Sipas të dhënave të fundit, 19 mijë banorë u shpërngulën nga Nagorno-Karabaku i vetëshpallur në Armeni. Më shumë se dy mijë e gjysmë prej tyre janë pajisur me banim. Këtë e njoftoi qeveria armene. Mëngjesin e 26 shtatorit u raportua se ishin larguar 13.5 mijë banorë të qarkut.
Shumica e njerëzve që largohen nga Karabaku ndalojnë në qytetin e Goris në rajonin Syunik të Armenisë, në kufi me Azerbajxhanin. Aty është hapur një qendër për pritjen e refugjatëve.
Ndihmësi i presidentit të Azerbajxhanit, Hikmet Hajiyev, shkroi në Twitter se Baku do t’i sigurojë Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq kalimin e papenguar nga Gorus në Khankendi (emri armen Stepanakert) për evakuimin mjekësor dhe dërgimin e ndihmave humanitare.
Më 19 shtator, Azerbajxhani nisi një operacion ushtarak në territorin e Nagorno-Karabakut, duke akuzuar forcat pro-armene për sulme terroriste pas hedhjes në erë të dy automjeteve të Azerbajxhanit dhe granatimeve sistematike të pozicioneve të Azerbajxhanit.
Më 20 shtator, udhëheqja e rajonit të panjohur kapitulloi me kushtet e Baku. Autoritetet e Azerbajxhanit kanë deklaruar gatishmërinë e tyre për të negociuar për riintegrimin e popullsisë armene të Karabakut.
Gjatë ditëve të fundit, përfaqësuesit e autoriteteve të Azerbajxhanit dhe përfaqësuesit e popullatës armene zhvilluan dy takime, në të cilat, ndër të tjera, u diskutuan çështjet e mbrojtjes së të drejtave të banorëve që vendosën të qëndrojnë në Karabakh. Asnjë hap specifik nuk është shpallur ende.
Sipas udhëheqjes së rajonit të panjohur, 120 mijë armenë etnikë jetonin në Nagorno-Karabakh. U argumentua se ata të gjithë do të largoheshin nga rajoni për shkak të hezitimit të tyre për të jetuar nën juridiksionin e Baku.
Në vitin 2021, Presidenti i Azerbajxhanit Ilham Aliyev deklaroi se 25 mijë armenë etnikë jetojnë në territorin e Karabakut, të kontrolluar nga ushtria ruse. Kanali televiziv BBC, duke cituar përfaqësues të Baku, kohët e fundit raportoi se rreth 50 mijë armenë jetonin në Karabakh.
Kryeministri armen Nikol Pashinyan deklaroi më parë se Armenia është e gatshme të pranojë 40 mijë banorë të Karabakut. Pashinyan akuzoi autoritetet e Azerbajxhanit për “spastrim etnik”.
Uashingtoni kritikoi veprimet ushtarake të Azerbajxhanit dhe bëri thirrje për dërgimin e një misioni vëzhgimi në rajon. Rusia deklaroi se vëzhguesit mund të jenë në Karabakh vetëm me pëlqimin e Baku.
Territori i Karabakut konsiderohet pjesë e Azerbajxhanit sipas ligjit ndërkombëtar. Popullsia e rajonit është kryesisht armenë etnike. Që nga fillimi i viteve 1990, Baku nuk e ka kontrolluar pjesën më të madhe të rajonit. Përfaqësuesit e komunitetit armen shpallën një republikë të pavarur, e cila nuk u njoh nga asnjë vend, përfshirë Armeninë.
Pas rezultateve të luftës 44-ditore në vjeshtën e vitit 2020, Azerbajxhani dhe Armenia, me ndërmjetësimin e Rusisë, nënshkruan një marrëveshje për ndërprerjen e armiqësive. Baku rifitoi kontrollin e një pjese të konsiderueshme të territoreve të Nagorno-Karabakut të panjohur dhe rajoneve ngjitur me Azerbajxhanin, të pushtuara nga trupat armene në fillim të viteve 1990. Me marrëveshje të palëve në konflikt, forcat paqeruajtëse ruse u vendosën në rajon.
Një traktat paqeje midis Azerbajxhanit dhe Armenisë nuk është nënshkruar ende. Negociatat e ndërmjetësuara nga Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe Rusia nuk kanë sjellë ende ndonjë rezultat. Takimi i radhës mes Presidentit të Azerbajxhanit dhe Kryeministrit të Armenisë do të zhvillohet në fillim të tetorit në Spanjë.
