Profesoresha Ivana Stradner , një këshilltare në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracisë nga Uashingtoni , foli për RSE rreth mënyrës sesi Perëndimi i trajton dy pikat kryesore të krizës në Ballkanin Perëndimor – Kosovën dhe Bosnje-Hercegovinën .
– Mendoj se të dyja krizat janë jashtëzakonisht të rrezikshme, por ndoshta ajo në Bosnjë dhe Hercegovinë është aktualisht më e rrezikshme.
Ka një mision të NATO-s në Kosovë dhe Perëndimi i kushton shumë vëmendje asaj që po ndodh në Kosovë, por nuk kam përshtypjen se e njëjta vëmendje i kushtohet Bosnjë-Hercegovinës, veçanërisht kur kemi parasysh atë që Milorad Dodik po bën .
Aty ka një polarizim të madh, për të mos përmendur ndikimin e Rusisë dhe presidentit serb Aleksandar Vuçiq, i cili po përdor Bosnjën dhe Hercegovinën si dhe Kosovën për të përshkallëzuar krizën .
Perëndimi ka vetëm një plan dhe ai është të parandalojë që situata në Kosovë të eskalojë në një konflikt të armatosur. Çdo gjë që e pengon atë të ndodhë konsiderohet një sukses. Vuçiq e përdor me mjeshtëri.
Strategjia e tij është që së pari të përshkallëzohet në Kosovë, pastaj të qetësojë situatën dhe të promovohet si ndërmjetës. Në këtë mënyrë ai i dërgon një mesazh perëndimit – nuk do të keni paqe në Ballkan nëse nuk më keni mua.
Në frontin e brendshëm, Vuçiq përdor strategjinë që përdori Vladimir Putin kur erdhi në pushtet. Ai shkatërroi plotësisht opozitën liberale prodemokratike dhe filloi të forconte partitë e djathta. Kjo është pikërisht ajo që po ndodh në Beograd.
Qëllimi i vetëm i Vuçiqit është të qëndrojë në pushtet sa më gjatë. Kosova i shërben atij për të arritur këtë qëllim. Dhe Amerika dhe Bashkimi Evropian po bëjnë gjithçka që është e mundur për ta kënaqur Vuçiqin që ai të mos përshkallëzohet në Kosovë.
Ndryshe nga Kosova, ku Perëndimi ka njëfarë ideje se si ta zgjidhë krizën, kur bëhet fjalë për Bosnje dhe Hercegovinën, Perëndimi u gjend në një situatë ku nuk di më se çfarë të bëjë.
Sipas Dodikut, prej vitesh ekziston një politikë e dhënies së karotave pa shkop, gjë që ka rezultuar në kërcënime të vazhdueshme për shkëputje. Pa mbështetjen e Bashkimit Evropian, sanksionet e vendosura nga Amerika ndaj Dodikut nuk mund ta ndryshojnë situatën. Dodik e di shumë mirë këtë dhe çdo herë e sjell situatën në skaj.
Unë jam shumë më i shqetësuar për Bosnje dhe Hercegovinën sesa për Kosovën. Vuçiq është i vetëdijshëm se çdo konflikt i armatosur në Kosovë do të çonte në një konflikt të drejtpërdrejtë me NATO-n dhe ai dëshiron ta shmangë këtë.
Në Bosnje dhe Hercegovinë, situata është ndryshe sepse EUFOR ndodhet atje dhe pyetja kryesore është se çfarë mund të bëjë ai nëse më e keqja vjen në më të keqen.
Po e përsëris, për shkak të luftës në Ukrainë, Perëndimi aktualisht është i interesuar vetëm të parandalojë një konflikt të armatosur në Ballkan, kështu që zyrtarët perëndimorë po bëjnë gjithçka për të kënaqur Vuçiqin, dhe rrjedhimisht Dodikun. Nëse nuk do të ishte kështu, shkopinjtë do të funksiononin shumë më tepër se karotat. Kjo është arsyeja pse Dodik vazhdon të përshkallëzohet.
Nuk duhet të harrojmë se ai ishte së fundmi në Rusi, se u takua me Putinin dhe me Patrushev, sekretarin e Këshillit të Sigurimit të Federatës Ruse. Dhe kjo në një situatë ku askush nuk shkon në Moskë.
Dikush do të thotë se nuk mund të ketë konflikt në Ballkanin Perëndimor derisa Rusia të dorëzojë tanke dhe avionë. Nuk eshte ashtu. Mjafton që Dodik të përshkallëzohet, Rusia Sot dhe Sputnik të jenë shumë të pranishëm, mediat të publikojnë raporte që duket se janë shkruar në Moskë dhe të rrisin tensionet dhe provokimet etnike.
Por problemi nuk është vetëm qëndrimi i Moskës dhe Beogradit ndaj Bosnjë-Hercegovinës, por edhe sjellja e Kroacisë, e cila çon në polarizim të madh.
Pra, situata në Bosnjë dhe Hercegovinë është shumë e ndërlikuar dhe kërkon zgjidhje shumë komplekse. Megjithatë, Perëndimi nuk është i gatshëm të bëjë asgjë komplekse, ata duan zgjidhje të shpejta dhe të thjeshta.
Është e qartë se ka një aleancë Vuçiq-Dodik. Por kjo marrëdhënie duhet kuptuar në kontekstin e planit më të madh të Vuçiqit, që është të qëndrojë në pushtet. Për të qëndruar në pushtet, ai duhet të përshkallëzohet, pastaj të de-përshkallëzohet dhe të pozicionohet si ndërmjetës. Kjo është taktika që ai përdor në Kosovë, Bosnje-Hercegovinë dhe Mal të Zi.
– Cili është roli i Dodikut këtu? Ai është shumë i dobishëm për Vuçiqin kur luan sipas rregullave të tij. Dodik ndonjëherë e tepron se nuk e pëlqen Vuçiqin sepse e vendos atë në një situatë të vështirë, duke pasur parasysh politikën e tij të balancimit midis Lindjes dhe Perëndimit dhe veçanërisht marrëdhëniet e tij me Uashingtonin.
Meqë ra fjala, Amerika është e zemëruar për situatën në Republika Srpska, por nga ana tjetër nuk dëshiron ta provokojë Vuçiqin.
Në Amerikë ekziston besimi se aktualisht në Serbi nuk ka opozitë me të cilën mund të punohet, kështu që ne punojmë me këdo që është aktualisht në pushtet.
Politika amerikane ndaj Ballkanit nuk mund të kuptohet pa kuptuar se çfarë po ndodh mes Armenisë dhe Azerbajxhanit, çfarë po ndodh në Moldavi dhe sa fuqishëm po ecën presidentja e atij vendi, Maja Sandu, drejt Bashkimit Evropian.
Në mënyrë të ngjashme, Amerika po përpiqet të ndajë Serbinë nga Rusia për të fituar një pikë tjetër kundër Rusisë në frontin e politikës së jashtme.
Por unë, ndryshe nga disa të tjerë në Uashington, nuk jam aq i sigurt se Vuçiq mund ta luajë atë rol. Mendimi im shpeshherë nuk pajtohet me politikën zyrtare amerikane ndaj Vuçiqit. Sepse zoti Vuçiq nuk është viktimë e ndikimit rus. Mendoj se ai e përdor atë ndikim me shumë mjeshtëri strategjike.
Njerëzit vazhdimisht më pyesin nëse një luftë si ajo në ish-Jugosllavi në vitet nëntëdhjetë është e mundur në Ballkan. Unë nuk besoj në këtë, megjithëse mendoj se mund të ndodhin disa konflikte të vogla të armatosura.
Vuçiq nuk është i kënaqur me një luftë të armatosur as në Kosovë e as në Bosnje-Hercegovinë. Mirëpo, në momentin kur ai është në qoshe dhe ndihet i kërcënuar – kushedi se çfarë do të bënte nëse do të qëndronte në pushtet.
Mendoj se, duke pasur parasysh atë që pamë dy muaj më parë, ekziston një rrezik më i madh i konfliktit të armatosur në Kosovë, por nuk do të përjashtoja që në një moment të mund të ndodhte ndonjë lloj konflikti i armatosur edhe në Bosnje dhe Hercegovinë.
Nuk do ta harroj kurrë kur, në prag të luftës në ish-Jugosllavi, New York Times botoi një artikull ku shpjegonte se si Jugosllavia po përgatitej për luftë. Shumë pak njerëz nga rajoni besonin se një gjë e tillë mund të ndodhte. Kështu është edhe sot.
Ne ulemi këtu dhe flasim për një konflikt të mundshëm të armatosur, dëgjojmë argumente të ngjashme nga njerëzit në Uashington dhe Bashkimin Evropian, dhe shumë në Ballkan nuk besojnë në një gjë të tillë, përfundoi profesori Stradner.
