Pikërisht një vit më parë, Rusia ndaloi rrjedhën e gazit drejt Bashkimit Evropian përmes gazsjellësit Nord Stream 1 për ta dëmtuar atë për shkak të mbështetjes masive për Ukrainën.
Për pasojat e kësaj lëvizje shkruan Deutsche Welle .
Për më shumë se 50 vjet, Rusia ka qenë një furnizues i besueshëm i gazit natyror për Bashkimin Evropian. Ajo i përmbushi detyrimet e saj kontraktuale edhe në kulmin e Luftës së Ftohtë.
Reputacioni i mirë i Moskës çoi në faktin se BE-ja importonte më shumë se një të tretën e gazit që i nevojitej nga Rusia, dhe ekonomia më e fortë në Evropë, Gjermania, merrte edhe më shumë se gjysmën e nevojave të saj për energji nëpërmjet tubacioneve të gazit nga Rusia.
Dhe më pas, më 24 shkurt 2022, tanket e para ruse hynë në territorin ukrainas. Pushtimi rus i Ukrainës u pasua nga një seri e paprecedentë sanksionesh perëndimore kundër Moskës. Por, ndryshe nga nafta dhe qymyri rus, gazi natyror është i përjashtuar nga sanksionet formale.
“Gazprom” ende i ndezi rubinetat
Megjithatë, Moska iu përgjigj mbështetjes së qartë të BE-së për Ukrainën duke përdorur furnizimet me gaz si armë. Koncerni shtetëror “Gazprom” fillimisht uli fluksin e gazit përmes Nord Stream 1, gazsjellësit më të madh rus drejt Evropës dhe më pas më 31 gusht 2022, pikërisht një vit më parë, mbylli çezmat për një kohë të pacaktuar.Kjo është arsyeja pse në fund të gushtit të vitit të kaluar, çmimet e gazit në Evropë u hodhën në një vlerë rekord – mbi 343 euro për megavat-orë. Kjo e ngriti inflacionin në nivele historike. Evropa po tronditet nga frika e mungesës së energjisë gjatë dimrit të ardhshëm.
Megjithatë, Evropa shmangi një krizë energjetike falë një dimri të butë, konsumit të reduktuar të gazit dhe importeve më të larta të gazit natyror të lëngshëm (LNG) nga e gjithë bota. “Strategjia e plotë ruse ishte vetëshkatërruese, një dështim i plotë,” beson Simone Tagliapietra, një eksperte e energjisë në Qendrën Kërkimore Bruegel me qendër në Bruksel. Kremlini mendoi se për shkak të pezullimit të furnizimit me gaz, Bashkimi do të detyrohej të reduktonte menjëherë mbështetjen për Ukrainën. Kjo doli të ishte krejtësisht e gabuar”, thotë Tagliapietra.
Modeli ekonomik gjerman është nën kërcënim
Në vend të Rusisë, Bashkimi Evropian tani furnizohet kryesisht me gaz nga SHBA, Norvegjia dhe Katari. Magazinat janë mbushur tashmë mbi 90 për qind, shumë kohë përpara datës 1 Nëntor, që ishte afati i përcaktuar nga Unioni.
Trazirat në tregun e gazit dhe rritjet e papritura të çmimeve, megjithatë, detyruan industritë me energji intensive, industritë kimike, metalike dhe letre, të mbyllin fabrikat ose të reduktojnë prodhimin. Kjo ndikoi veçanërisht në Gjermaninë, ku prodhimi në sektorët me intensitet energjie ra me pothuajse 20 për qind në krahasim me nivelin e paraluftës, domethënë në krahasim me periudhën nga fundi i vitit 2021 deri në fund të vitit 2022.
Çmimet e larta të energjisë dëmtuan konkurrencën e Gjermanisë, modeli i biznesit të së cilës bazohej në eksportet dhe energjinë e lirë nga Rusia. Sipas një raporti të fundit nga Dhoma Gjermane e Tregtisë dhe Industrisë, pothuajse një e treta e prodhuesve gjermanë po shqyrtojnë ose zbatojnë plane për të zhvendosur prodhimin jashtë vendit – kryesisht për shkak të kostove të larta të energjisë.
Për shkak të ngadalësimit në sektorin e prodhimit, kërkesa për gaz mbetet e ndrydhur, duke mbajtur nën kontroll çmimet e gazit. Në fillim të kësaj jave një megavat orë kushtonte 35 euro, që është ende dukshëm mbi nivelin e viteve të kaluara.
Rusia nuk do të jetë më kurrë eksportuesi më i madh i gazit
Për Rusinë, e cila dërgoi dy të tretat e eksporteve të saj të gazit në Evropë, vendimi për mbylljen e Nord Stream 1 ishte një autogol, sipas një eksperti nga Brukseli. Pjesa e tregut të Rusisë në BE ra në mënyrë drastike, në rreth dhjetë përqind. Eksportet e gazit rus përmes tubacioneve drejt Evropës në vitin 2022 ranë me pothuajse 60 për qind në 62 miliardë metra kub, gjë që e detyroi Gazpromin të ulë prodhimin me 20 për qind. Prodhimi i Gazprom-it pritet të ulet më tej këtë vit, pasi në pesë muajt e parë të 2023-ës, dërgesa përmes tubacioneve të mbetura të gazit ukrainas dhe turke ra në vetëm dhjetë miliardë metra kub.“Rusia e ka humbur pozicionin e saj si eksportuesi kryesor ndërkombëtar i gazit përgjithmonë”, tha Tagliapietra për DW.
Në pesë muajt e parë të vitit 2023, të ardhurat nga gazi rus ranë me pothuajse 45 për qind në 710 miliardë rubla (6.8 miliardë euro) krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, raportoi Bloomberg, duke cituar të dhëna nga Ministria ruse e Financave.
Gazi nuk është naftë
Krahasuar me naftën, të cilën Moska ka arritur ta devijojë në Kinë dhe Indi me mjaft sukses, megjithëse me zbritje të mëdha, gazi natyror është më i vështirë të devijohet te klientët e rinj: është më i vështirë për t’u transportuar dhe kërkon investime të mëdha në tubacionet e gazit dhe objektet e konvertimit të gazit. në gjendje të lëngshme.
Rusia ndërtoi shumicën e infrastrukturës së eksportit të gazit për të kënaqur klientët evropianë. Moska e sheh Kinën si një alternativë ndaj tregut të madh evropian, por kjo kërkon ndërtimin e tubacioneve të reja të gazit për të plotësuar gazsjellësin ekzistues Power of Siberia.
“Nëse Putin planifikon të ndërtojë tubacione gazi në Kinë me të njëjtin kapacitet si tubacionet e gazit që shkojnë në Evropë, atij do t’i duhet të presë disa dekada,” tha për DW Mikhail Krutikin, një analist në agjencinë e pavarur të Moskës RusEnergy. Ai shton se duket se Pekini nuk do të blejë më shumë gaz rus për momentin.
Rusia dëshiron të tërheqë blerës të tjerë të rinj, duke përfshirë ish-republikat sovjetike si Kazakistani dhe Uzbekistani, si dhe të rrisë eksportet e saj të LNG (gazit natyror të lëngshëm) dhe të zgjerojë rrjetin e saj të gazit vendas për të mbajtur gazin të rrjedhë.
Bashkimi Evropian dhe LNG-ja ruse
Komisioni Evropian ka vendosur një objektiv: BE-ja duhet të ndalojë importin e gazit rus në çdo formë deri në vitin 2027. Në mars të këtij viti, Komisioneri Evropian i Energjisë Kadri Simson u bëri thirrje kompanive të BE-së që të përmbahen nga nënshkrimi i kontratave të reja me furnizuesit rusë të LNG, duke përmendur si arsye “rrezikun e humbjes së reputacionit”.
Pavarësisht gjithçkaje, Rusia, me një pjesë prej 16 për qind, është ende furnizuesi i dytë më i madh i gazit të lëngshëm në Bashkimin Evropian – përpara Katarit, Nigerisë dhe Algjerisë. Bashkimi blen më shumë gaz vetëm nga SHBA.
Madje, importet e gazit rus në BE janë rritur ndjeshëm. Në shtatë muajt e parë të këtij viti, rreth 52 për qind e eksporteve ruse të LNG-së shkuan në BE, krahasuar me 49 për qind vitin e kaluar dhe 39 për qind në vitin 2021. Importuesit më të mëdhenj të LNG-së ruse në Bashkimin Europian janë, sipas vëllimit, Spanja, Belgjika dhe më pas Franca. Për shembull, vetëm Kina importon më shumë LNG se Spanja.
Vende të tilla si Holanda dhe Spanja po ndërmarrin hapa për të ndaluar blerjen e LNG-së ruse, por heqja dorë plotësisht nga gazi rus mund të marrë ca kohë, pasi burimi i energjisë nuk është nën sanksione. Në të njëjtën kohë, shumë anëtarë të BE-së janë të lidhur me kontrata afatgjata, si Austria – madje deri në vitin 2040.
“Rusisë nuk mund t’i besohet”
Sa i përket Moskës, “lufta e saj e gazit”, e cila ka bërë që Bashkimi Evropian të gjejë furnizues të rinj dhe të përshpejtojë tranzicionin e saj të gjelbër, e ka dëmtuar përgjithmonë statusin e saj si furnizuesi më i madh i gazit në Evropë.
“Megjithëse Rusia mund të ofrojë gaz me çmime shumë të ulëta në të ardhmen, evropianët do të kujtojnë se për arsye politike ajo gjithashtu mund të ndërpresë kontratën në çdo kohë.” Është e pamundur të mbështetesh në nënshkrimet dhe kontratat e zyrtarëve rusë. Rusisë nuk mund t’i besohet”, thotë eksperti i Moskës, Mikhail Krutikin.
