Shkruan: Besim XANI
Njeriut mund të mos i interesoj asgjë në jetë, por jo edhe ekzistenca e tij.
Njeriu qysh kur lind në këtë botë, vjen me vaj, pra me një dozë pesimisti, dhe frika e shoqëron gjatë gjithë jetës, thotë Ismail Kadare.
Filozofia është e tmerrshme, thotë Zhan Polsartri, ngase përmes saj mësohen të vërtetat e jetës. Filozofia pra nuk ka të bëjë me kurrfarë mburrje, ajo është preokupim, ankth ekzistencial. Prandaj, jo rastësisht filozofi danez “Soren Kierkegaard” qe është quajtur Sokrati Danez, njëherësh njihet edhe si babai i filozofisë ekzistencialiste, thotë: “për mua filozofia është ajo që ka të bëjë me jetën time” Ky mendim menjëherë merr karakter universal, ngase çdo qenie njerëzore është e preokupuar për ekzistencën e tij. Ai madje thotë: “edhe të gëzimi me i madh në zemrën e tij do ta gjejë pikëllimin.”
E pra: Cila na qenka urgjenca e jetës,- pyet Albert Camus, ai do të përgjigjet: “thelbësorja është, t’i gjendet kuptimi i jetës” përgjigja ndaj kësaj pyetje është përgjigjja më e rëndësishme ndaj filozofisë. Ai në kryeveprën e vet “Miti i Sizifit” e ka paraqitur fatin e njeriut në këtë botë qe sipas tij është i dënuar me një jetë të pakuptimtë “absurde” dhe para kësaj pakuptimsie njeriu ka dy rrugë: ose të pranojë fatin e tij, d.m.th., të jetojë pa shpresë pa lumturi ose të bëjë vetëvrasje. Pra se sa thellë ka depërtuar në jetën e njeriut më se miri e shpreh ky mendim i tij “është lehtë të bësh vetëvrasje, por heroike është të jetosh” ngase sipas tij, absurditeti i ekzistencës njerëzore jeton përtej jetës se njeriut, dhe vetëvrasja s’e asgjëson absurdin, por njeriun tepër interesant është edhe mendimi i tij për jetën e njeriun. Nëse dëshiron të dish se çfarë është jeta, ai thotë: “pyete njeriun e dënuar me vdekje, dhe pyete njeriun i cili dëshiron të bëjë vetëvrasje, këta dy të tregojnë se çfarë është jeta”.
Si përgjigjeje ndaj absurditetit, ai kërkon te revoltohet, që do të thotë punë, krijimtari. Mirëpo me revoltë ajo nuk nënkupton dhunë, ai entuziazmohet ne mesin e artë të Grekëve; ai do të thotë, se puna dhe aksioni duhet të kenë një kuptim, ani pse jo gjithherë japin rezultate, ngase jeta vazhdimisht shoqërohet nga pasiguria.
Kamy është kundër vdekjes, pra kundër dënimit me vdekje, por kundër edhe vetëvrasjes. kjo atë edhe e ndihmoi që ta marrë çmimin “Nobel” ngase sipas tij qenia njerëzore nuk ka mundësi të njoh as vetën e as tjetrin. Ai do të shprehej kështu “Shteti nuk guxon të barazohet me kriminelin përderisa krimineli vret një njeri. Shkaku se, shteti me dënimin me vdekje ia shkatërron edhe familjarët e atij njeriut i cili ka bërë vrasje, pra Kamy absurditetin e ekzistencës njerëzore nga rregulli i vdekjes e kthen në favorin e jetës. Andaj unë për vetën time thotë kamy: “nuk jam filozof, unë do t’iu rrëfej vetëm atë që kam përjetuar në jetë dhe kam vendosur që të eci neper një pe të hollë me një marramendje të madhe por kurrë pa u rrëzuar ngase e kam parë se të kota janë përpjekjet e arsyes për t’ia ndaluar britmën zemrës. Ai thërret njerëzimin i bindur që nuk ka Zot që ai të solidarizohet mes veti, që ta luftojmë të keqen që na kërcënon të gjithëve sot. Njerëzimi është tunduar pas kapitalit e ka harruar humanizmin, kjo do të jetë problem serioz për njerëzimin, “çdo vend që ka njerëz ka vend për të bërë mirë”,- thotë Seneka. Ta kujtojmë Antigonën e Sofokliut heroina më e admiruar e njerëzimit. Ajo pranoj të vdesë nga dënimi i Mbretit, por nuk pranoj që ta lë vëllain e pavarrosur. Është madhështore nëse në këtë botën moderne që na ka tunduar kapitali të kemi Antigona që flijohen për familjarin e vetë. Puna e parë që duhet të bëjë çdo njeri është që ta vrasë urrejtjen në shpirtin e tij. Përderisa në këtë botën moderne është bërë modë të flitet vetëm për jetë individuale krejt të kundërtën e thotë Tolstoi i madh, ai do të shton: “se jeta jonë merr kuptim vetëm kur ua kushtojmë të tjerëve”. Pra këtë ese filozofik do ta përfundoj me mendimin e Senekës i cili thotë: “për mua e gjithë bota është atdheu im.
