Rusia u tërhoq nga marrëveshja e grurit, duke ndërprerë furnizimet me drithë ukrainas në tregun botëror, në prag të një samiti me liderët afrikanë që do të nisë të enjten në Shën Petersburg. Pas kësaj, të paktën dy vende afrikane shprehën publikisht pakënaqësinë e tyre për veprimet e Rusisë. Samiti mund të bëhet një moment vendimtar në marrëdhëniet midis Rusisë dhe Afrikës, besojnë analistët.
Javën e kaluar, Ministri i Tregtisë së Brendshme dhe Furnizimit të Egjiptit, Ali al-Moselhi, i kërkoi Moskës të rishqyrtojë pozicionin e saj, duke thënë: “Ne jemi të pakënaqur me tërheqjen e Rusisë nga marrëveshja e OKB-së për eksportin e grurit.” Dhe Ministri i Jashtëm kenian, Korir Sing’Oei e quajti lëvizjen e Moskës “një thikë në shpinë të sigurisë ushqimore”:
Ai godet veçanërisht fort vendet e Bririt të Afrikës (gadishujt në verilindje të kontinentit, ku ndodhen dhe i afrohen vendeve të tilla si Somalia, Etiopia, Eritrea, Xhibuti, Kenia. – TMT), të cilat tashmë kanë vuajtur nga thatësira.
Menjëherë pasi Rusia përfundoi zyrtarisht pjesëmarrjen e saj në marrëveshjen e eksportit të grurit të Ukrainës të hënën e kaluar, Dmitry Maksimychev, ambasadori në Kenia, nxitoi të shfajësonte Moskën nga përgjegjësia. Në dy gazeta kryesore në Kenia, ai botoi një kolonë ku fajësoi për rënien e marrëveshjes Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian, të cilët “përdorën çdo mashtrim” për të kufizuar furnizimin e drithërave dhe plehrave ruse në tregjet botërore. “Tani, miqtë e mi të dashur kenianë, ju e dini të gjithë të vërtetën se kush e përdor ushqimin si armë,” shkroi Maksimychev.
Pavarësisht ankesave të vazhdueshme nga autoritetet ruse për makinacionet e Perëndimit, eksportet e grurit të tij në vitin bujqësor 2022-2023, i cili përfundoi në qershor, rezultuan të ishin një rekord prej 45.5 milionë tonësh. Departamenti Amerikan i Bujqësisë parashikon se do të arrijë në 47.5 milionë tonë në 2023-2024.
Pasi e rrëzoi Ukrainën nga tregu, Rusia po përpiqet të rrisë furnizimin me drithëra të saj në Afrikë. Vladimir Putin propozoi zëvendësimin e marrëveshjes së grurit që Moska ra dakord me OKB-në dhe Turqinë një vit më parë me një iniciativë që përfshin Katarin dhe Turqinë. Katari do të paguajë Rusinë për të eksportuar produkte në Turqi, e cila do t’i shpërndajë ato në “vendet në nevojë”, raportoi Financial Times gjatë fundjavës, duke cituar tre persona të njohur me propozimin. Sipas tyre, është bërë jozyrtarisht, ideja nuk është mbështetur në Katar dhe Turqi.
Në samitin e Shën Petersburgut, liderët afrikanë do të përpiqen të “shtyjnë përsëri Rusinë në marrëveshjen e grurit”, tha Evgenia Sleptsova, ekonomiste e lartë e ekonomive në zhvillim në Oxford Economics. Kremlini do të përpiqet të përdorë takimin për të “nxjerrë më shumë lëshime nga Perëndimi përpara se të rifillojë pjesëmarrjen e tij në iniciativë”, tha ajo për FT.
Vetë Putin tha në artikullin “Rusia dhe Afrika: Bashkim i Përpjekjeve për Paqe, Progres dhe një të Ardhme të Suksesshme”, botuar sot në faqen e internetit të Kremlinit, se marrëveshja e grurit nuk e justifikoi qëllimin e saj humanitar, vazhdimi i saj ka humbur kuptimin e saj, por Rusia është në gjendje të zëvendësojë grurin ukrainas si komercialisht ashtu edhe pa pagesë. “Për më tepër, këtë vit ne përsëri presim një korrje rekord,” tha Putin.
Rusia po përpiqet të përfshijë vendet e “jugut global” në luftën e saj me Perëndimin, duke apeluar në pozicionin e tyre antikolonial. Megjithëse autoritetet e shumë vendeve afrikane mbajnë një pozicion neutral ndaj konfliktit në Ukrainë, veprimet e Rusisë minojnë qëndrimin ndaj saj jo vetëm në shoqërinë perëndimore. Për shembull, në Kenia, 48% besojnë se Putini nuk është i aftë të veprojë si duhet në çështjet ndërkombëtare, tregoi një sondazh i fundit i Pew Research; në vitin 2019 kishte 35% të tyre. Si rezultat, përqindja e të anketuarve me qëndrim negativ tejkaloi përqindjen e atyre që i besojnë presidentit rus (46%).
Disa që ftojnë liderët afrikanë në takime si samiti i ardhshëm i Rusisë ose samiti SHBA-Afrikë 2022, po përballen me pasoja për mospjesëmarrjen, u ankua presidenti kenian William Ruto në maj. “Të gjithë jemi të detyruar të shkojmë në një takim, rezultatet e të cilit janë të pakuptimta për shkak të shantazhit,” tha ai. Ruto nuk e ka konfirmuar ende pjesëmarrjen në samitin e Shën Petersburgut.
Duke u përpjekur të fitojë vendet afrikane në anën e saj, në sferën ekonomike Rusia nuk i mbështet premtimet e saj me vepra. Në samitin e parë Rusi-Afrikë në vitin 2019, Putin premtoi të dyfishojë tregtinë me kontinentin brenda pesë viteve. Por ka mbetur në nivelin e rreth 18 miliardë dollarëve në vit. Pjesa e Rusisë në investimet e huaja direkte në Afrikë është më pak se 1%, dhe ajo nuk i ofron asaj asistencë humanitare.
Vendet afrikane mund të përdorin konfrontimin midis Rusisë dhe Perëndimit dhe të bëhen lojtarë më të fuqishëm, dhe jo thjesht pengje në një luftë që fuqitë e mëdha po përpiqen ta zëvendësojnë, shkroi Ronak Gopaldas, një konsulent në Institutin Afrikan për Studime të Sigurisë. Nëse liderët afrikanë mendojnë se po trajtohen në këtë mënyrë pas samitit dy-ditor në Shën Petersburg, “ata mund të fillojnë të votojnë me këmbët e tyre,” i tha AP Cameron Hudson, një analist në Qendrën Amerikane për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare 😐
“Ky është një moment përcaktues në marrëdhëniet midis Afrikës dhe Putinit”.
