Udhëheqja ruse ka kërkuar gjithmonë formate të reja për të “neutralizuar” ndikimin e Perëndimit dhe për të siguruar “sovranitetin” e Federatës Ruse, siç e kuptonte ajo. Një nga këto formate është BRICS, një organizatë që prodhon pothuajse ekskluzivisht deklarata. Një zgjerim në gjashtë vende të tjera do ta bëjë atë plotësisht të paaftë.
Samiti i 15-të i BRICS, një organizatë që bashkon Kinën, Indinë, Rusinë, Brazilin dhe Afrikën e Jugut, ka përfunduar në Johannesburg (Afrika e Jugut). Si rezultat, u miratua një deklaratë voluminoze, siç pritej zakonisht në raste të tilla, dhe u dërguan ftesa Argjentinës, Egjiptit, Iranit, Emirateve të Bashkuara Arabe, Arabisë Saudite dhe Etiopisë për t’iu bashkuar BRICS vitin e ardhshëm.
Vetë bashkesia e ekonomive më të mëdha joperëndimore u ngrit në vitet 2000, kur përfaqësuesit e Rusisë, Kinës, Indisë dhe Brazilit filluan të mbajnë takime të veçanta në këtë përbërje në margjinat e takimeve të ndryshme shumëpalëshe. Bëhej fjalë kryesisht për përpjekjet për të vendosur një dialog për bashkëpunim ekonomik – në përgjigje të hapave përkatës në “Grupin e Tetë”, ku Rusia nën Vladimir Putin ndihej gjithnjë e më pak rehat.
Që nga fillimi i viteve 1990, Moska është përpjekur të mbledhë “aleatë”: së pari nën kujdesin e Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive (CSTO) të vitit 1994, më pas në 2001 u fitua një fitore tjetër diplomatike – u krijua Organizata e Bashkëpunimit të Shangait (SCO), e cila përfshinte pothuajse të njëjtin bllok CSTO dhe Kinën. Në margjinat e politikës së jashtme ruse, ata nuk e fshehën shpresën se SCO do të vazhdonte të merrej gjithnjë e më shumë me çështjet e sigurisë në Euroazi dhe të bëhej një kundërpeshë e besueshme ndaj aktiviteteve ushtarake të NATO-s dhe SHBA-së në rajon.
Krijimi i bllokut amorf BRIC, i cili që nga viti 2010, pas aderimit të Afrikës së Jugut, u bë i njohur si BRICS (megjithëse në shtypin në gjuhën ruse në një kohë u propozua të quhej PRANTALONA në përputhje me transkriptimin rus), si një “shoqatë e ekonomive më të mëdha”, që zë pothuajse 40% të PBB-së botërore, dukej e fuqishme dhe përkëdhelte veshët e strategëve të Moskës. Në sytë e tyre, dukeshin foto rozë të një fronti të bashkuar antiperëndimor, të udhëhequr nga Rusia. Megjithatë, realiteti ishte më pak mbresëlënës.
Pjesëmarrësit e tjerë të BRICS që në fillim e konsideruan këtë format si një mënyrë për të përdorur potencialin dhe autoritetin e njëri-tjetrit për të promovuar në mënyrë më efektive interesat e tyre ekonomike. Ekonomitë në rritje të Jugut global kërkuan formimin e kushteve më të përshtatshme për to, heqjen e barrierave të ndryshme për tregtinë, aksesin në teknologjitë dhe shërbimet moderne. Jo më kot thuajse e gjithë agjenda e BRICS është e fokusuar pikërisht në çështjet e bashkëpunimit ekonomik.
A do të jetë në gjendje BRICS të rritet nga një klub i disa ekonomive në zhvillim në diçka më shumë, për shembull, në një mekanizëm integrues sipas shembullit të Bashkimit Evropian?
Bashkimi Evropian është një shembull i mirë i një bashkimi vendesh që kanë pasur sovranitet për një kohë të gjatë dhe për këtë arsye e trajtojnë atë si diçka të njohur, pa qenë nevoja për ta theksuar dhe mbrojtur vazhdimisht. Kjo u jep atyre mundësinë që pjesërisht të heqin dorë nga ato në favor të organeve mbikombëtare të BE-së.
Nëse marrim vendet e BRICS dhe kandidatët e rinj për anëtarësim, atëherë shumica e tyre janë shtete që kanë dalë relativisht kohët e fundit nga varësia koloniale. Pavarësia dhe sovraniteti janë gjëra të shenjta për opinionin e tyre publik.
Menjëherë vjen ndërmend retorika e Vladimir Putin, i cili e konsideron ruajtjen e sovranitetit të Rusisë detyrën e tij kryesore. Kjo temë është shumë e pranishme edhe në retorikën e fqinjeve kinezë. As liderët e vendeve të tjera në zhvillim nuk mund të lënë mënjanë nevojën për të theksuar pavarësinë e tyre të plotë në politikë. Prandaj, duket se integrimi efektiv, i cili është i paimagjinueshëm pa një cedim të pjesshëm të sovranitetit dhe njohje të vendimeve të përbashkëta, nuk është ende i dukshëm në formatin BRICS. Pjesëmarrësit e kësaj bashkesie, përkundrazi, përparësitë kryesore të BRICS-it i postulojnë pikërisht në ndihmën për të siguruar ruajtjen e sovranitetit dhe pavarësisë së të gjithë anëtarëve nga ndikimi i vendeve të tjera, në radhë të parë të Perëndimit kolektiv.
Gjatë viteve të ekzistencës së BRICS, kjo platformë nuk është bërë ende një instrument efektiv i bashkëpunimit ndërkombëtar. Nëse marrim një artikull të Ministrit të Jashtëm rus Sergei Lavrov, të botuar në shtypin e Afrikës së Jugut në prag të samitit, zbulojmë se tani në BRICS “Strategjia e Partneritetit Ekonomik po zbatohet … Platforma e Kërkimeve Energjetike BRICS është duke funksionuar. Qendra e Kërkimit dhe Zhvillimit të Vaksinave BRICS ka filluar punën e saj… Janë miratuar iniciativa për të eliminuar “strehët e sigurta” për zyrtarët e korruptuar dhe asetet kriminale, tregtinë dhe investimet për zhvillim të qëndrueshëm dhe zgjerimin e bashkëpunimit në fushën e zinxhirëve të furnizimit. Është miratuar Strategjia e Sigurisë Ushqimore BRICS.” Duket mbresëlënëse.
Megjithatë, pas leximit, nuk do të shohim fjalët “puna e përfunduar”, ose “si rezultat i kësaj u arrit kjo e kjo”, etj. “Puna është në vazhdim”, por ende nuk ka rezultate dhe BRICS nuk mund të mburret me suksese serioze. Të mos harrojmë se një nga pak projektet e suksesshme të BRICS, Banka e Re për Zhvillim, në mars 2022, pezulloi punën me palët ruse për shkak të sanksioneve perëndimore, megjithëse, teorikisht, vendet e BRICS duhet të kishin mbrojtur njëri-tjetrin nga masat jomiqësore të vendeve të treta.
Ndjenjat antiperëndimore që janë të përhapura në vendet e BRICS vështirë se mund të formojnë një bazë të mirë për një bashkëpunim gjithëpërfshirës ekonomik. Për më tepër, anëtarë të tillë të bllokut si India dhe Brazili nuk janë aspak aq negativë ndaj Perëndimit sa Kina dhe aq më tepër Rusia. India, për shembull, kërkon të zhvillojë marrëdhënie si me Bashkimin Evropian ashtu edhe me Shtetet e Bashkuara, duke përfshirë në një zonë kaq të ndjeshme për Rusinë dhe veçanërisht Kinën, si siguria ushtarake në rajonin aziatik. Në veçanti, Nju Delhi po angazhohet në mënyrë aktive me Shtetet e Bashkuara, Japoninë dhe Australinë përmes Dialogut Katërpalësh të Sigurisë (QUAD), i cili synon të kundërshtojë ngritjen e Kinës. Nuk përputhet vërtet me idenë e krijimit të një aleance anti-amerikane jashtë BRICS.
Një tjetër union ndërkombëtare e profilit të lartë të mesit të shekullit të 20-të vjen në mendje – Lëvizja e të Painkuadruarve. E krijuar në vitin 1961 nga India, Jugosllavia dhe Egjipti si një shoqatë shtetesh që kërkonin vendin e tyre në një botë të ndarë në dy blloqe ndërluftuese, ajo, si BRICS sot, u perceptua nga shumë njerëz si një alternativë ndaj rendit botëror që ishte zhvilluar në atë kohë. Anëtarët e Lëvizjes së të Painkuadruarve i bashkoi dëshira për të mbrojtur interesat e tyre pa rënë nën ndikimin e njërit apo tjetrit kamp.
Megjithatë, shpejt doli se dallimet mes anëtarëve të Lëvizjes së painkuadruarve në qasjet e tyre ndaj çështjeve kryesore politike janë më se të zakonshme. Lëvizja e te painkuadruarve performon mirë nga një pozicion i përbashkët – ku kërkohet përgjithësim dhe deklarim maksimal. Gjërat janë më keq me specifikat. Aty dalin në plan të parë interesat kombëtare të vendeve anëtare dhe pozicioni i përgjithshëm i Lëvizjes zbehet në plan të dytë.
Sot, Lëvizja e të Painkuadruarve është më shumë si një valixhe pa dorezë – ka pak përdorim, por historia e saj e gjatë dhe nderimi që shumë vazhdojnë ta ushqejnë këtë format të vjetëruar.
Nga këndvështrimi i sotëm, BRICS i ngjan Lëvizjes së të Painkuadruarve. Kontradiktat midis anëtarëve të saj janë mjaft të krahasueshme me efektet e bashkëpunimit. Pranimi i vendeve të reja me kontradiktat dhe konfliktet e tyre, si Irani dhe Arabia Saudite, nuk ka gjasa t’i japë BRICS më shumë stabilitet dhe efikasitet, por e kundërta: do të ndërlikojë më tej miratimin e vendimeve specifike për projekte specifike, gjë që kërcënon të reduktojë. të gjithë punojnë në këtë format ekskluzi visht për deklarata të gjera dhe jo detyruese.Shqiperoi: /kosovatimes/
