Media ruse: A mund të përfundojë Putini në Hagë si Millosheviqi?

Akuza e parë që Gjykata e Hagës ngriti kundër liderit jugosllav në vitin 1999 ishte e ngjashme – pjesëmarrja në një grup kriminal, qëllimi i të cilit ishte të dëbonte rreth 800,000 shqiptarë të Kosovës.

Gjatë këtij shpërnguljeje të detyruar të civilëve, forcat jugosllave dhe serbe, sipas akuzave, “bombarduan sistematikisht qytete dhe fshatra, dogjën shtëpi dhe prona, dëmtuan dhe shkatërruan institucionet kulturore dhe fetare të shqiptarëve të Kosovës, vranë civilë dhe abuzuan seksualisht me gratë shqiptare të Kosovës”. kujton Agjencia.

Millosheviqi akuzohej për gjithsej 21 krime lufte të kryera në territorin e Kosovës, Kroacisë, Bosnjës dhe Hercegovinës. Pikat kryesore të aktakuzës janë gjenocidi, dëbimet, vrasjet, persekutimet politike, racore apo fetare, burgosjet, torturat, sulmet ndaj civilëve dhe objekteve civile.

Lufta në Kosovë përfundoi kur në qershor të vitit 1999, pas bombardimeve të NATO-s, Millosheviçi nënshkroi Marrëveshjen e Kumanovës me forcën paqeruajtëse të NATO-s në Kosovë. Ai duhej të pajtohej me një kapitullim praktik – tërheqjen e formacioneve ushtarake, policore dhe paraushtarake nga Kosova dhe hyrjen e forcave paqeruajtëse”, kujton Vukeliç.

Pasi u lëshua një urdhër arresti për Millosheviçin dhe u ngrit një aktakuzë kundër tij, qeveria jugosllave e quajti Tribunalin e Hagës një organ dhe mjet të paligjshëm të NATO-s dhe Perëndimit, tha Vukeliç për Agjencinë.

Në të njëjtën kohë, kujton ai, Millosheviqi njohu legjitimitetin e Tribunalit të Hagës në vitin 1995 dhe mori përsipër të bashkëpunojë me të, pasi nënshkroi Marrëveshjen e Dejtonit, e cila i dha fund luftës në Bosnje dhe Hercegovinë.

Një nga pikat e këtyre marrëveshjeve ishte bashkëpunimi me Tribunalin e Hagës, duke përfshirë paraburgimin e të akuzuarve.

Në kohën e Millosheviqit, Beogradi filloi të ekstradonte të akuzuarit në Hagë. Një nga të parët që u dërgua dhe u dënua për gjenocid në Srebrenicë ishte ushtari i Republikës Srpska, Dražen Erdemović.

Një muaj para se Millosheviqi të hiqej nga pushteti, Gjykata e Qarkut në Beograd dënoi në mungesë Bill Clinton, Madeleine Albright, William Cohen, Tony Blair, Jacques Chirac, Gerhard Schroeder, Javier Solana dhe një numër politikanësh të tjerë perëndimorë me 20 vjet burg.

Të gjithë ata u shpallën fajtorë për nxitje të një lufte agresive, krime lufte kundër popullatës civile, përdorimin e mjeteve të ndaluara të luftimit, përpjekje për të vrarë Millosheviçin dhe shkelje të sovranitetit jugosllav. Gjatë seancave gjyqësore në sallën e gjyqit kishte targa.

Pas largimit të Millosheviqit, aktgjykimi u anulua në shkallën e dytë dhe më pas vetë prokuroria e tërhoqi padinë, tha Vukeliç.
Para së gjithash, fakti që ai humbi zgjedhjet presidenciale në shtator të vitit 2000, thotë Vukeliç.

E vetmja gjë me të cilën Millosheviq nuk u pajtua ishte fitorja e kundërshtarit të tij Vojislav Koshtunica në raundin e parë, tha ai.

Presidenti, i cili kërkohet nga Haga, u përpoq të këmbëngulte për një raund të dytë, por u dorëzua nën presionin e protestave: qindra mijëra mitingje në mbështetje të Koshtunicës u mbajtën në të gjithë vendin.

Në zgjedhjet e vitit 2000, çështja e ekstradimit të Millosheviçit në Hagë ishte larg nga më urgjenca – ishte e rëndësishme që opozita ta largonte atë nga pushteti, thotë Vukeliç.

“Çështja e ekstradimit filloi të vinte në pah pasi qeveria e re u konsolidua në pranverën e vitit 2001. Në të njëjtën kohë, Perëndimi kërkoi që Beogradi të përmbushte mandatin e ICTY. Sanksionet e vendosura ndaj Beogradit në fillim të viteve 1990 u hoqën sapo Vojislav Koshtunica u bë president. Në të njëjtën kohë, ndihma financiare për Jugosllavinë u dha nga vendet perëndimore, pa kushtin e ekstradimit të ish-presidentit.
Deri në pranverën e vitit 2001, në Jugosllavi kishte kërkesa në rritje për të ndjekur penalisht Millosheviçin jo vetëm për krime lufte, por edhe për korrupsion”, tha Vukeliç.

Në mars të vitit 2001, autoritetet serbe lëshuan një urdhër për ish-liderin për shkak të akuzave se ai bleu një vilë të shtrenjtë për asgjë, të cilën e mori për vetëm 1000 dollarë.

Mbështetësit e Millosheviçit ngritën barrikada para vilës për ta mbrojtur atë, por ata ishin më të shumtë.

Pas një konfrontimi të shkurtër para rezidencës së tij në mars 2001, ish-presidenti pranoi vullnetarisht të shkonte në burgun e Beogradit.

Në Serbi filluan përgatitjen e gjykimit të Millosheviqit për rastin e korrupsionit.

Por atëherë kryeministri Zoran Gjinxhiç besonte se ishte e nevojshme të ekstradoheshin kriminelët e luftës dhe të bashkëpunohej me Perëndimin, i cili në fillim të viteve 2000 rivendosi punën e misioneve diplomatike të ndërprera gjatë bombardimeve në 1999 dhe filloi të ndihmonte vendin e shkatërruar nga lufta.

Presidenti Koshtunica nuk refuzoi bashkëpunimin, por tha se ekstradimi i qytetarëve serbë pa pëlqimin e tyre është në kundërshtim me Kushtetutën, kujton Vukeliq.

Me gjithë kundërshtimet e presidentit dhe madje edhe ndalimin e Gjykatës Kushtetuese, qeveria e Gjingjiqit vendosi të ekstradojë Millosheviçin në Hagë. Ndodhi më 28 qershor 2001.

Gjingjiq vendosi të ekstradojë Millosheviçin nën presionin e Perëndimit, por edhe sepse qëndrimi i ish-presidentit në vend krijonte rreziqe për qeverinë e re, e cila filloi të rivendoste marrëdhëniet me Perëndimin, thotë Maksim Samorukov, bashkëpunëtor i Carnegie Endowment.

Perëndimi e ka lidhur joformalisht ekstradimin e presidentit të rrëzuar me rivendosjen e marrëdhënieve: nëse doni të tregoni qëllimin tuaj për të qenë pjesë e botës evropiane, atëherë duhet ta konfirmoni atë me diçka. Këtë e ka kuptuar edhe aparati i sigurisë, i cili ka mbetur i njëjtë pas rrëzimit të Millosheviqit, por nuk ka kundërshtuar ekstradimin e tij”, shpjegon Samorukov.

Serbët kishin disa pretendime të mëdha kundër liderit të tyre. E djathta ekstreme dhe nacionalistët e akuzuan atë për humbjen e katër luftërave në Ballkan.

Nga ana tjetër, kundërshtarët e luftërave kishte mjaft.

Mobilizimi i shpallur në 1991 çoi në dezertime masive dhe protesta. Gratë madje pushtuan parlamentin, duke brohoritur “Na ktheni djemtë tanë”.

“Pas kësaj, u bë e qartë se mobilizimi kishte dështuar dhe më pas Millosheviqi krijoi skuadra paraushtarake, në fakt, ata ishin minionët e tij, të cilët u treguan të mirë për mizori të veçanta”, kujton Vukeliç.

Sipas tij, nga fundi i viteve 1990, njerëzit ishin shumë të lodhur nga luftërat dhe izolimi ndërkombëtar, të cilat shkatërruan ekonominë.

Kryeministri Gjinxhiç, i cili ekstradoi Millosheviçin, u vra në vitin 2003. Hetimi arriti në përfundimin se vrasësit po përpiqeshin të pengonin ekstradimin e kriminelëve serbë të luftës në Gjykatën e Hagës.

Vukeliç thotë se në Serbi tani mund të shihni mbishkrimet e një prej liderëve të ushtrisë serbe të Bosnjës, Ratko Mlladiç dhe presidentit të Bosnjës dhe Hercegovinës gjatë kohës së luftës. entiteti i Republika Srpska Radovan Karaxhiq, të cilët u dënuan me burgim të përjetshëm në Hagë.

“Kjo tregon se si ata trajtohen si heronj serbë.” Por ju nuk do t’i shihni grafitët e Millosheviçit. Ekziston një perceptim se ky është një gjyq antiserb, por kjo nuk është për shkak të Millosheviçit, por sepse u dënuan më shumë serbë”, thotë Vukeliç.

Gjatë sundimit të Millosheviçit, mediat e pavarura u dënuan për kritikat e qeverisë, kishte gjithashtu një opozitë të fortë, e cila, për shembull, fitoi zgjedhjet lokale në qytetet e mëdha në 1996.

“Milosheviqi u përpoq të ‘vjedhte’ zgjedhjet, por opozita i ndaloi. “Kur autoritetet refuzuan të njohin fitoren e opozitës në zgjedhjet lokale në vitin 1996, deri në 150,000 njerëz dolën në rrugë brenda tre muajve dhe Millosheviqi duhej të pajtohej me rezultatet e votimit”, thekson Vukeliç.

Gjatë zgjedhjeve presidenciale të vitit 2000 që çuan në dorëheqjen e tij, lideri jugosllav nuk mundi të pengonte krijimin e një koalicioni të fortë opozitar.

Dhe jo sepse nuk donte, por sepse nuk guxoi ta bënte. Nëse do të kishte provuar, do të ishte rrëzuar shumë më shpejt. “Serbia ka një traditë të fortë demokratike të mosbindjes ndaj pushtetarëve,” beson Vukeliç.

Në mënyrë që lideri rus të ndajë fatin e Millosheviçit, është e nevojshme që Rusia të kalojë vazhdimisht nëpër të gjitha fazat që kaloi Jugosllavia në vitet 1990 dhe 2000.

Para së gjithash, këto janë luftëra të humbura, shfaqja e një opozite të fortë dhe fitorja e saj në zgjedhjet presidenciale, si dhe protesta masive, thotë Maxim Samorukov, studiues në Carnegie Endowment.

“Tani jemi në fazën fillestare, kur Rusia filloi të grindet me fqinjët e saj. Megjithatë, për të përsëritur fatin e Millosheviqit, na duhen edhe disfata ushtarake, një opozitë me ndikim, një lëvizje proteste masive dhe një kuptim i pjesës së aparatit të pushtetit se nuk do të jetë e mundur të vazhdohet me këtë lider”, thotë Samorukov.

Ekstradimi i Millosheviçit në Hagë, shton ai, u bë i mundur, duke përfshirë një marrëveshje joformale midis forcave të sigurisë dhe opozitës: “Kishte një besim se Millosheviqi e kishte lodhur veten shumë kohë më parë dhe vetëm se po prishte gjithçka.”

Një tjetër ndryshim i madh midis Jugosllavisë në fund të viteve nëntëdhjetë dhe Rusisë moderne ishte në ekonomi.

Në kohën kur u lëshua urdhërarresti për Millosheviçin, ekonomia e atij vendi ballkanik ishte pothuajse e shkatërruar.

“Paga mesatare në vitet 1990-1991 ishte rreth 91,1000 marka gjermane, dhe në dhjetor 1993 paga ime ishte pesë marka”, kujton Vukeliç.

Në Rusi, në vitin e parë të luftës, sipas statistikave zyrtare, inflacioni nuk kaloi 12 për qind, dhe PBB-ja ra vetëm me 2.1 për qind.