Edward P. Joseph, ligjërues në Universitetin Johns Hopkins në Uashington dhe ish-zëvendës shef i misionit të OSBE-së në Kosovë, në një intervistë për të përditshmen “Nova” ka thënë se sanksionet e SHBA-së ndaj kreut të BIA-s, Aleksandër Vulin, janë një sinjal se SHBA-të nuk do të tolerojnë më “manipulime masive të presidentit serb Aleksandar Vuçiq”.
Sipas Joseph, një ekspert i politikës së jashtme amerikane, i cili shërbeu në Ballkan për gati një dekadë, duke përfshirë edhe vitet e luftës, vendimi për të vendosur sanksione ndaj Vulin ishte i vonuar, megjithëse është, siç thotë ai, një hap i jashtëzakonshëm që dërgon një mesazh. : “Kaluan ditët e përkëdheljeve të pafundme.” Fillojnë ditët e përgjegjësisë”.
Si e interpretoni vendimin e SHBA për të vendosur sanksione ndaj drejtorit të BIA-s, Aleksandër Vulin ? Çfarë mesazhi po i dërgohet Serbisë?
Së pari, ky hap është mjaft i vonë. Vulin ishte një figurë e dëmshme, e dënueshme në kaq shumë nivele për një kohë shumë të gjatë. Sulmet e tij ndaj SHBA-së datojnë të paktën në vitin 2014, kanë vazhduar edhe nën Trump dhe janë përkeqësuar pas pushtimit rus të Ukrainës. Së dyti, ky është një hap i jashtëzakonshëm për SHBA-në. Unë kam vite që kritikoj qëndrimin “nuk shoh të keqe”, që në fakt është qëndrimi i SHBA-së ndaj Vuçiqit. Dhe tani qeveria amerikane akuzon zyrtarisht një bashkëpunëtor shumë të ngushtë të Presidentit Vuçiç për një sërë të këqijash: tregtinë e drogës, ndihmën në tregtinë e armëve, korrupsionin dhe, në tre mënyrat e përmendura, forcimin e pozitës së Rusisë. Së treti, besoj se vendimi për Vulin nuk është vetëm mesazh për presidentin Vuçiq, besoj se është mesazh brenda vetë qeverisë amerikane. Unë besoj se vendimi i Vulin pasqyron ndjenjën në nivele shumë të larta të administratës së Biden – Sekretarit Blinken dhe kolegëve në Shtëpinë e Bardhë – se ata nuk do të tolerojnë më manipulimin masiv nga Vuçiç. Një artikull i kohëve të fundit në revistën me ndikim Foreign Policy – “Shtetet e Bashkuara po krijojnë krizën në Kosovë” – u lexua dhe u debatua gjerësisht në Uashington. Në të, autori i parashtronte një sfidë sekretarit Blinken: Të vendosë rrënjësisht nëse çrregullimi në rajon dhe dëmtimi i besueshmërisë së SHBA-së ia vlen të përqafohet autokrati Vuçiç, i cili u refuzua nga një pjesë e konsiderueshme e publikut serb. Veçanërisht përmendet roli i Vulin. Unë besoj se artikulli katalizoi një ndjenjë në rritje midis disave në administratën e Bidenit se “mjaft është mjaft” me Presidentin Vuçiç. Duhet të kujtojmë rolin specifik që Vulin luajti për Vuçiqin. Siç thuhet në tekstin në Foreign Policy, Vulin është “alter ego” e Vuçiqit – i cili thotë me zë të lartë atë që Vuçiq po mendonte dhe nuk donte të thoshte për të ruajtur këtë sharadë. Prandaj, besoj se vendimi për sanksionimin e Vulin-it dërgon këtë mesazh: “Kanë kaluar ditët e përkëdheljeve të pafundme ndaj sharadës së Vuçiqit”. Fillojnë ditët e përgjegjësisë”. Sigurisht që bashkëpunimi serbo-amerikan do të vazhdojë, por tani me përgjegjësi. Shpresoj se ambasadori Hill do ta pranojë dhe promovojë këtë qasje të re, më realiste ndaj bashkëpunimit serbo-amerikan. Hill është një diplomat me shumë përvojë. Ai thjesht duhet të pranojë se qasja e vjetër, me pak ose aspak përgjegjësi as për Vulin, as për Vuçiqin, është një pengesë për bashkëpunimin serbo-amerikan. “Kanë kaluar ditët e përkëdheljeve të pafundme ndaj sharadës së Vuçiqit. Fillojnë ditët e përgjegjësisë”. Sigurisht që bashkëpunimi serbo-amerikan do të vazhdojë, por tani me përgjegjësi. Shpresoj se ambasadori Hill do ta pranojë dhe promovojë këtë qasje të re, më realiste ndaj bashkëpunimit serbo-amerikan. Hill është një diplomat me shumë përvojë. Ai thjesht duhet të pranojë se qasja e vjetër, me pak ose aspak përgjegjësi as për Vulin, as për Vuçiqin, është një pengesë për bashkëpunimin serbo-amerikan. “Kanë kaluar ditët e përkëdheljeve të pafundme ndaj sharadës së Vuçiqit. Fillojnë ditët e përgjegjësisë”. Sigurisht që bashkëpunimi serbo-amerikan do të vazhdojë, por tani me përgjegjësi. Shpresoj se ambasadori Hill do ta pranojë dhe promovojë këtë qasje të re, më realiste ndaj bashkëpunimit serbo-amerikan. Hill është një diplomat me shumë përvojë. Ai thjesht duhet të pranojë se qasja e vjetër, me pak ose aspak përgjegjësi as për Vulin, as për Vuçiqin, është një pengesë për bashkëpunimin serbo-amerikan.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha se është i bindur se nuk ka asnjë provë se Vulin është i përfshirë në trafikun e drogës dhe armëve. A ka mundësi që Amerika të dalë me një “akt të përgjithshëm” dhe të akuzojë zyrtarë të lartë të vendeve të tjera pa prova?
Jo, Thesari i SHBA-së nuk merr vendime të tilla sanksionesh pa shqyrtim serioz të bazës. Pyetja juaj na çon nga vendimi i SHBA-së deri te reagimi i autoriteteve serbe për Vulin. Reagimi i Vuçiqit ndaj shpalljes së sanksioneve amerikane është një arsye tjetër për optimizmin tim. Nëse Vuçiq besonte se akuzat e SHBA-së për veprimet e Vulin ishin të rreme, Vuçiq thjesht duhej ta kishte thënë këtë. Në vend të kësaj, presidenti serb bëri një krahasim absurd me shpikjen e kokainësnë Shtëpinë e Bardhë. A po sugjeron Vuçiç që Presidenti Biden, ashtu si Vulin, dyshohet se është i përfshirë në trafikun e drogës? Vuçiq zbulon mendjelehtësinë dhe mungesën e gjykimit të tij. Në fund të fundit, vetë qytetarët e Serbisë kërkojnë largimin e Vulin. Figurat e opozitës kanë mbështetur kryesisht akuzat e SHBA-së, duke e parë gjithashtu Vulin si një simbol të kriminalitetit të përhapur të qeverisë. Një politikan i zgjuar do të distancohej pak nga Vulin. Në vend të kësaj, Vuçiq bëri të kundërtën. Ambasada amerikane nuk mund ta injorojë. Zyrtarët amerikanë duhet të vazhdojnë t’i bëjnë presion Vuçiqit për të hequr qafe Vulin , siç tha presidenti serb se do të bënte.
Serbia duket se është nën një vëzhgim të veçantë nga Uashingtoni së fundmi. Gjithashtu u botua një artikull i New York Times për lidhjet midis qeverisë dhe klanit kriminal të Veljko Belivuk, pasuar nga një mbledhje e komisionit të politikës së jashtme të Senatit amerikan, ku u tha se “sytë e amerikanëve janë të hapur” kur bëhet fjalë për qeverinë. në Serbi. Çfarë duhet të thotë kjo?
Siç e thashë edhe më parë, mendoj se ka qëndrime të ndryshme në qeverinë amerikane dhe se ka një ndërgjegjësim në rritje për pozicionin që unë e kam mbrojtur prej kohësh: Presidenti Vuçiq po manipulon SHBA-në dhe BE-në. Unë besoj se faktorë të rëndësishëm në Uashington po zgjohen me këtë, me vonesë. Mendoj se bisedimet janë intensifikuar kohët e fundit në administratën e Bidenit, siç e theksova më lart, veçanërisht pas krizës së fundit në Kosovë ku kryeministri Kurti u etiketua si fajtori dhe zëra të rëndësishëm në Uashington e vunë në dyshim fajin edhe në Beograd. Tensionet tërhoqën vëmendjen ndaj politikës së SHBA-së ndaj Vuçiqit dhe ngritën pyetje në nivele të larta. Mendoj se e gjithë kjo tregon se ka kufij për atë që qeveria serbe, apo çdo qeveri, mund të arrijë duke lobuar në Uashington. Pyetja juaj humbet pikën më të rëndësishme: mënyra më e mirë për të treguar dhe vërtetuar realitetin e regjimit të Vuçiqit është përmes zërit kolektiv të popullit.
Kush tjetër nga Serbia mund të jetë në listën e sanksioneve të SHBA-së?
Sanksionet ndaj Vulin ishin shumë të rëndësishme sepse më në fund thyen “faktorin e frikës” rreth sanksionimit të regjimit të Vuçiqit. Tani është krijuar një precedent. Presidenti Vuçiq dhe bashkëpunëtorët e tij tani po veprojnë në një mjedis të ri – nëse Vulin mund të sanksionohet, atëherë edhe të tjerët munden. Pyetja e vërtetë është nëse dhe si do ta “kthejë gjelin” sërish Aleksandar Vuçiq.
