Eliot Engel, ish-kongresmen amerikan, për Politikën e Jashtme
Me ngurrim arrita në përfundimin se në mosmarrëveshjen ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, Uashingtoni kënaqi dhunuesin gjysmë autokratik – Aleksandar Vuçiqin, dhe kështu Uashingtoni u bë pak dhunues, duke e shtyrë dhe frikësuar Kosovën më të cenueshme. Kjo eshtë sjellje nën nivelin e Shteteve të Bashkuara dhe është koha për të rivendosur qasjen e re, vlerëson në një artikull për Politikën e Jashtme Eliot Engel, ish-kryetari i Komisionit për Punët e Jashtme në Dhomën e Përfaqësuesve të SHBA-së.
Ai thekson se si ish-kryetar i Komisionit për Punë të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve të Kongresit Amerikan dhe për më shumë se 30 vjet në Dhomën e Përfaqësuesve, ka ndjekur nga afër politikën e Shteteve të Bashkuara ndaj Ballkanit.
Ai thotë se ishte i kënaqur me mbështetjen e Uashingtonit për demokracinë, sundimin e ligjit dhe përpjekjet kundër korrupsionit.
Por shprehet se është i shqetësuar për mënyrën se si Departamenti i Shtetit po e zgjidh mosmarrëveshjen e vazhdueshme ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Shtetet e Bashkuara dhe shumica e Evropës e njohën Republikën e Kosovës në vitin 2008, kujton Engel, kur vendi i vogël shpalli pavarësinë nga Serbia.
Më pak se një dekadë më parë, Shtetet e Bashkuara dhe NATO kishin ndalur spastrimin e egër etnik të popullatës shqiptare të Kosovës nga ish-kreut jugosllav Slobodan Millosheviç.
Ishte një sukses i madh i politikës së jashtme për Perëndimin dhe u pasua nga vite të tëra të mbështetjes së fortë të SHBA-së për Kosovën. Por që atëherë, Serbia dhe Rusia kanë bllokuar përpjekjet e Kosovës për t’u anëtarësuar në Kombet e Bashkuara dhe për të fituar njohjen e plotë në mbarë botën, dhe Departamenti i Shtetit kohët e fundit është dukur më pak i gatshëm për të mbështetur sovranitetin e Kosovës mbi të gjithë territorin.
Gjatë vitit të kaluar, thekson Engel, Kosova ka kërkuar të kryejë funksione normale qeveritare brenda kufijve të saj vetëm për t’u përballur me dënimin dhe madje edhe ndëshkimin nga Shtetet e Bashkuara.
Kur Kosova bëri presion që të gjithë qytetarët, përfshirë serbët etnikë në veri, të përdorin targat e Kosovës dhe jo targat serbe, Departamenti i Shtetit kritikoi ashpër Kosovën.
Kur Kosova u përpoq të kishte kryetarë komunash të zgjedhur siç duhet, të cilët ishin shqiptarë etnikë, sepse serbët etnikë kishin bojkotuar votimin, të fillonin punën në zyrat e tyre në veri të Kosovës – një funksion themelor dhe normal i një qeverie demokratike – Sekretari amerikan i Shtetit Anthony Blinken “dënoi ashpër” republikën e re dhe shqiptoi një dënim.
A e dënoi Uashingtoni presidentin serb Aleksandar Vuçiq për presionin ndaj serbëve të Kosovës që të bojkotojnë zgjedhjet? Jo.
A e dënuan SHBA-të grupin e vogël të serbëve që sulmuan forcat e NATO-s në Kosovë, duke plagosur 30 paqeruajtës? Mezi – dënoi dhunën, por nuk denoi sulmuesit.
A e dënoi ajo Serbinë për inkurajimin e qytetarëve serbë në veri të Kosovës që në mënyrë agresive të refuzojnë të përdorin targat e shtetit ku jetojnë? Jo.
A i dënoi ajo veprimet e Serbisë kundër shqiptarëve etnikë në jug të Serbisë, të cilat, sipas Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, përfaqësojnë “spastrim etnik me mjete administrative”? Përsëri, mezi.
Me ngurrim, thekson Eliot Engel, arrita në përfundimin se në mosmarrëveshjen ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, Uashingtoni po qetësonte një dhunues gjysmë autokratik – Vuçiqin – dhe se ai vetë u bë pak dhunues , duke e shtyrë dhe frikësuar Kosovën më të vogël, më të cenueshme. Është sjellje që është nën nivelin e Shteteve të Bashkuara dhe është koha për të rivendosur qasjen, tha ai.
Serbia është larguar nga demokracia dhe Perëndimi që kur Partia Progresive Serbe (SNS) e Vuçiç erdhi në pushtet në Beograd më shumë se një dekadë më parë.
Sipas Freedom House, një OJQ që monitoron të drejtat e njeriut dhe liritë civile në mbarë botën, SNS në pushtet “gërryen vazhdimisht të drejtat politike dhe liritë civile, duke ushtruar presion mbi median e pavarur, opozitën politike dhe organizatat e shoqërisë civile”.
Përveç kësaj, Departamenti Amerikan i Mbrojtjes raportoi në vitin 2019 se “pas zgjedhjeve të vitit 2012 në Serbi, SNS ndërmori hapa për të rritur marrëdhëniet e saj ushtarake me Rusinë”.
Që atëherë, lidhja Moskë-Beograd ka mbijetuar.
Serbia nuk ka vendosur ende sanksione ndaj Rusisë për pushtimin e saj në Ukrainë – gjë që e ka bërë çdo vend tjetër në Evropë (përveç Bjellorusisë).
Pra, çfarë po ndodh?
Pse Shtetet e Bashkuara kaq shpejt dënojnë Kosovën dhe janë kaq ngurrues për të emëruar Serbinë?
Dhe si t’i japim fund kësaj spirale në rënie dhe t’i rikthejmë njëfarë mirëkuptimi në politikën amerikane?
Unë besoj se në dritën e luftës në Ukrainë, dëshira e Uashingtonit për stabilitet në Ballkan ka tejkaluar mbështetjen e tij për demokracinë, sundimin e ligjit dhe luftën kundër korrupsionit.
Presidenti amerikan meriton një meritë të madhe për mënyrën se si administrata e tij po udhëheq Perëndimin në mbështetjen e Ukrainës.
Por dëshira e tij e zjarrtë për të ruajtur stabilitetin në Evropë ka shtrembëruar pikëpamjen e administratës së tij për konfliktin e gjatë midis Serbisë dhe Kosovës.
Uashingtoni tani po qetëson Vuçiçin në një përpjekje për të shuar tendencat e tij ndezëse.
Natyrisht, Shtetet e Bashkuara duan t’i shohin Serbinë dhe Kosovën si shtete paqësore dhe demokratike në institucionet kyçe euroatlantike, përfshirë Bashkimin Evropian dhe NATO-n.
Tani për tani, administrata e Bidenit duhet të mbështesë Kosovën teksa forcon demokracinë e saj dhe konsolidon sovranitetin.
Në vend të kësaj, ajo bllokon Prishtinën nga frika se një Beograd gjysmë-autokratik mund të ndezë flakët nacionaliste dhe të ndezë fuçinë e barutit që digjet në veri të Kosovës.
Diplomatët amerikanë pohojnë se nëse Kosova do ta zbatonte Bashkimin e Komunave me shumicë Serbe (ZSO), atëherë gjithçka mund të ecë përpara.
Po, Kosova ka premtuar krijimin e një AKS në Marrëveshjen e Brukselit të vitit 2013 dhe duhet ta bëjë këtë.
Por AKS nuk do ta zgjidhë problemin themelor – kundërshtimin agresiv të Serbisë ndaj një Kosove të pavarur – i cili vetëm sa po intensifikohet ndërsa Uashingtoni hesht t keqbërjet e Vuçiqit.
Në fund të fundit, pavarësisht nëse krijohet një AKS, të njëjtat parti do të kenë të njëjtat interesa dhe do të tërheqin të njëjtat leva për të arritur të njëjtat qëllime.
Dhe Vuçiq do të vazhdojë të nxisë separatizmin dhe të nxisë dhunën.
Të qetësosh Serbinë, thekson Engel, nuk po funksionon dhe është koha për të ndryshuar kursin.
Administrata Biden ndërmori hapin e parë në atë drejtim javën e kaluar, kur Departamenti i Thesarit vendosi sanksione ndaj shefit të BIA-s, Aleksandër Vulin për “korrupsion … përfshirë përfshirjen në një rrjet të trafikut të drogës” dhe përdorimin e “pozicioneve të tij publike për të mbështetur Rusinë, duke lehtësuar aktivitetet malinje ruse që degradojnë sigurinë dhe stabilitetin e Ballkanit Perëndimor”.
Shtetet e Bashkuara duhet të mbështesin demokracinë, sundimin e ligjit dhe shtypin e lirë, si dhe të kundërshtojnë korrupsionin.
Këto karakteristika janë në rënie në Serbi, por në rritje në Kosovë.
I bëj thirrje administratës së Biden-it që të kthehet në bazat: të ripërqendrohet në vlerat e SHBA-së dhe të ndalojë sw maltretuari Kosovën.
Dhe duhet të ribalancojë politikën e saj në Ballkan për të mbështetur ata që i pranojnë ato prioritete dhe kundërshtojnë ata që nuk i pranojnë.
