Svetlana Broz: Le të qëndrojmë në krah të boshnjakëve – një popull që nuk njeh urrejtje dhe hakmarrje

Gjithnjë e më shpesh në media, madje edhe në disa libra të rinj, ndeshem me termin “fundamentalizëm boshnjak” , për të cilin flasin dhe shkruajnë nacionalistë fanatikë, injorantë elementarë, ndonjëherë me tituj doktor shkencash e deri edhe akademikë. Nuk jam i befasuar nga ata nga SANU- dhe, sepse edhe dyzet vjet më parë ishte një pikënisje e shpikur për ndërtimin e strategjisë së projektit kombëtar te Serbise se madhe, dhe si të justifikohej copëtimi i Bosnjë-Hercegovinës dhe gjenocidi, pa asnjë argument të vetëm. , dhe tani po i kthehen të njëjtit “argument”, pra të njëjtit projekt. Megjithatë, më habit fakti që disa “intelektualë” nga Bosnja dhe Hercegovina kanë filluar ta mbrojnë këtë tezë!

“Fjetësit” e aktivizuar

Disa në heshtje, në heshtje, “nën kokërr”, e të tjerë më zëshëm, më të qartë e më të drejtpërdrejtë, me sa duket të inkurajuar nga ata “jashtë”, që i mbajtën si “të fjetur” për tridhjetë vjet, dhe tani i aktivizuan.

Këtë mund ta bëjnë vetëm shërbimet e forta me shumë para dhe me bekimin e institucioneve apo individëve të fortë ndërkombëtarë. Dhe e gjithë kjo komplotuan kundër fqinjëve, miqve, të afërmve të mi. Sot nuk mundem dhe nuk do të hesht më! Vetëm sot!

Për njëzet vjet, kam dhënë mësim në pesëdhjetë e dy universitete amerikane, duke përfshirë ato më të famshmet: Harvard, Tufts, Yale, Universiteti i Bostonit, Berkeley, Stanford, UCLA, Universiteti i San Franciskos, Universiteti Shtetëror Montclair dhe pesëdhjetë universitete evropiane rreth asaj se sa ndoshta grupi etnik më tolerant në botë jeton në Bosnje dhe Hercegovinë. Dhe janë, thonë ata, tetë mijë!

Dhe disa profesorë, veçanërisht nga universitetet amerikane, reaguan ashpër. Në një leksion në Universitetin Tufts, Boston, Massachusetts, pas leksionit tim, gjatë të cilit lexova një fragment nga dëshmia e një nëne që i mbijetoi gjenocidit në Srebrenicë dhe arriti të shpëtojë vajzën e saj, ku me gurin ne gure ia preu flokët  që të mos përdhunohej nga kriminelët, falë shoferit të një autobusi plot me gra dhe fëmijë, i cili i kërcënoi se do t’i “rrokulliste nga një shkëmb” nëse vazhdonin ta ndalonin. Të gjitha rrëfimet e këtyre viktimave përfundojnë me të njëjtën fjali: “Nuk dua që ate qe kam kaluar  t’i ndodhë më askujt , dua vetëm drejtësi!”Kjo asnjehere nuk përfshinte kurrë kriminelët. Prandaj ata nuk duan hak as për kriminelët – por vetëm drejtësi.

Mijëra deklarata të tilla që kam dëgjuar më japin të drejtën të pohoj se këtë mund ta bëjnë vetëm më fisnikët dhe më të mirët, ata që janë fisnikëruar nga besimi i pastër!

Emri im është Muhamed…

Në një universitet tjetër në tetor 2001, në një dialog me studentët, dëgjova një të ri që u ngrit dhe tha para 200 kolegëve të tij:

” Kam lindur në Srebrenicë , nga e cila arrita të ikja si djalë. U enda nëpër pyje për tre muaj, arrita në Tuzla, Gjermani dhe nëse mund të isha i lumtur pas gjithçkaje, isha dita kur fluturova për në SHBA , toka e të drejtave dhe lirive të njeriut! Dhe kështu jetova për gjashtë vjet, deri në ditën pas 11 shtatorit, kur takova shikimin e shqetësuar të një njeriu, i cili kur e pyetën si quhesha, dëgjoi përgjigjen: “Muhamed !”

I riu u ul. Shumica e kolegëve të tij e mbanin kokën ulur…

Kur e mora veten nga tronditja, falënderova të riun që kishte forcën të tregonte publikisht gjithë tragjedinë e njerëzve me “emrin e gabuar” në një mënyrë kaq të përmbledhur dhe të përmbledhur. Më pas i pyeta studentët nëse u vinte turp për faktin se edhe nëse vetëm një djalë duhej të vritej një herë në Srebrenicë sepse ai kishte një emër mysliman, dhe shumë u vranë, dhe se ai është në “vendin e të drejtave dhe lirive të njeriut. “, sërish vetëm për shkak të emrit, shkaktoi terror në sytë e primitivit?

Djali, i cili pas gjenocidit që përjetoi dhe për fat i mbijetoi, si i ri, pa inat, urrejtje dhe dëshirë për hakmarrje, u ngrit në këmbë dhe tregoi përvojën e tij, e cila kishte për qëllim vetëm t’u mësonte të tjerëve se çfarë të mos bënin, nëse jeni. njeri…

Miliarderët në SHBA më pyetën se si mund të jetoja në Sarajevë me “talebanët” dhe “muxhahedinët”. Ky ishte një ilustrim i keqkuptimit të plotë të Bosnjë-Hercegovinës dhe banorëve të saj. Nuk hoqa dorë nga shpjegimi dhe ftesa që ata të vijnë në Sarajevë dhe të shohin vetë se nuk do të bëjnë dallime mes të katër grupeve etnike, sepse këtë nuk mund ta bëjnë as ambasadorët e tyre.

I kuptoj keqkuptime të tilla në SHBA, ku profesorët e tyre shpesh paralajmërojnë të mos zemërohen nëse studentët ngatërrojnë Ballkanin dhe Baltikun, sepse edhe presidenti i tyre dikur akuzoi dhe sulmoi presidentët e tre shteteve baltike për situatën tragjike në Ballkan. mbi neverinë e tyre të përgjithshme. Por evropianët nuk kanë asnjë justifikim. Ata e dinë shumë mirë se muslimanët e BiH janë evropianë, të qytetëruar, të rafinuar në shpirt dhe krejtësisht jo-agresivë, edhe kur do të duhej të ishin më të ashpër për t’u mbrojtur.

Për krenarinë e boshnjakëve

Prandaj, të gjitha referencat për rrezikun e fundamentalizmit dhe terrorizmit islamik në Bosnje dhe Hercegovinë bëhen të pakuptimta, të rreme dhe dashakeqe (ndoshta për të justifikuar krimin e ri të planifikuar kundër njerëzve të pafajshëm!) për shkak të faktit famëkeq se në 30 vjet, asnjë boshnjak nga BeH. nuk ka kryer asnjë akt të vetëm terrorizmi në Serbi, as në Kroaci, edhe pse të dy vendet ishin agresorë të Bosnjës dhe Hercegovinës së pavarur.

Të gjithë ata që i referohen “fundamentalizmit boshnjak” sot nuk janë miq të bashkëqytetarëve të tyre, të cilët këto ditë po i japin fund muajit të shenjtë të Ramazanit, plot dashuri, bukuri, mirëkuptim dhe shpirt të pastër.

Gjithçka që kam shkruar është dashur të botohej në fillim të Ramazanit dhe për shkak të rrethanave teksti “priste” Bajramin e ardhshëm. Por ajo që priste nuk është aspak e keqe… Sepse ndoshta pikërisht tani, në ditët e festës së Bajramit, duhet t’i shtrijmë dorën me butësi boshnjakëve, të cilët, pavarësisht të gjitha të këqijave që i kanë mbijetuar, gjenocidit, urbicidit, kulturocid, mos qaj hakmarrje, mos hakmerr.

Le të krenohen boshnjakët që asnjëri prej tyre nuk u ngjesh kurrë me eksploziv dhe nuk shkoi të bënte keq në qendrat nga erdhi e keqja në Bosnje dhe Hercegovinë. Qoftë krenaria e popullit që me stoicizmin, durimin dhe tolerancën e tij tregon se i përket asaj pjese të qytetërimit që i reziston fashizmit të të gjitha ngjyrave!

Përvojat e mia ndahen, jam i sigurt, nga shumë bashkëqytetarë të mi.

Fakti që nuk kanë guxim dhe pse jo ta thonë dhe ndershmëri elementare për t’u ngritur në mbrojtje të njerëzve që kërcënohen edhe një herë haptazi është mëkat i madh…

Prandaj në këtë Bajram le të qëndrojmë me ata që nuk dinë për urrejtje dhe hakmarrje, dinë vetëm për – merhamet.

TË QËNDROJMË ME BOSHNJAKËT!

** Autori është një aktivist i shquar i të drejtave të njeriut, mjek, mbesa e ish-shtetarit jugosllav Josip Broz Tito. Pajisja e tekstit është editoriale.