“BRICS para Bashkimit Evropian”. Një propozim i tillë ka ardhur nga një pjesë e koalicionit qeverisës në Serbi, shkruan Radio Evropa e Lirë .
Dy deputetë të Lëvizjes Socialiste paraqitën në parlament një propozim për rezolutën për anëtarësimin e Serbisë në BRICS.
Grupi BRICS përbëhet nga Brazili, Rusia, India, Kina dhe Republika e Afrikës së Jugut, ndërsa Serbia është kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian (BE).
Në draft rezolutë thuhet se anëtarësimi i Serbisë në atë grup duhet të jetë një nga qëllimet më të rëndësishme strategjike dhe kombëtare.
Një nga propozuesit e rezolutës, deputeti Gjorgje Komlenski, tha për Radion Evropa e Lirë se motivi kryesor është se ata besojnë se BE-ja nuk është alternativa e vetme për Serbinë.
Propozimi për t’iu bashkuar BRICS erdhi nga partia, president i së cilës deri vonë ishte Aleksandar Vulin, drejtor i Agjencisë së Sigurisë dhe Informacionit (BIA).
Për shkak të zgjedhjes në krye të BIA-s, Vulin ngriu pozicionin e tij në parti në fund të nëntorit 2022.
Ndërkohë, Shtetet e Bashkuara e kanë vendosur Vulin në listën e sanksioneve për korrupsion dhe përfshirje të dyshuar në trafikun e drogës, si dhe lidhje me Rusinë.
Propozimi parlamentar për një rezolutë për anëtarësimin në BRICS erdhi pak ditë pas samitit të këtij grupi, i cili u mbajt në Johanesburg të Afrikës së Jugut, në fund të gushtit.
Nga ai samit, gjashtë vende u ftuan për t’u bashkuar – Arabia Saudite, Irani, Etiopia, Egjipti, Argjentina dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Çfarë thotë propozimi i rezolutës?
Në propozimin për rezolutën për anëtarësimin e Serbisë në BRICS, shkruhet se “E ashtuquajtura rrugë evropiane e Serbisë ka një alternativë në BRICS si procesi aktual më aktual integrues ekonomiko-politik global”.
“Ne mbështesim një rend botëror që do të kufizonte dekada të hegjemonisë perëndimore”, thuhet ndër të tjera në projekt-rezolutë.
Gjithashtu u tha se politika e jashtme e “Perëndimit kolektiv shpesh është në kundërshtim me interesat jetike shtetërore dhe kombëtare” të Serbisë.
Sipas propozimit të rezolutës, vendimin përfundimtar për anëtarësimin e Serbisë në BRICS duhet ta marrin qytetarët me referendum.
Në propozim-rezolutën thuhej gjithashtu se kjo nismë nuk nënkupton ndalimin e integrimit evropian.
Gjorgje Komlenski i tha Radios Evropa e Lirë se BRICS, edhe pa marrë parasysh anëtarësimin në BE, mund të jetë shumë i dobishëm për Serbinë.
Ai vlerësoi se po hapet një hapësirë shumë më e madhe sa i përket ekonomisë dhe tregtisë në raport me BE-në.
“E dyta është se nuk ka parakushte siç ka nga ana e BE-së për Kosovën dhe Metohinë, njohjen e saj apo siç përpiqen ta quajnë harmonizimi i marrëdhënieve”, tha Komlenski.
Krahas harmonizimit të legjislacionit me BE-në, progresi në normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën po matet edhe gjatë procesit të anëtarësimit të Serbisë.
Serbia dhe Kosova kanë zhvilluar një dialog për normalizimin e marrëdhënieve nën kujdesin e BE-së që nga viti 2011, pasi Prishtina shpalli pavarësinë nga Beogradi tre vjet më parë.
I pyetur nëse kanë mbështetjen e partnerëve të tyre të koalicionit nga Partia Progresive Serbe për propozimin e rezolutës, Komlenski tha se kjo do të shihet kur të fillojë seanca e rregullt.
“Do të shohim kur të propozohen amendamentet e rendit të ditës sa do të ketë mbështetje”. “Nuk ka pasur marrëveshje të mëparshme”, pohon Komlenski.
Çfarë thanë zyrtarët serbë?
Ministri i Punëve të Jashtme Ivica Daçiq dhe presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq kanë thënë se Serbia është në rrugën evropiane.
Daçiq tha se përderisa Serbia është kandidate për anëtarësim në BE, nuk mund të jetë anëtare e BRICS.
“Nëse diçka ndryshe nuk ndodh në rrugën tonë evropiane, nuk mendoj se është reale t’i bashkohemi BRICS-it, por çfarë lloj bashkëpunimi mund të kemi është një çështje për diskutim”, tha Daçiç më 25 gusht për TV Happy.
Ai shtoi se secili prej vendeve të BRICS është “jashtëzakonisht miqësor” me Serbinë.
Më 18 qershor, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në një konferencë për media tha se Serbia do të jetë në rrugën evropiane derisa ai të jetë president.
Por ai shtoi se është mirë që Serbia të mbajë marrëdhënie me vendet e BRICS.
“Natyrisht, ka një numër të madh vendesh që duan të dalin nga manteli apo çizmet e dominimit perëndimor. Kjo do të jetë një pyetje për disa gjenerata të reja të serbëve pas 15, 20 vjetësh”, tha Vuçiq.
Çfarë thonë partitë në pushtet?
Grupi parlamentar i Partisë Progresive Serbe (SNS), e cila është partia kryesore e koalicionit qeverisës, nuk iu përgjigj pyetjes së RFE në lidhje me qëndrimin e tyre për anëtarësimin në BRICS.
Radio Evropa e Lirë nuk ka mundur të kontaktojë me shefin e grupit parlamentar të SNS-së dhe partnerëve të koalicionit.
Kritika për rezolutën për anëtarësimin në BRICS erdhi nga një anëtar më i vogël i koalicionit qeverisës, Lëvizja Serbe për Rindërtim (SPO).
Kryetari i SPO-së dhe ish-shefi i diplomacisë Vuk Draškoviq tha se ky propozim as që duhet të shqyrtohet.
Më 30 gusht, Drashkoviq i tha agjencisë Beta se rruga evropiane është e vetmja e arsyeshme për Serbinë.
Çfarë thotë opozita?
Në lëvizjen e djathtë opozitare, Dveri beson se Serbia duhet të jetë e hapur për çdo bashkëpunim të ardhshëm me organizatën BRICS.
Nënkryetarja e Dveri, Tamara Milenkoviq Kerkoviq, i tha Radios Evropa e Lirë se BRICS është simbol dhe realitet i krijimit të një “rendi të ri, më të drejtë”.
“Në të cilin Rusia, Kina dhe India, vende që nuk e njohën pavarësinë e Kosovës, do të luajnë një rol udhëheqës”, tha Milenkovic Kerkovic.
Ajo shtoi se Serbia duhet të vazhdojë bashkëpunimin me Zonën Ekonomike Evropiane.
Serbia mban marrëdhënie të mira me dy anëtarë të BRICS, Rusinë dhe Kinën.
Beogradi po llogarit në mbështetjen e këtyre dy vendeve në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara për statusin e Kosovës.
Pasi Rusia filloi një pushtim të Ukrainës fqinje në shkurt 2022, Serbia mbështeti integritetin territorial të Ukrainës.
Ajo gjithashtu ka mbështetur rezolutat në OKB që dënojnë agresionin rus, por refuzon t’i bashkohet sanksioneve perëndimore kundër Rusisë.
Serbia është e varur nga gazi rus, por vitet e fundit ka filluar të diversifikojë burimet e saj të furnizimit.
Kur është fjala për Kinën, kompanitë nga ai vend po punojnë në projekte infrastrukturore në Serbi, dhe Beogradi gjithashtu merr kredi kineze.
Opozita pro-evropiane në parlamentin serb kundërshton propozimin për anëtarësim në BRICS.
Gjorgje Paviçeviq nga Fronti i Gjelbër-Majtas vlerësoi për RSE se propozimi ishte “i pakuptimtë”.
Ai e konsideron kurioz faktin që një iniciativë në kundërshtim me orientimet e politikës së jashtme të Serbisë vjen nga një pjesë e koalicionit qeverisës.
“Dhe ndoshta ka për qëllim që t’i drejtohet një pjese të trupit politik, në radhë të parë të orientuar drejt së djathtës, e cila duhet të mendojë se koalicioni qeverisës nuk e përjashton atë opsion, por se dëshiron të shkojë edhe në atë rrugë”, tha ai.
Një qëndrim të ngjashëm kanë edhe në Partinë Demokratike (DS).
Deputetja e DS-së, Dragana Rakiq, i tha Radios Evropa e Lirë se iniciativa për t’iu bashkuar BRICS-it është “bisedë e pavlerë” dhe përgjigje ndaj futjes së Aleksandër Vulin në listën e zezë nga SHBA-të.
“Është një përpjekje për t’i paraqitur Bashkimit Evropian se Serbia gjoja ka një alternativë,” beson ajo.
Çfarë është BRICS?
BRICS nuk është një organizatë formale shumëpalëshe, por një grupim i lirshëm.
Blok u themelua si një klub informal në vitin 2009.
Të gjitha vendet e BRICS janë pjesë e grupit të 20 (G20) ekonomitë kryesore.
Përveç gjeopolitikës, fokusi i grupit përfshin bashkëpunimin ekonomik dhe rritjen e tregtisë dhe zhvillimit shumëpalësh, raportoi Reuters.
Vendet e BRICS përbëjnë 40 për qind të popullsisë së botës dhe një të katërtën e ekonomisë botërore. Anëtarët e BRICS përbëjnë 18 për qind të tregtisë botërore.
Kur gjashtë anëtarët e rinj t’u bashkohen atyre, ata do të kenë 46 për qind të popullsisë së botës dhe 29 për qind të prodhimit të brendshëm bruto.
Më shumë se 40 vende janë të interesuara për anëtarësim, duke kërkuar një përfaqësim më të madh në institucionet ndërkombëtare. Deri më tani, gjashtë janë ftuar për t’u bashkuar.
Ata e shohin BRICS si një alternativë ndaj organeve globale të dominuara nga fuqitë tradicionale perëndimore dhe shpresojnë se anëtarësimi do të mundësojë financimin e zhvillimit dhe rritjen e tregtisë dhe investimeve, vuri në dukje Reuters.
Qëllimi i BRICS është të forcojë zërin e Jugut Global, vendeve të Afrikës, Lindjes së Mesme, Amerikës Latine dhe Azisë.
Thellimi i polarizimit gjeopolitik pas pushtimit rus të Ukrainës dhe marrëdhëniet gjithnjë e më të tendosura midis Kinës dhe SHBA-së, kanë intensifikuar përpjekjet e Pekinit dhe Moskës për të forcuar BRICS si një kundërpeshë e qëndrueshme ndaj Perëndimit.
BRICS dhe Serbia
Hulumtimi i organizatës joqeveritare New Third Time tregoi se nëse qytetarët do të duhej të zgjidhnin midis anëtarësimit në BE ose BRICS, ata do t’i jepnin më shumë mbështetje ofertës së dytë.
Gjegjësisht, hulumtimi i publikuar në korrik tregoi se 35 për qind e të anketuarve do të zgjidhnin Bashkimin Evropian, dhe 46,9 për qind e të anketuarve do të zgjidhnin të anëtarësoheshin në BRICS.
Dimitrije Miliq, drejtoresha e programit të kësaj organizate, i tha Radios Evropa e Lirë se para hulumtimit, ata kanë zbuluar se çështja e BRICS është shfaqur shpesh në mediat proruse në muajt e fundit dhe se kanë dashur të “masin” nëse ka pasur ndikim tek votuesit.
Ai përmendi një kombinim të ndjenjës anti-perëndimore dhe dëshirën që Serbia të ketë një alternativë ndaj Perëndimit si arsye për mbështetjen e qytetarëve për BRICS.
Për propozimin për rezolutën për anëtarësimin e Serbisë në BRICS, të cilën e parashtruan deputetët e Lëvizjes Socialiste, Miliq vlerësoi se është një iniciativë populiste që synon “të rrisë dukshmërinë dhe njohjen” e partisë që e ka bërë propozimin.
“Unë supozoj se ekziston një dëshirë që disi të diferencohet nga koalicioni qeverisës përmes një qasjeje dhe retorike më antiglobaliste”, tha Miliq.
Megjithatë, ai beson se ndikimi i asaj iniciative është ndoshta afër zeros.
Sipas mendimit të tij, nëse Serbia do të aspironte anëtarësimin nominal në BRICS, do të kishte më shumë një mesazh negativ ndaj Perëndimit sesa do të kishte ndonjë efekt pozitiv ndaj Serbisë.
“Vitin e kaluar Serbia eksportoi më shumë vetëm në Gjermani sesa në të gjithë BRICS. Ajo eksportoi rreth katër miliardë euro mallra dhe shërbime në Gjermani, dhe pak më shumë se dy miliardë në vendet e BRICS”, tha Milić.
Që nga marsi i vitit 2012, Serbia është kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian.
Ajo filloi negociatat e anëtarësimit në janar 2014. Ajo hapi grupin e fundit në negociatat e anëtarësimit në dhjetor 2021.
