Shkruar nga: Boško JAKŠIĆ ( Çlirimi )
Koha e akuzës. Java në shqyrtim nisi me akuzën e Presidentit të Serbisë nga tribuna e OKB-së për Perëndimin për shkelje të së drejtës ndërkombëtare në rastin e Kosovës.
Gjatë fjalimit të tij në Asamblenë e Përgjithshme, Aleksandar Vuçiq tha se me njohjen e pavarësisë së Kosovës, Perëndimi “shkel brutalisht” Kartën e OKB-së dhe mohoi të gjitha parimet që mbron sot. Pse bota nuk u ngrit në këmbë gjatë bombardimeve të NATO-s ndaj RF të Jugosllavisë shoqëruar me shkëputjen e Kosovës? Sepse ndonjëherë bota angazhohet, ndonjëherë hesht. Bombardimi i Beogradit solli pak njerëz në rrugët globale. Vetëm katër vjet më vonë, bota u ngrit në këmbë nga bombardimi i Bagdadit.
Administrata e Bill Klintonit nuk u kritikua shumë për “ndërhyrjen humanitare” të sulmit ndaj RFJ-së, ndërsa George W. Bush u kritikua ashpër për sulmin në Irak. Toni Bler u përfshi me entuziazëm në bombardimet e RFJ-së dhe më vonë u bë këshilltar i presidentit Vuçiq. Kështu është edhe me politikën.
Më kot presidenti shpreson se fjalimi i tij i mbushur me didaktikë gjeopolitike dhe Kosova do të ndryshojë diçka në orbitën gjeostrategjike. Më kot ai pret që “predikimet për integritetin territorial të Ukrainës, (të mbajtura) nga ata që bënë agresion ndaj Serbisë” të ndalen. Të gjitha në kohën e duhur. Politika është një disiplinë në të cilën e njëjta gjë vlen edhe për trafikun: varrezat janë plot me ata që kishin përparësi.
Përkujtimi i parimeve dhe parimeve të Kartës së OKB-së janë argumente nga ana e Vuçiqit, por ka një problem të vogël: të fuqishmit nuk i adresojnë kritikat e tilla. Sidomos kur vijnë nga adresa periferike. “Të fortët bëjnë atë që munden; të dobëtit bëjnë atë që duhet”, tha historiani dhe udhëheqësi ushtarak grek, Tukididi. Nëse presidenti nuk mund të pajtohet me këtë, ai nuk duhet të jetë në politikë.
Udhëheqësit e shumë vendeve si Serbia mund ta lavdërojnë Vuçiqin privatisht, por nuk do ta ndjekin atë. Pragmatikisht, ai do të merret me realpolitikë, dhe jo me ndjekje të së vërtetës – një disiplinë që fuqitë botërore nuk e tolerojnë dhe janë të prirura të ndëshkojnë “bilbilit”.
Do të shohim nëse Serbia po përmbys apo jo, por një grup paraushtarak prej rreth 30 personash të armatosur rëndë dhe të maskuar me autoblinda u siguruan që ajo të përmbytej. Fillimisht gjatë natës kanë vendosur kamionë si barrikadë në hyrje të fshatit Banjskë në veri të Kosovës dhe kur ka ndërhyrë policia e Kosovës, një pjesëtar i saj ka mbetur i vrarë. Pastaj hynë në manastirin e Banjskës, u barrikaduan atje dhe pas një dite të tërë përleshjeje, u zhdukën në mënyrë misterioze. Cili ishte qëllimi i mbledhjes së tyre, cili ishte plani i tyre, ende nuk dihet. Ka shumë më tepër pyetje sesa përgjigje dhe janë hedhur një sërë akuzash.
Vuçiq akuzoi Albin Kurtin, “të vetmin njeri që dëshiron luftë”, për “spastrim brutal etnik” të serbëve. Kryeministri i Kosovës u kundërpërgjigj duke akuzuar Beogradin zyrtar për drejtimin dhe financimin e sulmit nga një grup që ai e quajti “terrorist”. Beogradi shprehu ngushëllimet për vdekjen e policit, nuk mund ta mohonte origjinën serbe të sulmuesit dhe më pas filloi relativizimi. Shefi i diplomacisë Ivica Daçiq është mbështetur në krahasimet historike që na kujtojnë rastin e RFJ-së dje dhe Ukrainës sot. Nëse pjesëtarët e UÇK-së ishin luftëtarë të lirisë, tha ai, atëherë edhe katër pjesëtarët e vrarë të grupit serb ishin luftëtarë të lirisë. Se si do të rezonojë kjo deklaratë, nuk duhet ta hamendësoj.
Prishtina i kushtoi një ditë zie policit të vrarë të Kosovës. Beogradit i vjen keq që serbët iu “nënshtruan” provokimeve të Kurtit, kështu që ditë zie u kushtohet edhe serbëve të vrarë në konfrontimin në Serbi, madje tre ditë në veri të Kosovës. Politika provokuese e reciprocitetit barazon viktimën dhe sulmuesin.
Tani, e inkurajuar nga dënimet e fuqishme perëndimore për vdekjen e policit, Prishtinës i është dhënë mundësia të marrë iniciativën. Njëfarë avantazhi diplomatik që Beogradi e kishte shkrirë për një kohë, jo nga vetja, por falë kryeministrit të Kosovës, i cili me refuzimin e formimit të Unionit të Komunave Serbe (USO) e bëri Prishtinën cak të kritikave perëndimore. Ky avantazh është zhdukur. Ajo u vra me breshëri nga pozicioni rreth manastirit të Banjskës. Kurti do të insistojë që Beogradi të dorëzojë sulmuesit që në mënyrë magjike u gjendën në Serbi. Askush nuk do të flasë për ZSO në të ardhmen e parashikueshme.
Vuçiq dhe politikanët në Beograd dhe Mitrovicë erdhën për të paguar vendimin e gabuar dhe dritëshkurtër për tërheqjen e serbëve nga veriu nga institucionet e Kosovës nëntorin e kaluar, përfshirë Forcat e Sigurisë së Kosovës. Po të kishte policë serbë, vështirë se do të kishte ndodhur konflikti më i madh i armatosur që nga viti 2004.
Autoritetet e sigurisë në Kosovë treguan një arsenal mbresëlënës armësh të sekuestruara dhe akuzuan Milan Radoiçiqin, nënkryetarin e Listës Serbe – një degë e Partisë Progresive Serbe – për organizimin dhe pjesëmarrjen në sulm. Drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Kosovës, Gazmend Hoxha, ka treguar lejen për mbajtjen e armëve për përdorim personal, të lëshuar për Radoiçiqin në Kraljevë. Një ditë më vonë u publikua një video nga një dron, për të cilën Prishtina pretendon se tregon Radoiçiqin me pajisje të plota ushtarake.
Ashtu siç heshtin në spitalin e Novi Pazarit ku po trajtoheshin disa sulmues, autoritetet serbe nuk e përmendin njeriun numër një të Vuçiqit për mbrojtjen e Kosovës, i cili siguron fitoret spektakolare të Listës Serbe duke futur frikë dhe shantazh në zgjedhjet. Njëri dyshon se ai është përfshirë në vrasjen e politikanit liberal kosovar Oliver Ivanoviç në janar 2018 dhe se autoritetet në Beograd, në shenjë mirënjohjeje, tolerojnë biznesin kriminal në Kosovë dhe mundësojnë punë fitimprurëse në sektorin e ndërtimit në të gjithë Serbinë. Të tjerë e lavdërojnë atë si një luftëtar të pakompromis për ruajtjen e lirive të serbëve në tokën e tyre të shenjtë të Kosovës.
A janë promovuar nga Radoiçiqi serbët e armatosur të Brigadës Veriore në kohën kur ai iu drejtua shqiptarëve me një video-mesazh kërcënues të regjistruar nën një kryq të madh mbi qytetin serb të Leposaviqit në veri të Kosovës: “Terrori i vërtetë kundër popullit tonë serb. sapo fillon. Për popullin tim në veri dhe për të gjithë serbët, më lejoni t’u them vetëm, dhe të tjerëve, unë jam këtu, jam kthyer, dhe ju e dini se çfarë do të thotë kjo, sepse nga këtu nuk ka kthim. Rroftë Serbia”.
Pyetja kryesore është nëse Vuçiq qëndron pas operacionit në Banjska, siç pretendojnë zyrtarët kosovarë, apo nuk ishte i informuar për këtë? Të dy skenarët janë të rrezikshëm. Nëse ai e dinte, atëherë qëndronte pas jo vetëm një operacioni amator, por edhe një provokimi të rrezikshëm, në kohën kur publikisht po thotë se Serbia është e interesuar për negociata e jo për luftë. Nëse presidenti nuk ka asnjë lidhje me këtë, atëherë do të thotë se ai ka humbur kontrollin mbi nacionalistët militantë. Kjo mund të ishte lënë të kuptohet kur Vuçiq një vit më parë pranoi se “të paktën 20 herë” i kishte penguar serbët nga veriu të largoheshin nga institucionet e Kosovës, por ata ende nuk e dëgjuan atë. Është e sigurt se dëme të mëdha janë shkaktuar jo vetëm serbëve në Kosovë por edhe Beogradit zyrtar.
Vuçiq tani do të vihet nën presion të fortë ose për të rivendosur kontrollin mbi Kmerët e Kuq Serb ose për të distancuar qartë veten prej tyre. Nuk dihet se çfarë është më e vështirë. Nëse ai në mënyrë efektive parandalon përpjekjet e reja për dhunë, ai konfirmon se kishte kontroll mbi to gjatë gjithë kohës. Nëse ai nuk arrin ta bëjë këtë, ai humbet besueshmërinë si negociator. Kam përshtypjen se Radoičić & Co. më i fuqishëm se Vuçiqi, të paktën në veri të Kosovës. Do të doja të gaboja. Prandaj presidenti në Nju Jork u duk i sigurt, në Beograd pak ditë më vonë dha përshtypjen e një njeriu që nuk di se çfarë i ka rënë mbi shpinë, i zënë ngushtë dhe i hutuar për dikë që pritet të marrë vendime.
