Procesi i Berlinit si një platformë për bashkëpunim ndërmjet Ballkanit Perëndimor dhe disa anëtarëve të BE-së duhet të përmirësohet në mënyrë që të mos shihet në rajon si një “zëvendësues i lirë” i anëtarësimit në BE dhe diçka e imponuar nga jashtë dhe në kurriz të dikujt tjetër. Keshtu theksohet ne një analizen e re të Instituti i Vjenës për Çështjet Ndërkombëtare.studime ekonomike (WiiW).
Pavarësisht disa rezultateve, autorët e analizës besojnë se, në përgjithësi, pak është arritur kur bëhet fjalë për katër qëllimet origjinale të Procesit të Berlinit.
Qëllimet e procesit janë zgjidhja e problemeve të hapura dypalëshe dhe të brendshme të vendeve të Ballkanit Perëndimor, pajtimi brenda dhe ndërmjet shoqërive në rajon, përmirësimi i bashkëpunimit ekonomik rajonal dhe krijimi i një baze për rritje të qëndrueshme. Anëtarësimi në BE nuk është një qëllim i qartë i Procesit të Berlinit.
Në analizën “Procesi i Berlinit për Ballkanin Perëndimor: Katër rekomandime për arritjen e progresit”, thuhet se nuk ka pasur progres të madh në çështjet e hapura dypalëshe, gjë që më së miri shihet në marrëdhëniet e mbushura me tension mes Serbisë dhe Kosovës.
Nuk ka përparim as në pajtim dhe, sipas disa ekspertëve, shoqëritë në Ballkanin Perëndimor janë më të polarizuara se kurrë.
Gjithashtu, bashkëpunimi ekonomik rajonal është ende i kufizuar dhe baza për rritje të qëndrueshme është e vështirë të vendoset sepse pabarazia sociale në rajon është ende e madhe dhe për shkak se emigracioni shpesh konsiderohet si mënyra e vetme për të rinjtë për të jetuar me dinjitet.
Nuk mund të shihet progres as në dekarbonizimin në rajon dhe situata në atë zonë pritet të përkeqësohet në të ardhmen e afërt për shkak të rritjes së kostos së jetesës dhe krizës energjetike.
Autorët e analizës Branimir Jovanović dhe Mario Holzner (Holzner) thonë se ekzistojnë katër arsye të dukshme pse Procesi i Berlinit nuk arriti të arrijë më shumë përparim, e para prej të cilave është se vendet e Ballkanit Perëndimor e kanë parë gjithmonë procesin si një proces të varfër. zëvendësues i zgjerimit.
Procesi nisi në vitin 2014, pasi presidenti i atëhershëm i Komisionit Evropian, Jean-Claude Juncker, deklaroi se nuk do të ketë zgjerim të BE-së për pesë vitet e ardhshme. Ajo u iniciua nga Gjermania si një platformë për bashkëpunim të nivelit të lartë midis Shqipërisë, BeH, Kosovës, Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi dhe Serbisë dhe, nga ana tjetër, disa anëtarëve të BE-së.
Ndonëse nuk u tha asnjëherë zyrtarisht, fakti që procesi i Berlinit nisi pas deklaratës së Juncker-it në mënyrë të pashmangshme të jep përshtypjen se ai është në një farë mënyre një “çmim ngushëllimi” për rajonin.
Përveç kësaj, vendet e Ballkanit Perëndimor e kanë perceptuar gjithmonë procesin e Berlinit si diçka të imponuar nga jashtë rajonit dhe në të njëjtën kohë me ambicie gjysmë zemre.
Siç shpjegohet, ideja nuk ishte kurrë e popullarizuar “në terren”, publiku kishte përshtypjen se Procesi ishte një projekt paternalist i dominuar nga jashtë dhe vetë emri Procesi i Berlinit tregonte simbolikisht se procesi po “shtyhej” nga ose më. në emër të Berlinit dhe jo të Ballkanit.
Më pas, procesi i Berlinit injoroi disa nga problemet më të rëndësishme ekonomike dhe sociale në rajon – infrastrukturën e dobët, mungesën e investimeve publike, varfërinë dhe pabarazinë sociale, shpenzimet e pamjaftueshme publike në arsim, shëndetësi…
Në fund, politikanët vendas kishin pak stimuj politikë për të çuar përpara projektin e Procesit të Berlinit. Nga pikëpamja ekonomike, përfitimet e mundshme nga përmirësimi i bashkëpunimit rajonal në Ballkanin Perëndimor janë të kufizuara dhe PBB-ja totale e rajonit është më pak se gjysma e PBB-së së Republikës Çeke ose rreth 3.0 për qind e PBB-së gjermane.
Nga ana politike, tabloja është e njëjtë dhe zgjidhja e çështjeve të hapura me fqinjët vështirë se do të sjellë vota shtesë në vendet e Ballkanit Perëndimor. Si shembull, thuhet se zgjidhja e mosmarrëveshjes midis Maqedonisë së Veriut dhe Greqisë u kushtoi shtrenjtë politikanëve në Ballkan – Syriza humbi zgjedhjet parlamentare në Greqi dhe mbështetja për socialdemokratët maqedonas u dobësua ndjeshëm.
Më tej thuhet se të gjitha sa më sipër nuk do të thotë se procesi i Berlinit është i padobishëm dhe duhet të hidhet poshtë, por se dobësitë ekzistuese duhet të hiqen dhe të zhvillohet një version i modifikuar i projektit.
Ndryshimi i parë domethënës duhet të jetë vendosja zyrtare e mbështetjes dhe përshpejtimi i anëtarësimit të Ballkanit Perëndimor në BE si qëllimi i parë dhe më i rëndësishëm i atij procesi. Ndryshe, Procesi do të vazhdojë të perceptohet si një “zëvendësues i lirë” i anëtarësimit në BE.
Më pas, ndryshimet duhet të shkojnë në drejtimin që procesi i Berlinit të fokusohet jo vetëm tek aktorët nga Ballkani Perëndimor, por edhe tek ata nga BE-ja. Gjegjësisht, arsyeja e progresit të ngadalshëm dhe të pakënaqshëm të rajonit në rrugën drejt BE-së nuk qëndron vetëm në Ballkan, dhe procesi i Berlinit duhet të fokusohet në rritjen e marrëveshjes për zgjerimin mes anëtarëve dhe heqjen e pengesave nga ajo anë.
Nga ana tjetër, thuhet se Gjermania dhe Franca, si vendet udhëheqëse të BE-së, duhet të përdorin “peshën e tyre politike” në një procedurë të koordinuar për të vendosur piketa konkrete për anëtarësimin e Ballkanit Perëndimor në BE, dhe nga ana tjetër, të sigurojë burime të përshtatshme financiare për një nxitje të madhe të investimeve në infrastrukturë në rajon.
Gjithashtu, është e rëndësishme që anëtarët e BE-së të kuptojnë se është në interesin e tyre të zgjidhin “vrimën e zezë” ekonomike dhe politike në qendër të kontinentit evropian. Sidomos vendet e BE-së që janë fqinjë me vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të shfrytëzojnë mundësinë për të përmirësuar situatën e tyre ekonomike dhe politike duke mbështetur rajonin.
Ndryshimi i tretë i nevojshëm lidhet me idenë se Procesi i Berlinit duhet të sigurojë mbështetje më të madhe financiare për rajonin në mënyrë që të përmirësojë zhvillimin ekonomik dhe të reduktojë pabarazinë sociale. Autorët e analizës besojnë se mënyra më e mirë për të arritur këtë qëllim do të ishte integrimi i plotë i vendeve të Ballkanit Perëndimor në buxhetin e BE-së para anëtarësimit të plotë, gjë që do të rriste dy ose trefish fondet e BE-së për rajonin.
Për më tepër, është e nevojshme të fitohen aktorë lokalë për Procesin e Berlinit, gjë që mund të jetë e vështirë, duke pasur parasysh se procesi ekziston prej vitesh. Ai tregon për bashkëpunimin rajonal Open Balkans dhe thekson se Procesi i Berlinit duhet të paktën ta mbështesë këtë iniciativë dhe të bashkëpunojë me të.
Përmirësime në komunikim nevojiten edhe për të hequr në opinion perceptimin paternalist të procesit ballkanik dhe një nga mundësitë është rifillimi i procesit me një emër të ri.
Së fundi, duke marrë parasysh luftën në Ukrainë, aktivitetet e Rusisë dhe Kinës, dhe në një masë më të vogël të Turqisë dhe të vendeve të Gjirit Persik në Ballkanin Perëndimor duhet të jenë një “thirrje zgjimi” për politikanët evropianë. Thuhet se evropianët duhet të gjejnë shpejt një zgjidhje politike për problemet politike në rajon për të parandaluar vendosjen e fuqive të huaja në qendër të Evropës./Kosovatimes/
