Samiti i NATO-s në Vilnius dhe braktisja e Planit të Veprimit të Anëtarësimit, duke e zëvendësuar atë me një program të ri bashkëpunimi që, pas përfundimit të luftës, do të sigurojë hyrjen e Ukrainës në Aleancën e Atlantikut të Veriut, është një rast për të kujtuar rrugën që ka kaluar Ukraina. që nga viti 2002, kur u miratua për herë të parë në nivel politik vendimi për t’u integruar në strukturat e Atlantikut të Veriut. Në atë kohë, u nënshkrua një Plan Individual Partneriteti me NATO-n, ky status i dha Ukrainës mundësinë për të aplikuar për anëtarësim në aleancë si një anëtare e përhershme, por supozoi integrimin gradual.
Më shumë se një herë, shoqëria ukrainase u bë problem për procesin e nisur nga klasa politike më shumë se 20 vjet më parë. Në vitin 2008, kur në samitin e NATO-s në Bukuresht u shqyrtua çështja e dhënies së Ukrainës një Plan Veprimi Anëtarësimi për të zëvendësuar atë të mëparshëm, ishte mungesa e mbështetjes popullore që doli të ishte një nga pengesat kryesore për hyrjen e Ukrainës. Më pas, 63.9 për qind e qytetarëve të vendit, sipas sondazheve, kundërshtuan anëtarësimin e vendit në Aleancën e Atlantikut të Veriut. Kjo shifër është dy herë më e madhe se ajo në shërbimin sociologjikQendra Kyiv Razumkov u regjistrua në vitin 2002, kur për herë të parë u shpall fillimi i procesit të afrimit të Ukrainës me NATO-n. Pastaj, vetëm dhjetë vjet pas rënies së BRSS, shoqëria u nda në dysh: nuk kishte informacion të mjaftueshëm për atë që përbën si bashkimet më të mëdha ushtarako-politike dhe ekonomike të Evropës dhe hapësirën transatlantike. U bë e qartë se procesi i transformimit të shoqërisë ukrainase është përpara, sepse vendime të rëndësishme politike duhet të merren me kusht që qytetarët të jenë të vetëdijshëm për atë që po ndodh.
Një pengesë e vjetër për anëtarësimin e plotë të Ukrainës në Aleancën e Atlantikut të Veriut është kapërcyer
Për historinë e integrimit të vendeve evropiane në NATO, opinioni publik ka qenë gjithmonë jashtëzakonisht i rëndësishëm. Samiti i Bukureshtit për Ukrainën nuk u bë shembull i “artit të të thënit ‘jo’, të thënies ‘po’, siç u pëlqen ndonjëherë ta karakterizojnë, por rezultat i përfundimeve të nxjerra në të kaluarën. Mjafton të kujtojmë masën protestat e spanjollëve në vitet 1980 kundër anëtarësimit të vendit të tyre në NATO. Vërtetë, rrethanat ishin disi të ndryshme: pikëpamjet e majta mbizotëruan në shoqërinë spanjolle për shkak të sundimit të gjatë të Francisco Frankos. Ish-preferencat publike të Ukrainës kundër anëtarësimit të vendit në Aleancën e Atlantikut të Veriut ishin të lidhura me afërsisht të njëjtat qëndrime, por që i kishin rrënjët në trashëgiminë sovjetike.-për protestat e vitit 1986 vendosën të zhvillojnë një referendum në të cilin shumica e qytetarëve të vendit, 57 për qind, bëri thirrje për anëtarësimin e Spanjës në NATO. Politikanët ukrainas thoshin gjithashtu se anëtarësimi i vendit në NATO do të vendosej me një referendum mbarëkombëtar.
Trashëgimia e Bashkimit Sovjetik ndikoi gjithashtu pse, para fillimit të valës së parë të agresionit rus kundër Ukrainës në vitin 2014, shumë qytetarë të vendit u shprehën kundër anëtarësimit në NATO. Në shoqëri atëherë (si dhe në Bjellorusinë fqinje) mbizotëronte ideja e një statusi neutral të shtetit. Por veprimet e Rusisë i kthyen këto aspirata romantike në pluhur – doli që neutraliteti nuk mbron nga lufta, agresioni i një fqinji dhe pushtimi i territoreve në kundërshtim me kufijtë e njohur ndërkombëtarisht. Ukrainasit sot thonë: nëse vendi i tyre do të kishte arritur të anëtarësohej në NATO, për shembull, në 1999, siç bëri Republika Çeke, ose në 2004, siç bënë vendet baltike, atëherë Rusia nuk do të ishte në gjendje të organizonte asnjë luftë. Shumë bjellorusë po mendojnë gjithashtu për këtë sot, duke dëgjuar deklaratat e liderit të tyre autoritar, i cili mirëpret trupat ruse në territorin e huaj,
Mendimet për statusin neutral në të kaluarën i kanë magjepsur aq shumë ukrainasit, saqë që nga viti 2008, që nga i njëjti samit i NATO-s në Bukuresht, numri i kundërshtarëve të hyrjes së Ukrainës në bashkim ka arritur në 60 për qind, dhe në disa vite edhe e ka tejkaluar këtë kufi. Kjo vazhdoi jo një vit, por gjashtë – nga 2008 në 2014. Edhe më parë, që nga viti 2005, më shumë se gjysma e ukrainasve ishin kundër bashkimit.
Dhe tani pengesa për anëtarësimin e plotë të Ukrainës në Aleancën e Atlantikut të Veriut është kapërcyer – një numër rekord i qytetarëve të vendit, 89 përqind (të dhënat nga Instituti Ndërkombëtar i Sociologjisë në Kiev këtë vit), mbështesin pranimin e Ukrainës në NATO. Autorët e studimit shkruajnë: shoqëria përfundimisht është konsoliduar. Megjithatë, ka lindur një pengesë e re për anëtarësimin e plotë – pritja e përfundimit të luftës së nisur nga Rusia. Nëse ju kujtohet historia, atëherë ishte për shkak të armiqësive që Aleanca u largua nga Greqia. Ndërhyrja e ushtrisë turke në Qipro çoi në një pezullim të përkohshëm të anëtarësimit të Greqisë në NATO, i cili zgjati nga viti 1974 deri në vitin 1980. Pastaj Athina u kthye. Pra, herët a vonë Ukraina do të jetë në gjendje ta kapërcejë këtë pengesë.
Alexandra Wagner,gazetare e Radio Liberty
