Vlerësimi i ambasadorit amerikan Christopher Hill se marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe SHBA-së janë “të qëndrueshme”, se ato nuk varen nga ajo që po ndodh në vendet e tjera, pasqyron pamohueshëm një pasqyrë realiste të këtyre marrëdhënieve. Ato marrëdhënie janë stabile, kanë përparuar në fushën ekonomike dhe të tjera, por ende nuk ka përparim në sferën politike të marrëdhënieve të ndërsjella. Ai segment bie në vend, nuk ka depërtim. Është ende në pritje krijimi dhe miratimi i paralajmëruar i dokumentit për bashkëpunim strategjik”, vlerësojnë bashkëbiseduesit e Danas.SAD, Serbi.
Në konferencën Ditët e Amerikës, organizuar nga Kongresi i Miqësisë Serbo-Amerikane, Hill vlerësoi se marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe SHBA-së janë të qëndrueshme, qëndrojnë më vete dhe nuk varen nga ajo që po ndodh në vendet e tjera, por shtoi se Serbia dhe SHBA-të do të punojnë edhe për forcimin e marrëdhënieve politike, por edhe për temat që kanë të bëjnë me sigurinë.
“Ne kemi mundësinë që këto marrëdhënie t’i çojmë përpara, ajo që çdo çiklist e di është se ata duhet të ecin vazhdimisht përpara”, shtoi Hill, ndërsa ambasadori i Serbisë në Uashington Marko Gjuriq deklaroi se Serbia është e vendosur që SHBA-ja të jetë partneri i saj në zhvillimin e mëtejshëm.
“Marrëdhëniet amerikano-serbe karakterizohen nga lidhje historike, marrëdhënie ekonomike dhe interesa të përbashkëta”, tha Gjuriq, duke shtuar se kthimi në marrëdhënie të mira me SHBA-në do të thotë “kthim te vetja” për Beogradin.
Milovan Bozhiloviq, ambasadori në pension, beson në një intervistë për Danas se për Serbinë, marrëdhëniet me SHBA-në ishin më së shpeshti një sfidë që ishte e vështirë për t’u përballur.
“Megjithëse pati një rritje – për shembull, ndihma materiale amerikane në vitet e para pas Luftës së Dytë Botërore, mbështetja politike gjatë ndarjes me Stalinin – e gjithë kjo nuk shkatërroi një rezervë parimore të rrënjosur thellë ndaj gjithçkaje që vinte nga Perëndimi. dhe origjina e saj, me sa duket, shkon prapa në të kaluarën e mëtejshme politike të Serbisë. Në shumë raste, autoritetet aktuale kanë ndezur dhe, në fund të fundit, kanë abuzuar me një skepticizëm të tillë apriori të publikut. Shpërbërja e RSFJ-së, e cila për ne ishte një shqetësim katastrofik tektonik, sërish Serbinë e ballafaqoi me Perëndimin, me iniciativën dhe forcën e Amerikës për të imponuar vullnetin e saj në të gjitha momentet kyçe”, shpjegon Bozhiloviq.
Sipas fjalëve të tij, edhe sot Amerika pritet të “shkurtojë” çështjet për të cilat palët e përfshira në konflikt – për shembull në Kosovë – nuk mund të pajtohen për shkak të disa kapaciteteve të tyre politike. Ai beson se vetëm për këtë arsye është e nevojshme të kemi, të paktën, marrëdhënie të mira me SHBA-në.
“Megjithatë, problemi ynë është më kompleks”. Së paku tre dekada të paqëndrueshmërisë sistematike, qeveritë autoritare, terrori i propagandimit të gjendjes së jashtëzakonshme, shpesh edhe gjendjes së luftës, shkatërruan bërthamën institucionale të shoqërisë serbe që po rimëkëmbet për një kohë të gjatë, ndoshta me dekada. Për ne, ndihma për hir të një konsolidimi të tillë sistematik të shoqërisë do të ishte po aq e rëndësishme, dhe në perspektivë edhe më e rëndësishme se p.sh., problemi i Kosovës, i cili, me sa duket, qëllimisht po zgjatet pafundësisht dhe e zbraz atë përndryshe të varfër. kapacitetet e kësaj shoqërie”, thekson i intervistuari i Danas.
Ai shton se elementi konstituiv i marrëdhënies sonë me SHBA-në është po aq i rëndësishëm, por dukshëm i lënë pas dore, dhe kjo është mënyra sesi mund të rivendoset një shoqëri e qëndrueshme funksionale demokratike me ndihmën e shteteve të ndërtuara institucionalisht. Siç thekson ai, ne nuk kemi një parti të rëndësishme politike që të shprehë pikëpamje eksplicite properëndimore dhe “perëndimori” më eksplicit në vendin tonë është pronari i Pink, i cili u vlerësua nga zyrtari amerikan.
Të gjitha këto janë pika referimi për vlerësimin e marrëdhënieve tona aktuale me SHBA-në. Mendoj se, ashtu siç janë sot, ato marrëdhënie “funksionojnë”, të paktën në kuptimin që të dy vendet mund të jetojnë me to. Për më shumë se sa kemi sot, është e nevojshme të paktën të shohim një lloj zbërthimi të tensioneve botërore – në Ukrainë dhe gjetkë – por edhe që Serbia të konsolidohet si një shoqëri pluraliste institucionalisht e qëndrueshme me një politikë të jashtme përkatëse”, vlerëson Bozhiloviq.
I pyetur se çfarë ka ndikuar në përmirësimin e marrëdhënieve ndërmjet SHBA-së dhe Serbisë, Nebojsha Vujoviq, ish-shefi i Misionit të RFJ-së në SHBA, mendon se prioritetet amerikane janë parandalimi i Rusisë, e cila ka kryer një krim të tmerrshëm kundër Ukrainës. SHBA-të po llogarisin tek Vuçiq për të kthyer opinionin publik në Serbi dhe për të dënuar agresionin e Rusisë kundër Ukrainës.
“Nëse atyre u intereson vetëm që Vuçiq të dënojë agresionin, dhe jo populli i Serbisë, atëherë është një gabim i madh dhe Christopher Hill duhet të shkojë me të vërtetë për peshkim në Florida për shkak të një vlerësimi të tillë”, vëren Vujovic.
“Problemi më themelor këtu është se SHBA-të po bëjnë gabim duke mbajtur një pjesë të madhe të vezëve në shportën e Vuçiqit dhe në këtë mënyrë irriton gjithë opinionin publik demokratik serb. Ata nuk na kuptuan dhe në këtë mënyrë nënvlerësojnë njerëzit që duan një jetë normale demokratike. Me Vuçiqin mund të lidhim vetëm krimin dhe mjerimin”, thotë Vujovic, i cili gjithashtu beson se Christopher Hill, ambasadori amerikan, ka ndryshuar ndjeshëm.
Ai përmend se e njeh që nga Dejtoni dhe se tani është vetëm një hije e ish-Kodrës të cilën e krahasoi me Godzilla-n. Ai ia atribuon këtë ndryshim qëndrimit të Hillit viteve, por siç thotë Vujovic, nuk mund ta pranojë qëndrimin e Hillit se personazhe si Zheljko Mitroviq po na përhapin vlerat perëndimore në formatin e tyre elitar bashkëpunues.
“Me këtë na shajnë të gjithëve që kemi pak kripë në kokë”. Është një poshtërim dhe me Mitroviqin dhe një ekip të ngjashëm nuk mund të arrijmë as në Batrovc, e lëre më të shkojmë në perëndim”, shpjegon Vujovic.
Dhe Branka Latinoviq, ambasadore në pension, beson se është e vërtetë që SHBA-të nuk hezitojnë të përgjigjen dhe të marrin masat e duhura, pra të vendosin sanksione ndaj individëve nga Serbia, kur vlerësojnë se ka arsye të justifikuara për këtë, si në rastin e Vulin. . Por, siç thotë ai, vlerësimi i ambasadorit Hill se marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe SHBA-së “janë stabile, nuk varen nga ajo që po ndodh në vendet e tjera”, pamohueshëm pasqyron pasqyrën reale të atyre marrëdhënieve.
“Këto marrëdhënie janë të qëndrueshme, kanë përparuar në fushën ekonomike dhe të tjera, por ende nuk ka përparim në sferën politike të marrëdhënieve të ndërsjella. Ai segment bie në vend, nuk ka depërtim. Ngritja e paralajmëruar dhe miratimi i dokumentit për bashkëpunim strategjik është ende në pritje, nuk ka progres. Është e qartë se shkaktohet edhe nga fakti se politika e jashtme e Serbisë është e ngadaltë, disi e “përgjumur” dhe se ajo ende nuk është e sinkronizuar me ndryshimet gjeopolitike që ndodhën në Evropë pas agresionit rus në Ukrainë, por me nevojat e saj. Ajo që na mungon sot është se ende nuk ka pasur një riorientim të politikës së jashtme serbe”, shpjegon Latinoviq.
Sipas saj, kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht braktisje e politikës së balancimit, të cilën duam ta theksojmë, por vetëm një fuqizim më domethënës, dinamik, produktiv dhe efektiv i bashkëpunimit politik me SHBA-në.
“Ajo që vihet re është se gjatë administratës së Bidenit nuk u bë asnjë përparim në vendosjen e kontakteve në nivel të lartë. Nuk ka pasur ende asnjë vizitë nga A. Blinken në Serbi apo nga Kamela Harris, nënkryetare. Dhe të kujtojmë, Joseph Biden erdhi në Serbi në cilësinë e nënpresidentit amerikan, dhe Vuçiq më pas e çoi në Skadarli. Vetëm kaq gjatë administratës së Obamës”, thekson bashkëbiseduesi i Danas.
Ajo beson se stabilitetin e marrëdhënieve serbo-amerikane padyshim e ka kontribuar ambasadorja. Kodrën.
“Si dikush që e ka kaluar fëmijërinë në Beograd, besoj se ai e dëshiron sinqerisht këtë. Mos e humbim shpresën, ndoshta afrimi ynë strategjik me SHBA-në do të ndodhë. Dhe nuk duhet të harrojmë se nuk mund ta zgjidhim interesin tonë parësor kombëtar në Kosovë pa marrëdhënie të mira me SHBA-në, por edhe me Britaninë e Madhe dhe Francën si anëtarë të përhershëm të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, si dhe Gjermaninë. Nuk mjafton vetëm mbështetja e Rusisë dhe Kinës. “Përmirësimi i marrëdhënieve me SHBA-në është një hap më afër në rrugën drejt BE-së”, përfundon Latinović.
Dhe kolegu i saj, ish-ambasadori Mihajlo Brkiq, beson se ambasadorja Hill ka përvojë të madhe diplomatike, veçanërisht kur bëhet fjalë për rajonin tonë, që nga shërbimi në Beograd në fund të viteve 1970 e deri te angazhimet e mëvonshme si bashkëpunëtor i Richard Holbrooke në lidhje me Marrëveshjen e Dejtonit dhe përfundimi i luftës në Bosnje dhe Hercegovinë, si dhe kriza e mëvonshme në Kosovë.
“Është e qartë se kthimi diplomatik i Hillit në Beograd dhe në Ballkan është pjesë e një qasjeje më ambicioze të SHBA-së ndaj vendeve të rajonit tonë dhe veçanërisht ndaj Serbisë. BE-ja, dhe veçanërisht anëtarët e saj udhëheqës Gjermania dhe Franca, kanë dështuar të formulojnë dhe zbatojnë një politikë strategjike ndaj Ballkanit Perëndimor në 20 vitet e fundit. Integrimi evropian i rajonit praktikisht u ndal me procedura burokratike, ndërkohë që BE-ja humbi nga sytë faktin se Ballkani kishte gjithmonë peshë gjeopolitike. Lufta në Ukrainë zbuloi vakumin gjeopolitik në rajonin tonë, SHBA-të duan ta mbushin shpejt atë vakum dhe ata e dinë se pavarësisht nga tensionet e marrëdhënieve me Serbinë, ajo ende mbetet një lojtar kyç në rajon”, thekson Brkiq.
Ai shton se ambasadori Hill ka për detyrë që t’i përmirësojë ato marrëdhënie sa më shumë që të jetë e mundur, por fakti është se barra e shpalljes së njëanshme të pavarësisë së Kosovës dhe mënyra se si ajo erdhi, e rëndon shumë mundësinë e marrëdhënieve tona të mira me SHBA-të. duke u bërë të përzemërta, siç ishin për pjesën më të madhe të shekullit të 20-të.
“Ambasadori i Serbisë në SHBA, Marko Gjuriq, kishte rrethana relativisht të favorshme që të shërbente në Uashington në të njëjtën kohë me ambasadorin Hill në Beograd”, përfundon bashkëbiseduesi i Danas.
