Pse u organizua përkujtimi i përbashkët i Stuhisë ku morën pjesë përfaqësues të Serbisë, Republikës Srpska dhe Kishës Ortodokse Serbe në Prijedor, qytet ku ende nuk janë gërmuar të gjitha varrezat masive?
Prijedor, një qytet i njohur për kampet e tij të përqendrimit, më të famshmit prej të cilëve janë Omarska, Keraterm dhe Manjaça. Një qytet i njohur për vrasjen e mijëra civilëve të pafajshëm. Qyteti i simbolizuar nga shiritat e bardhë të mbajtur nga të pafajshmit.
“Autoritetet serbe në Bosnje dhe Hercegovinë dhe në Serbi po instrumentalizojnë vuajtjet në Krajina, Kroaci dhe plakjen në Krajinën e Bosnjës. Kjo dërgon një konfirmim se ne jemi ende të burgosur të të njëjtave regjime që bënë këto arratisje dhe vendosje të njerëzve në vitet ’90”, thotë Drazhen Crnomat , anëtar i Qendrës Sociale të Banja Lukës.
“Mendoj se është më shumë një provokim sesa një dëshirë e vërtetë për të përkujtuar – që është faktike – vuajtjet e serbëve në aksionin ushtarako-policor të Ushtrisë së Republikës së Kroacisë”, thotë Murat Tahirović, kryetar i Shoqatës së Viktimave dhe Dëshmitarët e gjenocidit.
“Nëse një krim përdoret për të justifikuar një tjetër ose tentohet të minimizohet një krim tjetër, atëherë qëllimet nuk janë të sinqerta dhe të pastra. Ky folklor, i cili zhvillohet nën maskën e përkujtimit të vuajtjeve të viktimave, nuk mund të hyjë në traditën, fenë dhe kulturën e kombeve të tjera, duke pasur parasysh se jam boshnjak, por mendoj se relativizon edhe viktimën time të Stuhi”, thotë Ćamil Duraković, nënkryetar i RS -a.
Ka vendime dhe dëshmi të Hagës nga sektori joqeveritar dhe media botërore. Për krimet në Prijedor, sipas informacioneve nga shoqata e viktimave, janë dhënë rreth 50 aktgjykime të formës së prerë dhe janë dhënë dënime me rreth 800 vjet burg. Varri masiv më i madh pas Luftës së Dytë Botërore u gjet në zonën e ish-minierës së Tomashicës dhe e diela shënon përvjetorin e mbylljes së kampit Omarska pranë Prijedorit.
“Pas gjithë kësaj nuk qëndron në radhë të parë fakti që viktimat duhet të nderohen dhe të kujtohen për vetë Stuhinë, por mbi të gjitha aty fshihet një mesazh politik. Në Prijedor, në periudhën kur përvjetorët e shpërbërjes së kampeve, përvjetorin e masakrës, p.sh., më 5 gusht 1992, u vranë mbi 120 të burgosur të Keraterm dhe Omarska, më 6 gusht u zbuluan kampet. kështu që do të ishte mirë nëse tashmë po flisni për Prijedorin, të njiheni me këto fakte. Këtu ishin tre kampet më të mëdha në Bosnje dhe Hercegovinë, si për sa i përket brutalitetit ashtu edhe numrit të të burgosurve,” thekson Jasmin Medić , doktor i shkencave historike dhe bashkëpunëtor kërkimor në Institutin UNSA.
Të gjitha viktimat duhet të nderohen, por pa e relativizuar krimin dhe duke e vënë në të njëjtin nivel, mesazhet nga Beogradi janë të qarta.
“Është një ngjarje skandaloze. Sot, si dikush nga Beogradi, më vjen turp që tragjedia e dy kombeve të tjera po shfrytëzohet në mënyrë kaq të shëmtuar dhe ofenduese për t’i dërguar një mesazh botës për Stuhinë”, thotë analisti Zharko Koraq .
“Kjo na tregon se autoritetet e ndonjërit prej atyre vendeve nuk dinë çfarë të bëjnë me të tashmen, e aq më pak me të ardhmen e vendeve të tyre. Ata nuk kanë asgjë për t’u ofruar shoqërive dhe qytetarëve të tyre dhe e vetmja gjë që mund të ofrojnë është konflikti”, thotë historiania Dubravka Stojanoviq .
Zgjedhja e vendit të kujtimit të nënçmimit të viktimave që meritojnë të vërtetën për të kaluarën është e diskutueshme. Është e parëndësishme nga pikëpamja historike se kush si e përkufizon një ngjarje, por ajo që nuk ka asnjë kompromis janë viktimat dhe krimet.
