Që nga dita e rebelimit të Prigozhinit, roli i ushtrisë në këtë ndërmarrje ishte krejtësisht i pakuptueshëm. Ushtria nuk e kundërshtoi rebelimin. Si në rajonet e Rostovit dhe të Voronezhit, formacionet e mëdha ushtarake të vijës së parë i lanë rebelët të kalonin pa gjuajtur asnjë të shtënë.
Tani po qarkullojnë zëra për ndalimin, ose të paktën izolimin, të gjeneralit Sergei Surovikin, komandantit de fakto të forcave ruse në Ukrainë. Nëse është kështu, atëherë mund të thuhet me siguri se rebelimi i Yevgeny Prigozhin është vetëm pjesa sipërfaqësore e një mali të madh akulli i një komploti të gjerë ushtarak kundër Vladimir Putinit dhe rrethit të tij të brendshëm. Ishte e përshtatshme të mos përfshiheshin trupa të rregullta në “marshimin e drejtësisë”. Punën e pistë të marrjes së pushtetit dhe eliminimit të Putinit – me neutralitetin e ushtrisë – duhej ta bënin mercenarët dhe vetëm atëherë do të vepronin gjeneralët.
Në këtë rast nuk po flasim për ruajtjen dhe legalizimin e “Wagner” – çfarë u intereson gjeneralëve “Wagner”? Ai është konkurrenti i tyre! por për zhvendosjen e grupit të Putinit, të pasuksesshëm në luftë, dhe për largimin e luftës së Ukrainës pa humbur fytyrën.
Prej këtu vijnë kontaktet e komplotistëve me inteligjencën amerikane, të cilën thuajse e deklarojnë hapur përfaqësuesi zyrtar i Departamentit Amerikan të Mbrojtjes, John Kirby dhe Sekretari Amerikan i Shtetit, Anthony Blinken, duke thënë se inteligjenca amerikane dinte në detaje për rebelimin e afërt, por ia besuan të dhënat e tyre vetëm disa kongresmenëve dhe zyrtarëve, të pranuar në nivelin më të lartë të sekreteve shtetërore.
E gjithë kjo të kujton shumë komplotin e pasuksesshëm anti-Hitler të 20 korrikut 1944 në Gjermani. Ai u organizua jo nga antinazistë të bindur, jo nga politikanë liberalë të ardhur nga diku, por nga gjeneralë dhe oficerë të Wehrmacht-it që i shërbyen me besnikëri Adolf Hitlerit ndërsa planet e tij të çmendura u realizuan me sukses.
Këta gjeneralë dhe oficerë gjermanë kontribuan me të gjitha forcat në aventurën naziste derisa u bindën se ajo kishte dështuar.
Më lejoni t’ju kujtoj se në shtator 1943, Italia, aleati kryesor i Hitlerit në Evropë, u tërhoq nga lufta. Në qershor 1944 filloi zbarkimi i trupave anglo-amerikane në Normandi. Dhe tre muaj pas komplotit më 20 korrik, trupat amerikane do të hyjnë në qytetin e parë të Rajhut – Aachen.
Hitleri dhe rrethimi i tij shpresonin për një mrekulli, populli i Gjermanisë u helmua nga propaganda e Goebbels dhe nuk e kuptuan se sa afër ishte vendi me humbjen e plotë, por gjeneralët ushtarakë dhe oficerët e Wehrmacht panë gjithçka dhe kuptuan gjithçka. Dhe ata vendosën të shpëtojnë Gjermaninë nga një katastrofë kombëtare me koston e eliminimit të Hitlerit.
Nuk funksionoi. Nëntë muaj më vonë, Hitleri eleminoi veten, Gjermania, e cila shtrihej në gërmadha, u pushtua nga forcat e koalicionit anti-Hitler dhe u nënshkrua një dorëzim pa kushte.
Unë jam larg krahasimit të cilësive morale të Klaus Philipp Maria Schenck, Kontit von Staufenberg dhe Yevgeny Prigogine. Ata nuk janë aspak të ngjashëm, si gjenerali Surovikin me gjeneralin Erwin Johannes Eugen Rommel ose Field Marshall Walter Alfred Hermann von Brauchitsch. Po flasim për një ngjashmëri të ndryshme – të dy e njihnin shumë mirë situatën në front dhe e kuptonin që ishte e pashpresë. Ata gjithashtu e kuptonin shumë mirë se vazhdimi i luftës do të çonte në një humbje të plotë të pushtetit nga lidershipi aktual dhe rrjedhimisht në humbjen e mirëqenies së tyre, ndoshta edhe të jetës.
Dhe kështu ata vendosën për një komplot kundër Fuhrer-it të çmendur: në Moskë në 2023, në Berlin në 1944.
Por pasojat për komplotistët në Moskë nuk ishin aspak aq tragjike. Në Berlin, siç kujtojmë, ata që nuk u ekzekutuan natën e grushtit të dështuar u gjykuan dhe u ekzekutuan nga Hitleri disa muaj më vonë. Pothuajse te gjitha.
Këtu, Prigozhin dhe ushtria u lejuan të tërhiqen në Bjellorusi pas të gjitha thirrjeve të ashpra të Putinit për tradhti dhe një thikë pas shpine. Ekziston vetëm një përfundim – Putini në qershor 2023 ka dukshëm më pak forca në agjencitë e zbatimit të ligjit sesa Hitleri në korrik 1944.
John Kirby tha se të shtunën dhe të dielën, domethënë gjatë ditëve të rebelimit, SHBA-të kishin bisedime shumë të frytshme me Kremlinin. Natyrisht, ato nuk kishin të bënin vetëm me sigurinë e diplomatëve. Me shumë mundësi, ato kishin të bënin me armë të shkatërrimit në masë. Fitorja e rebelëve mund ta bëjë aksesin në armët bërthamore të pakontrollueshme, të paktën në disa rajone të Rusisë. Dhe kjo do ta vinte të gjithë botën përballë Harmagedonit. Ndoshta ishte pikërisht për të parandaluar këtë që u dha pëlqimi për të mbajtur Putinin në Kremlin dhe rebelët u bënë pazare për kushte të pranueshme për tërheqje.
Është gjithashtu e qartë se Putini do të përpiqet të mos respektojë marrëveshjet e arritura. Por duke pasur parasysh dështimin e dukshëm të luftës në Ukrainë, kjo do të thotë vetëm një gjë për të – të arrijë një paqe të pranueshme me Ukrainën dhe vetë Perëndimin dhe të ruajë kështu fuqinë e tij.
Nuk ka shpresë për fitore, nuk ka shpresë për ushtrinë tani.
Ne e dimë nga historia se Hitleri nuk ishte në gjendje të “merrej” me asgjë dhe pas 20 korrikut 1944, në mënyrë të pashmangshme erdhi 30 prilli 1945. Historia nuk përsëritet kurrë në detaje. Mbetet të presim për përfundimin rus, momenti i të cilit është e kotë të llogaritet./
Andrey Zubov, Doktor i Shkencave Historike per The Moscow Times
