Jerevani i dorëzoi Bakut draftin përfundimtar të marrëveshjes së paqes, një deklaratë të tillë e bëri të enjten kryeministri armen Nikol Pashinyan. Sipas tij, dokumenti u është dërguar edhe vendeve bashkëkryesuese të Grupit të Minskut të OSBE-së – Rusisë, Francës, Shteteve të Bashkuara.
“Ne jemi duke punuar për një projekt-marrëveshje në logjikën e mëposhtme: të marrim një marrëveshje që jemi gati ta nënshkruajmë në çdo moment. Është e qartë se ky dokument duhet të jetë i pranueshëm edhe për Azerbajxhanin. Dhe ne shpresojmë që progresi i shënuar si rezultat i tre fazave të negociatave mund të zhvillohet”, tha Pashinyan.
Siç theksoi kryeministri armen, “çështja është se nënshkrimi i marrëveshjes nuk duhet të kthehet në luftë në bazë të marrëveshjes ekzistuese”. Ai pranoi se “tingëllon absurde”, por vuri në dukje se një skenar i tillë mund të ndodhë gjithashtu dhe dokumenti i nënshkruar duhet të sjellë vërtet paqe afatgjatë.
Një shenjë se ka pasur një përparim të vërtetë në zgjidhjen jo vetëm të konfliktit armeno-azerbajxhanas, por edhe në konfrontimin historikisht më të madh armeno-turk, ishte vizita e ministrit të Jashtëm armen Ararat Mirzoyan në Ankara një ditë më parë. Pas bisedimeve me homologun e tij turk Mevlut Çavusoglu, ai deklaroi se Armenia është e gatshme për asgjë më pak se “normalizimin e plotë” të marrëdhënieve me Turqinë dhe “rivendosjen e paqes” midis vendeve.
Në të njëjtën kohë, Mirzoyan shprehu ngushëllimet për të vdekurit si pasojë e tërmeteve në Turqi dhe Siri dhe u uroi shërim të shpejtë viktimave. Ai kujtoi se armenët i mbijetuan tërmetit të vitit 1988 dhe ata e dinë dhimbjen që po përjetojnë tani Turqia dhe populli i saj.
Të nesërmen pas tërmetit, Jerevani ofroi ndihmë për viktimat e Turqisë dhe Sirisë, ajo u pranua – dhe detashmentet e shpëtimtarëve armenë shkuan në të dy vendet. Për këtë, veçanërisht, u desh të zhbllokohej pika kufitare, e cila ishte e mbyllur që nga viti 1993. “Armenia i zgjati dorën e miqësisë popullit të Turqisë”, tha Cavusoglu me këtë rast.
Është shumë e mundur që hapi tjetër drejt pajtimit të jetë vendosja e marrëdhënieve diplomatike midis Armenisë dhe Turqisë. Protokollet e një qëllimi të tillë u nënshkruan në vitin 2009, por ato nuk u ratifikuan kurrë as në Jerevan dhe as në Ankara, dhe në vitin 2018 autoritetet armene njoftuan anulimin e këtyre dokumenteve. Tani, duke gjykuar nga fjalimet e Mirzoyanit në Ankara, procesi mund të nisë sërish.
Sa i përket marrëdhënieve midis Jerevanit dhe Bakut, kreu i Ministrisë së Jashtme armene i tha homologut të tij turk për ecurinë e negociatave me Azerbajxhanin dhe cilat janë perspektivat për përgatitjen e një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse të paqes. Duke vënë në dukje përparimin në normalizimin e marrëdhënieve midis Turqisë, Azerbajxhanit dhe Armenisë, Çavuşoğlu theksoi se lëvizja në këtë drejtim do të kontribuojë në krijimin e një atmosfere të favorshme në rajon, do të kontribuojë në stabilitet dhe “të sjellë prosperitet dhe qetësi në Kaukazin e Jugut. , dhe ndikojnë pozitivisht në zhvillimin ekonomik të saj”.
Para së gjithash, Ankaraja është e interesuar për krijimin e korridorit të transportit Lindje-Perëndim, i cili kalon nëpër territorin e Armenisë. Cavusoglu vuri në dukje se pandemia dhe ngjarjet në Ukrainë e kanë rritur shumë rëndësinë e këtij projekti. Në të njëjtën kohë, ministri i Jashtëm turk deklaroi se ka arritur marrëveshje me homologun e tij armen për përshpejtimin e procesit të përgatitjes së infrastrukturës për hapjen e komunikimit tokësor mes dy vendeve.
Cavusoglu kujtoi se kjo rrugë është një “Rrugë e Mëndafshit” historike dhe restaurimi i saj do të ketë një rëndësi të madhe. Vizita aktuale e Mirzoyan në Ankara, mbështetja dhe ndihma janë jashtëzakonisht të rëndësishme për ne, përfundoi ai.
Në të njëjtën kohë, vendimi i qeverisë armene për të dërguar ndihma humanitare në shkallë të gjerë dhe dhjetëra shpëtimtarë në Turqi pas një tërmeti të fuqishëm shkaktoi shumë polemika në shoqërinë armene, thonë mediat lokale. Kundërshtarët e afrimit me Turqinë deklarojnë se po i jepet ndihmë një “armiku të papenduar”, duke kujtuar humbjet armene në luftën e Karabakut të vitit 2020 dhe acarimin aktual në këtë rajon të shkaktuar nga bllokada e korridorit të Laçinit.
Duke folur për problemin e fundit, ministri i Jashtëm i Azerbajxhanit Jeyhun Bayramov nga ana e tij akuzoi palën armene për keqpërdorim të korridorit të Laçinit. Në një bisedë telefonike të mërkurën me Ndihmës Sekretarin e Shtetit për Çështjet Evropiane dhe Euroaziatike Karen Donfried Bayramov vuri në dukje se, në përputhje me deklaratën trepalëshe, Azerbajxhani garanton sigurinë vetëm të qytetarëve, automjeteve dhe ngarkesave në rrugën Lachin, ndërsa Armenia e përdor atë. për “veprimtari të paligjshme ekonomike, rotacion të ushtrisë armene, transport minash.
Për më tepër, Ministria e Jashtme e Azerbajxhanit i konsideroi të paarsyeshme përpjekjet e Jerevanit për të përfshirë në projekt-marrëveshjen e paqes një dispozitë për krijimin e një mekanizmi ndërkombëtar për të diskutuar të drejtat dhe sigurinë e armenëve të Karabakut, duke e konsideruar këtë si ndërhyrje në punët e brendshme të republikës.
“Përpjekje të tilla nuk do të kenë asnjë rezultat,” tha zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme Aykhan Hajizade, i cili tha se këto përpjekje tregojnë se Armenia “ende nuk heq dorë nga pretendimet e saj territoriale kundër Azerbajxhanit”.
“Karabaku është pjesë integrale e Azerbajxhanit dhe të drejtat dhe siguria e popullsisë armene që jeton në këtë rajon do të sigurohen në përputhje me kushtetutën e Republikës së Azerbajxhanit. Ndërhyrja e Armenisë në procesin e riintegrimit të popullatës armene, që është çështje e brendshme e Azerbajxhanit, është e papranueshme”, theksoi Hajizade.
Pra, procesi i paqes që ka filluar duket qartë se do të ketë një fat të vështirë – aq shumë kontradikta dhe pretendime të ndërsjella janë grumbulluar në Kaukazin e Jugut sa që në një çast, natyrisht, gjithçka nuk do të funksionojë atje. Megjithatë, nuk mund të mos vihet në dukje vullneti për të vazhduar dialogun, të cilin e demonstrojnë palët më parë të papajtueshme, përfaqësuesit e të cilave më parë ndonjëherë refuzonin jo vetëm të bisedonin, por thjesht të uleshin pranë njëri-tjetrit në ngjarjet zyrtare ndërkombëtare.
Siç pritej, diskutimi i traktatit të paqes do të vazhdojë nga politikanët dhe diplomatët armenë dhe azerbajxhanas në margjinat e Konferencës së Sigurisë së Mynihut, e cila fillon më 17 shkurt.
