Pas shtatë muajsh bisedime, thirrje për qetësimin e tensioneve, inkurajim që dialogu Beograd-Prishtinë të largohet nga ngërçi, takime, madje edhe disa masa “edukative” në kurriz të Prishtinës, i gjithë procesi tani po shkon në pushime verore. Kështu do të jetë, me sa duket, deri në fund të gushtit, shkruan Blic e Beogradit.
E gjithë administrata e BE-së, përfshirë kreun e diplomacisë evropiane, Giuseppe Borelli, është duke shkuar në një pushim kolektiv, kështu që është mjaft realiste të pritet që një mundësi tjetër për përparim mund të vijë në fillim të shtatorit, kur negociatorët mund të ulen sërish në tryezë. Kësaj duhet shtuar fjalët e Gabriel Escobar, të dërguarit special të Departamentit të Shtetit për Ballkanin Perëndimor, i cili ditë më parë në Kongresin Amerikan, duke folur për Kosovën, tha se Amerika dhe BE-ja “dëshirojnë përparim të madh këtë vit”.
Kjo mund të nënkuptojë se kanë mbetur edhe katër muaj për të arritur këtë qëllim ambicioz, dhe ish-diplomati Srećko Gjukić përfundon për “Blic” se, sipas të gjitha llogaritjeve, “po vjen një vjeshtë e nxehtë”.
– Vera e ka të vështirë të ftohë kokat e vluara të Ballkanit dhe Beogradi dhe Prishtina tashmë e kanë humbur rastin për të normalizuar situatën në veri. Negociatorët amerikanë dhanë mbështetje për rënien për një vazhdim të fuqishëm të negociatave dhe një kthim në Bruksel II dhe axhendën e Ohrit . Se do të duket kështu e “garantojnë” sanksionet (të vendosura ndaj drejtorit të BIA-s, Aleksandar Vulin) të vendosura ndaj palës serbe, e cila ndoshta nuk do të jetë e vetmja, më e mundshme në një seri – thotë ai.
Ai gjithashtu beson se nuk përjashtohet që Brukseli të ketë humbur durimin dhe se BE-ja mund të arrijë disa sanksione të reja nëse nuk ka përparim në bisedimet.
– Besoj se Beogradi dhe Prishtina mund ta vlerësojnë më së miri këtë. Kurti nuk ka shumë për të humbur, ai strategjikisht e pushtoi dhe u ankorua në veri të Kosovës pas Ohrit. Kthimi në gjendjen e mëparshme është detyrë sizife, nuk e shoh aspak gatishmërinë e Prishtinës për këtë – vlerëson Gjukiq.
“Perëndimi do të insistojë vetëm në AKS”
Ai gjithashtu thotë se nuk e sheh vendosmërinë e BE-së dhe Perëndimit për të rikthyer situatën në terren.
– Më duket se bashkësia ndërkombëtare do të insistojë vetëm në krijimin e Unionit të Komunave Serbe dhe në zgjedhjet në veri në të cilat do të marrin pjesë serbët. Megjithatë, nuk shoh vullnet për të insistuar në kthimin në situatën para se policia e Kosovës të hynte në veri – tha Gjukiq.
Pushimi në Bruksel vjen pas tensioneve të mëdha në veri të Kosovës , të cilat u ngritën kur Kurti, me ndihmën e policisë, granata trullosëse dhe gaz lotsjellës, futi kryetarët e sapozgjedhur shqiptarë në ndërtesat komunale që më parë drejtoheshin nga serbët.
Pasoi një konflikt në mes të serbëve të mbledhur dhe përfaqësuesve të KFOR-it dhe më pas Kurti vazhdoi me veprime të njëanshme, duke përfshirë arrestimin e serbëve dhe ndalimin e hyrjes së kamionëve me mallra nga Serbia.
“Plani kryesor me tre pika”
Në të gjithë këtë vorbull ngjarjesh, pasoi një diplomaci trase e Bashkimit Evropian dhe e SHBA-së për të qetësuar tensionet. Ata u përpoqën të organizonin edhe një takim në Bruksel në nivelin më të lartë, por takimi kokë më kokë mes presidentit serb Aleksandar Vuçiq dhe Kurtit ende nuk ndodhi.
Takimi me gjasë nuk do të shmanget në periudhën e ardhshme dhe Igor Novakoviq, drejtor hulumtues i Qendrës për Çështje Ndërkombëtare dhe Siguri, thotë për “Blic” se shtatori do të sjellë zgjidhje për dilemën nëse do të ndiqet plani trepikësh për deeskalimin e situatës në veri .
– Nuk pres ndonjë gjë të veçantë nga vazhdimi i bisedës. Sigurisht që pas pushimit veror do të fillojë një cikël i ri dhe do të shohim nëse ky plan de-përshkallëzimi me tre pika të përmbyllur nga Lajçak dhe Besnik Bisljimi do të jetë efektiv – thotë Novakoviq.
Eskobar më herët tha gjithashtu se pret një kompromis deri në fund të vitit, ndërsa tani tha se pret “përparim të madh këtë vit”.
Por Novakoviç nuk është optimist.
– Përsa i përket fjalëve të Escobar-it, ata i përsërisin që nga shkurti, kur filloi përshkallëzimi i tensioneve – tha Novakoviq.
Dhe një hap drejt deeskalimit duhet të bëhet nga të dyja palët, sipas Afrim Hotit, profesor i së drejtës ndërkombëtare nga Prishtina.
“ Prishtina e bëri hapin e parë, tani Serbia është në lëvizje”, thotë ai.
Ai është i mendimit se Kurti po tenton ta zë pozitën e presidentit të Serbisë në bashkësinë ndërkombëtare.
“Kryeministri Kurti ka një pozitë të mirë në Kosovë, sepse ka besimin e më shumë se 50 për qind të qytetarëve, ai flet me komunitetin ndërkombëtar ashtu siç flet me qytetarët e Kosovës. Së dyti, ai dëshiron të mbajë qëndrimin që ka presidenti i Serbisë në bashkësinë ndërkombëtare, pasi Kurti mendon se bashkësia ndërkombëtare tani po e ndihmon më shumë Serbinë”, ka theksuar Hoti.
I pyetur nëse ka mundësi për një konflikt më të madh në Kosovë, Hoti thekson se askush nuk është i interesuar për luftë.
– Nuk mendoj se ekziston ky opsion. Ne kemi mosmarrëveshje me Serbinë, por jo në atë nivel që të kemi luftë. Kjo është e para. Së dyti, NATO është prezente në Kosovë dhe është një organizatë që garanton paqen dhe stabilitetin dhe nuk mendoj se pushtetet në Serbi nuk janë të interesuara për luftë”, ka përfunduar Hoti.
Çfarë përfshin plani me tre pika?
Hapi i parë duhet të bëhet nga Kosova dhe ka të bëjë me tërheqjen e policisë nga ndërtesat në katër komuna në veri, ndërsa kryetarët duhet të kryejnë përkohësisht detyrën jashtë objekteve komunale.
Sa i përket Serbisë, ajo duhet të sigurojë që demonstruesit të largohen nga ndërtesat komunale njëkohësisht me largimin e policisë së Kosovës.
Prishtina së fundi ka reduktuar prezencën e Policisë së Kosovës për 25 për qind në tri objekte komunale në veri të Kosovës, ndërsa Kurti ka thënë se po fillojnë t’i “hapen rrugë zgjedhjeve të parakohshme”. Megjithatë, analistët mendojnë se kjo i zgjidh problemet e tij, por jo të serbëve, dhe se duhet të ketë tërheqje të plotë të policisë së Kosovës dhe kryetarëve shqiptarë nga veriu i Kosovës, lirimin e serbëve të arrestuar dhe formimin e Unionit të Komunave Serbe.
