin e asaj dite ose nëse urdhri nuk i jepet Putinit, ka një përmbajtje politike, që është mohimi i shtetit të Bosnjës dhe Hercegovinës si një shtet unik sovran. Përmbajtja e asaj politike është një përpjekje për të krijuar sërish një lloj Serbie të Madhe. Një përpjekje për t’i bërë të gjithë serbët të jetojnë në të njëjtin vend. Nga ana tjetër, përmbajtja e politikës është ndërtimi i një shoqërie që ndryshon dukshëm nga ideali për të cilin synon Evropa Perëndimore. Në këtë kuptim, Republika Srpska së bashku me Bjellorusinë, Rusinë dhe Serbinë janë në anën krejtësisht të gabuar të historisë dhe të së ardhmes.
Nuk bëhet fjalë vetëm për qëndrime të ndryshme ndaj luftës në Ukrainë. Bëhet fjalë për marrëdhënie të ndryshme me shtetin ligjor, me shtetin civil dhe shoqërinë, me korrupsionin, lirinë e medias dhe të drejtat e njeriut.
Këto janë shoqëri që ushqejnë një sistem pushteti autoritar, diktatorial, në të cilin disidentët konsiderohen armiq. Në të cilin ka korrupsion në krye të qeverisë dhe nuk ka mundësi që njerëzit që janë pranë pushtetarëve të përfundojnë jo në burg, por edhe të mos merren më me politikë. Në të cilën media është nën kontrollin e qeverisë dhe nuk ka asnjë shans për të kritikuar qeverinë. Pra, ky është problemi i Republikës Srpska dhe Serbisë sot. Gjithë ato që thonë, që organizojnë, janë dukuri, pra forma manifestimi i asaj politike.
Dodik tha se territori i RS-së i takon serbëve dhe popullit serb sipas Zotit dhe çdo urdhri tjetër. Ai tha se mbreti Tvrtko ishte serb edhe pse boshnjakët e quajnë të tijin etj. Arrijmë në teza interesante, duket se qëllimi i Dodikut dhe i të gjitha politikave retrograde është i njëjtë. Për t’i dhënë kuptim gjithçkaje që është e zakonshme dhe kështu përpiqemi të ndryshojmë historinë. Cili është mendimi juaj për gjithçka?
– Ajo që dëgjojmë nga Serbia dhe RS është se nuk po heqin dorë nga koncepti nacionalist. Prandaj, një komb i fortë është akoma më i rëndësishëm për ta sesa një shoqëri e fortë civile dhe sundimi i ligjit. Dhe ndërsa e gjithë Evropa përpiqet të ndërtojë një shtet të mirëqenies, një shtet të mirëqenies, të drejtat e pakicave, të drejtat e njeriut në përgjithësi, në Serbi dhe RS, parullat kryesore ende i referohen Serbisë, serbëve, ortodoksisë etj.
Është me të vërtetë diçka që është retrograde dhe pamundësia për t’u përballur me të kaluarën e vet është absolutisht e lidhur me këtë. “Gjithmonë sheh probleme tek të tjerët. Kroatët janë gjithmonë dhe gjithë kund ustashë, pavarësisht se kreu i lëvizjes partizane antifashiste ishte një kroat, pavarësisht kroatëve që vdiqën në njësitë partizane. Kroatët janë gjithmonë dhe kudo ustash. Shqiptarët janë terroristë shqiptaret, dhe boshnjakët janë për ta fundamentalistë myslimanë, të gjithë ata kanë kryer krime kundër serbëve, ndërsa serbët kanë qenë gjithmonë viktima gjatë historisë dhe kurrë nuk kanë qenë fajtorë për asgjë. Kjo pamundësi për t’u përballur me çetnikes si kolaboracionist te te Adolf Hitlerit dhe Ante Paveliqit,ajo pamundësi per tu perballe me ‘90 –at sidomos ne rajonin e RS. Me ekzistencën e kampeve, me spastrimin etnik, me persekutimin e popullatës joserbe, me krimet masive, është diçka e pabesueshme! Fatkeqësisht këtë e dëgjojmë jo vetëm nga Milorad Dodik, por edhe nga elitat e tjera politike në RS, e veçanërisht nga Serbia./Kosovatimes/
