Ruajtja e rendit dhe zbatimi i ligjit në një kryeqytet në kohë lufte nuk është diçka e keqe.
Derisa forcat e armatosura të Ukrainës vazhdojnë kundërsulmin e tyre në lindje ndaj trupave pushtuese ruse, oficerët e policisë Vlad, 30 vjeç dhe Bohdan, 29 vjeç, mbajnë turne rraskapitëse 12-orëshe të natës në lagjen Svyatoshynskiy të Kievit, duke garantuar sigurinë e civilëve gjatë kohës më të vështirë të Ukrainës. Mbiemrat e tyre nuk janë publikuar për arsye sigurie.
Përpara pushtimit rus në shkallë të plotë, një oficer i tretë do të kishte shoqëruar dyshen në makinën e tyre të patrullimit, por shumë punonjës të zbatimit të ligjit iu bashkuan ushtrisë ose qëndrojnë roje në pikat e kontrollit të vendosura rreth kryeqytetit.
Me staf të pamjaftueshëm dhe të rraskapitur, Vlad dhe Bohdan po luftojnë me probleme të reja të shkaktuara nga lufta: spiunë, dhunë me armë dhe kriza të shëndetit mendor.
“Për mendimin tim, tani është më e rrezikshme se para luftës”, thotë Bohdan. “Kur marrim pjesë në një telefonatë, ne nuk e dimë nëse njerëzit mbajnë armë”.
Në disa raste, vendasit kanë mbajtur armë të gjetura në territoret e çliruar, veçanërisht në Svyatoshynskiy, i cili ndodhet në skajin perëndimor të Kievit në kufi me qytetet e pushtuara më parë, të Buça dhe Irpin. Bohdan kujton një incident një muaj më parë kur tre burra qëlluan mbi një grup tjetër pasi më parë shkëmbyen fyerje.
Njëri prej sulmuesve kishte zbuluar një pushkë dhe e mbante në banesën e tij, të cilën oficerët e konfiskuan me shpejtësi.
Rastet e krime të caktuara, si vjedhja dhe grabitja e makinave, janë ulur për shkak të orës policore në Kiev gjatë mesnatës. Por, të qenët i bashkuar në blloqe të dendura apartamentesh sovjetike ka çuar në një rritje të rasteve të dhunës në familje, thonë oficerët.
Në orën 22:00 një thirrje i çon Vladin dhe Bohdanin në një bllok të vjetër të lartë, ku një mesoburrë me fytyrë të mavijosur pretendon se nipi i tij e ka rrahur. Ndërsa banorët kureshtarë shikojnë nga ballkonet e tyre, dy burrat e marrin me qetësi deklaratën e xhaxhait, por ai është aq i dehur sa mezi e shkruan emrin e tij dhe e gris deklaratën në mënyrë agresive.
Pas një përpjekjeje të dytë të dështuar, Vlad i thotë xhaxhait të shkojë në stacion të nesërmen, pasi të jetë kthjellur.
“Çojeni në burg për 15 ditë. Ai është gjithmonë i dehur”, bërtet një fqinj që kalon andejpari.
Në një telefonatë tjetër, një grua thotë se u përpoq të ndërhynte në një sherr mes katër burrave jashtë banesës së saj dhe u godit në kokë gjatë përleshjes. Mjekët e ndihmës së parë janë në vendin e ngjarjes në momentin që Vlad dhe Bhodan mbërrijnë, dhe gruas po i rridhte shumë gjak përmes fashës së vendosur.
“Problemet që lidhen me alkoolin përbëjnë 80 për qind të çështjeve para orës policore”, shpjegon Vlad.
Me presionet e luftës, mundësitëe vogla për punë dhe sirenat e sulmeve ajrore që shkaktojnë net pa gjumë, alkooli është bërë një mjet për t’i përballuar këto për shumë njerëz në Kiev. Sipas mendimit të Vladit, shitja e alkoolit duhet të ndalohet, siç ishte në muajt e parë të pushtimit në shkallë të plotë, ose të zbatohen dënime më të rrepta për dehjen publike, të cilat ai beson se mund të ndihmojnë në parandalimin e krimit të dhunshëm.
Sapo ora të shënojë mesnatën, detyra kryesore është kapja e shkelësve të orës policore.
Oficerët patrullojnë me mundim nëpër rrugët e Svyatoshynskiyt, duke ndaluar çdo makinë dhe taksi në rrugë, megjithëse ofrojnë një periudhë mospagimi prej 20 minutash për të siguruar që të gjithë të kenë kohë për t’u kthyer në shtëpi.
Është punë prozaike dhe jo ajo që Vlad dhe Bohdan kishin në mendje kur u regjistruan në këtë forcë shtatë vjet më parë. Por, është punë e rëndësishme, thonë ata, për të penguar spiunët dhe diversantët.
Kur forcat ruse u përpoqën të rrethonin Kievin vitin e kaluar, dyshja thotë se ata arrestuan një burrë dhe ia dorëzuan atë shërbimeve sekrete për marrjen e fotografive të infrastrukturës ushtarake, nën dyshimin se bashkëpunonte me pushtuesit rusë. Gjatë asaj kohe, kur frika ishte e përhapur, Vlad dhe Bohdan thonë se policia fitoi më shumë besimin e civilëve dhe punoi së bashku për të goditur spiunazhin.
Një orë fillimit të orës policore, një sirenë e sulmit ajror shpërtheu në ajrin e qetë të verës, duke e mbuluar me një zbehje apokaliptike mbi kryeqytetin me një qetësi vdekjeprurëse. Dy net më parë, dronët rusë u rrëzuan mbi qytet gjatë një alarmi katër-orësh, ndërsa 12 raketa u rrëzuan javën e kaluar.
Policia është e përgatitur për të reaguar në skenën e një sulmi, dhe Vladi e Bohdani thonë se kanë një varg të pafat sulmesh ajrore që ndodhin gjatë ndërrimeve të tyre të natës.
Të dy burrat kujtojnë sulmin e tyre të parë me raketa: një bllok banimi 16-katësh që u godit në orët e para të 16 marsit 2022, duke vrarë katër persona. Banesat u mbuluan nga flakët në momentin kur ata mbërritën, duke i penguar oficerët të hynin brenda. Ata vetëm mund t’i mbanin njerëzit larg ndërtesës që digjej dhe të ofronin ndihmë për ata që kishin shpëtuar. Artileria ruse goditi qarkun në ditët e para të pushtimit, duke i hedhur Vladin dhe Bohdanin në situata të reja, të paparashikueshme.
“Ne u detyruam të përshtateshim shumë shpejt”, tha Vlad. “Nëse ka një grua të bllokuar nën rrënoja duke bërtitur për ndihmë, ju nuk mendoni, thjesht filloni të veproni. Nuk mund të qëndrosh dhe të presësh një ambulancë. Ju filloni të ndihmoni ku të mundeni”.
Sapo nis një alarm, qytetarët e lodhur përgatiten për më të keqen, ndërsa policia qarkullon nëpër lagje të izoluara në periferi të qytetit, rrugët e mbushura me pengesa antitank dhe lëshojnë një mesazh të regjistruar paraprakisht përmes megafonit:
“Kujdes. Alarmi ajror. Shpëtoni jetën tuaj dhe shkoni në ndonjë strehimore”.
Qeveria zbatoi masa më të rrepta sigurie pas vdekjes së një familjeje në maj, e cila nuk mundi të hynte në një strehimore pasi ishte e mbyllur. Oficerët duhet të filmojnë veten teksa paralajmërojnë si provë për eprorët e tyre.
Tmerret e luftës kanë pasur një ndikim të thellë në popullatë dhe qyteti tensionohet gjatë sirenave të sulmeve ajrore. Një raport nga Instituti Gradus në verën e vitit 2022 zbuloi se 70 për qind e ukrainasve ndihen të stresuar ose nervozë, duke çuar në një krizë të shëndetit mendor.
Pak para përfundimit të orës policore, Vlad dhe Bohdan marrin një telefonatë të pazakontë. Një burrë në një servis thërret policinë për veten e tij, duke u lutur që ta çojnë në burg. Krimi i tij, pretendon ai, po del pas mesnatës.
Duke u ngjitur në stacionin e zbrazët, Vlad dhe Bohdan gjejnë një burrë të madh, në moshë të mesme duke pirë birrë dhe duke mbajtur një qese me pesë hot-dogë brenda. Fashat e ndyra gjarpërojnë rreth krahut të tij të majtë dhe gishtave në të djathtë, dhe shpejt bëhet e qartë se diçka nuk është në rregull, pavarësisht nga sjellja e tij e qetë.
“Çfarë mund të bëj për të shkuar në burg? Nëse dëshironi, unë mund të thyej një dritare në makinën tuaj”, u thotë ai oficerëve. “Nuk kam asnjë dokument. Le të shkojmë në komisariat. Mund të më mbani për 18 orë”.
Së shpejti del se dëshpërimi i tij vjen nga mosdëshira për t’u kthyer në vijën e parë. Sytë e tij të errët i fiksojnë fort oficerët teksa shpjegon se është evakuuar nga Bahmuti më 6 qershor. Ai tregon një foto në telefonin e tij nga evakuimi. Fytyra e tij është një pasqyrim i frikës nga vdekja.
Meqenëse të qenët jashtë gjatë orës së mbylljes brenda nuk kërkon arrestim, Vlad dhe Bohdan mund të bëjnë pak. Kjo është një punë për punonjësit e kujdesit shëndetësor të Kievit.
“PTSD (çrregullimi i stresit post-traumatik) do të jetë problemi kryesor pas luftës. Po bëhet më e zakonshme dhe disa nga djemtë, madje, bëhen të dhunshëm. Ata nuk janë të vetëdijshëm për atë që bëjnë”, thotë Bohdani.
Tabutë rreth shëndetit mendor mbeten ende kokëforta në Ukrainë, edhe pse më pak te brezat e rinj. Zonja e Parë, Olena Zelenska, është bërë një avokate e zëshme, duke nisur Programin Kombëtar të Shëndetit Mendor dhe Mbështetjes Psikosociale që ajo thotë se përfshin “praktikat më të mira globale dhe vendase”.
Megjithatë, për disa, shishja [me alkool] është një zgjidhje më e lehtë.
Shërbimet e urgjencës janë të parapërgatitura për të ofruar ndihmë për popullatën e plagosur nga lufta që t’i kthehet jetës normale, por është një sfidë e jashtëzakonshme dhe që kërkon një përpjekje mbarëkombëtare nga policia, punonjësit e kujdesit shëndetësor dhe vetë civilët.
