Dy sulme nga dronët e marinës ukrainase ndaj luftanijeve ruse janë penguar, pretendon Moska, ndërsa marina ukrainase mohon çdo përfshirje.
Dhe ndërsa si Ukraina ashtu edhe Rusia kanë përdorur drone ajrore me efikasitet të madh që nga fillimi i luftës, një formë e re e teknologjisë së dronëve ka filluar të marrë vrull në Detin e Zi.
Çfarë janë dronët detarë?
Dronët detarë janë anije të vogla pa pilot.
Ndryshe nga dronët ajrore, ata lëvizin mbi ose nën sipërfaqen e ujit.
Ato quhen ndryshe: anije drone, drone detare ose anije sipërfaqësore pa pilot (USV).
Ato vijnë në forma dhe madhësi të ndryshme dhe përdoren për detyra të ndryshme, duke përfshirë monitorimin e mjedisit.
Këta dronë mund të përdoren edhe për qëllime ushtarake, të tilla si pastrimi i minave, vëzhgimi ose shpërthimi pranë objektivave, siç janë anijet e armikut.
Që nga fillimi i luftës, dronë të ndryshëm detarë janë fotografuar, duke përfshirë një që dyshohet se u shpërnda nga dallgët në brigjet e Krimesë, gadishulli ukrainas i aneksuar nga Rusia në 2014.
Përveç dronëve që operojnë në sipërfaqen e ujit, Ukraina së fundmi prezantoi një prototip të dronit nënujor pa pilot të quajtur Toloka TLK-150.
Si funksionojnë dronët detarë dhe sa kushtojnë?
Karakteristikat e zakonshme të dronëve detarë përfshijnë eksplozivët e integruar dhe kamerat për fotografim, të cilat më pas arrijnë te personi që kontrollon dronin.
Objektivat me rreze të gjatë zakonisht programohen në drone përpara se të lëshohen.
Më pas ata udhëhiqen nga distanca nga një njeri teksa i afrohen objektivit, shpjegon Siddharth Kaushal i Institutit Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara, një institut kërkimor për mbrojtjen.
Disa dronë të marinës ukrainase u krijuan me ndihmën e fushatave të financimit të njerëzve .
Ato janë bërë zakonisht nga komponentë jashtë raftit dhe janë të destinuara për përdorim komercial dhe jo ushtarak, shton Kaushal.
Mediat dhe blogerët rusë pohojnë se Rusia përdori edhe drone detare në sulmin në urën në qytetin port të Odessa.
Megjithatë, BBC nuk ka parë asnjë provë për të mbështetur këtë pretendim.
Se sa drone kanë të dy palët nuk dihet publikisht.
Nuk dihet gjithashtu se sa kushtojnë, por një dron i paraqitur nga qeveria ukrainase ka një çmim zyrtar prej 250,000 dollarësh.
Kjo do të ishte më e lirë se shumë lloje të raketave me rreze të gjatë.
Dronët detarë gjithashtu mund të lëshohen shpejt dhe pa nevojën e një ekuipazhi plotësisht të trajnuar.
“Edhe nëse kapni shumë nga këto objekte të lira, ju duhet vetëm një për të kaluar dhe për të dëmtuar një pajisje shumë më të shtrenjtë dhe modeli tashmë e ka paguar veten”, thotë Kaushal.
Kur u përdorën dronët detarë kundër Rusisë?
Një hetim i BBC-së tregon se Ukraina ka kryer të paktën 10 sulme detare me dron – duke synuar anijet luftarake, bazën detare ruse në Sevastopol dhe portin e Novorossiysk.
Kjo bazohet në deklaratat e autoriteteve ruse dhe ukrainase, si dhe raportet e mediave lokale.
Burimet e mbrojtjes ukrainase i thanë CNN se dronët detarë u përdorën gjithashtu në sulmin në urën e Krimesë në korrik.
Disa nga sulmet ishin larg brigjeve të Ukrainës.
Në maj, u shfaqën pamjet që tregonin dronët detarë që i afroheshin anijes ruse të zbulimit Ivan Hurs, por nuk dihet nëse anija ishte dëmtuar.
Rusia thotë se incidenti ndodhi 140 kilometra në veri të ngushticës së Bosforit të Turqisë – rreth 193 kilometra nga bregu ukrainas.
Kjo tregon se dronët mund të mbulojnë distanca të gjata.
Çfarë ndikimi kanë dronët detarë në luftë?
Prodhimi ukrainas i dronëve detar, me një çmim relativisht të ulët, shënon fillimin e një epoke të re të luftës detare.
Kjo taktikë paraqet një rrezik shumë më të madh për Rusinë, sipas disa analistëve.
Krahasuar me anijet detare, dronët detarë janë më të vështirë për t’u dalluar në radar – ata udhëtojnë poshtë në ujë dhe bëjnë shumë më pak zhurmë.
Megjithëse Ukraina nuk ka një flotë të rëndësishme detare, dronët e saj me bazë sipërfaqësore e kanë penguar Rusinë të marrë kontrollin e plotë të Detit të Zi, thotë Katarzina Zisk, një profesore në Institutin Norvegjez për Studimet e Mbrojtjes.
Sulmi i tetorit 2022 në bazën detare ruse në Sevastopol ishte i pari në historinë e regjistruar që përdori dronët detar dhe ajror.
Të paktën tre anije ruse u dëmtuan në sulm, sipas GeoConfirmed , një organizatë që analizon imazhe satelitore dhe të tjera nga burime të disponueshme publikisht.
Që atëherë, Rusia ka forcuar shumë mbrojtjen rreth bazës, sipas imazheve të fundit satelitore të parë nga BBC.
Megjithatë, dronët detarë kanë disa anë negative.
Sensorët brenda anijes mund të kenë një fushë të ngushtë shikimi, duke e bërë të vështirë gjurmimin e objektivave në lëvizje pa të dhëna të sakta vendndodhjeje ose pa anije të kamufluara.
Ata me kamera të instaluara duhet gjithashtu të mbajnë komunikim të vazhdueshëm me kontrolluesin për t’i drejtuar ata drejt objektivit, kështu që çdo problem me transmetimin e imazhit do të komprometojë misionin e tyre.
“Ky nuk është ende një revolucion,” thotë profesor Zisk.
“Ne jemi ende në fazën eksperimentale”.
Megjithatë, strategjia e Ukrainës ka tërhequr vëmendjen ndërkombëtare dhe tani “po udhëheq marinat e tjera për të zhvilluar këto lloje sistemesh dhe praktikat e tyre operacionale”, shton ajo./Kosovatimes/
