Shkruan Bujar Tresi
Tani kur zhvillimet rreth raporteve te Kosovës me Serbinë e kanë kahen e tanishme një vlerësim i hapave te institucioneve te Kosovës qe nga viti 2013 dhe Marrëveshja e Brukselit ndoshta mund te jep përgjigjen çka mund te behet apo cilat mund te jene opsionet e pashfrytëzuara. Por, duhet te jemi te sinqerte se gabimi me i madhe i institucioneve te Kosovës ishte mungesa e komunikimit te mjaftueshëm me pakicën serbe ne drejtim vlerësimit te intencave te tyre për kërkesa te lëvizjes eventuale te korpusit te te drejtave te tyre qe burojnë nga Kushtetuta aktuale e Kosovës. Qe nga miratimi i Pakos se Ahtisaarit nuk vonoi shume dhe ne opinionin serb filloi te përfolët për nevojën e Ahtisaari 2 si mundësi te “korrigjimit te lëshimeve” qe erdhën nga Ahtisaari 1 e qe nuk i paska përmbushë kërkesat e kësaj pakice. Atëherë por edhe me vone mungoi suçeltesia institucionale për neutralizimin e këtyre zërave ,fillimisht testuese, se çka mund te sjellin këto manovra te reja. Ishte shume e qarte se pakica serbe nuk do te ndalet asnjëherë ne kërkesat për shtimin e korpusit te te drejtave qe ne një moment te caktuar te sjelle edhe ndryshimin e statusit prej pakicës ne shtet formues dhe konform kësaj me kërkese edhe për organizim te ri institucional dhe territorial ne formë te një organizmi mbi pushtetin lokal e te barabarte me atë qendror deri ne shkëputje. Dhe gabimi kryesor ne këto rrethana ishte mos organizimi i një debati publik me përfaqësuesit serb e ne prezence te domosdoshme te ndërkombëtareve ne te cilën pala serbe, e përfaqësuar nga te gjitha subjektet politike e shoqërore e jo vetëm nga Lista Serbe e cila nuk ka kapacitete dhe te drejtën e përfaqësimit te pakicës serbe, do te ftohej te tregon çka u mungon si komunitet ne Kushtetutën aktuale,
cilat mund te jene kërkesat e tyre eventuale dhe sa janë ato ne pajtim me Kushtetutën aktuale por edhe ne pajtim me konventat e ndryshme ndërkombëtare për pakicat.
Dihet fare mire se Pakoja e Ahtisaarit u mundësoi atë qe serbet nuk e gëzojnë ne asnjë vend jashtë Serbisë .Nga analistet ndërkombëtar atëbotë po ashtu ishte vlerësuar se këto te drejta për një pakice ne Kosove mund te ndikojnë ne kërkesat qe te behën avancime te te drejtave edhe tek pakicat e tjera sidomos ne Evrope. Pra sikur te bisedohej me serbet hapur për kërkesat e tyre te reja ne prani te ndërkombëtareve besoj se shumëçka nga kjo qe po ndodhe sot do te evitohej dhe apetitet e pafund te serbeve qe një dite te fitojnë statusin e kombit dhe shkëputjen e veriut nga Kosova.
Pra ,ishin hapat e gabuara qe esencialit ndikuan qe bisedimet e mëvonshme me pakicën serbe te shkojnë ne drejtim te gabuar jo ne vlerësimin e pozitës se tyre ,nevojat objektive dhe te arsyeshme për rivlerësimin e këtyre te te drejtave tyre dhe komfor këtij vlerësimit te caktohet se çka me tutje. Për fat te keq kjo nuk ndodhi dhe duke shkuar ne drejtimin qe i konvenoi vetëm pakicës serbe me përkrahjen e fuqishme te Serbisë dhe shkurt amësisë se lidershipit kosovar. Ndaj tani mbete qe me një shpenzim jashtëzakonisht te madhe te energjisë se brendshme institucionale dhe kredive politike e përkrahëse tek miqtë ndërkombëtarë te korrigjohet ajo qe mund te korrigjohet nga gabimet e te kaluarës. Natyrisht edhe nxjerrja e mësimit për te gjithë qe kishin gisht ne këtë katrahure dhe për drejtuesit e ardhshëm institucional.
