Edhe pse Shtetet e Bashkuara dhe shumë vende evropiane e kanë njohur Kosovën e pavarur, Serbia – së bashku me aleatët e saj kryesorë, Rusinë dhe Kinën – ende nuk e njeh pavarësinë e Kosovës. Serbia e quajti ndarjen shkelje të Rezolutës 1244 të Kombeve të Bashkuara, e cila daton që nga fundi i luftës në Kosovë.Ndërsa Shtëpia e Bardhë të premten i bëri thirrje Serbisë që të tërheqë trupat e saj nga kufiri me Kosovën, zyrtarët e Shteteve të Bashkuara e përshkruan praninë ushtarake si “destabilizuese” dhe një shenjë shqetësuese të përshkallëzimit të mundshëm të tensioneve midis Serbisë dhe Kosovës, raporton sot New York Times.
Sipas një analize të New York Times , njoftimi erdhi pesë ditë pas një sulmi në veri të Kosovës në të cilin serbët e armatosur etnikë sulmuan një fshat dhe më pas u barrikaduan në një manastir, një episod i dhunshëm që la katër persona të vdekur, duke përfshirë një polic kosovar .John F. Kirby, një zëdhënës i administratës së Bidenit, dënoi sulmin të premten dhe tha se zyrtarët amerikanë kishin kontaktuar me udhëheqësit e Serbisë dhe Kosovës për t’i nxitur ata që të angazhohen në dialogun diplomatik.
Ai tha gjithashtu se më shumë trupa të NATO-s do të vendosen në zonë, megjithëse ai nuk tha nëse zyrtarët e SHBA prisnin që shpërthimi të përshkallëzohej në një konflikt ushtarak.
Çfarë ndodhi gjatë tensioneve të fundit në Kosovë?
Të dielën e kaluar, disa dhjetëra serbë të armatosur etnikë përdorën automjete të blinduara për të sulmuar një fshat në veri të Kosovës dhe më pas u fshehën në një manastir ortodoks serb aty pranë. Nga ajo pozitë ata luftuan kundër policisë së Kosovës dhe oficeri kosovar u vra bashkë me disa sulmues.
Në ditët në vijim, liderët serbë dhe kosovarë fajësuan njëri-tjetrin për dhunën. Autoritetet e Kosovës njoftuan publikisht gjithashtu se presidenti serb Aleksandar Vuçiq i mbështeti sulmuesit.
“Kosova është nën sulm”, tha presidentja e Kosovës Vjosa Osmani për Reuters të enjten, duke shtuar se personat e armatosur “thjesht përfituan nga qëllimet dhe motivet e Serbisë si vend dhe Vuçiqit si udhëheqës”.
Zyrtarët amerikanë e përshkruan sulmin si shumë të organizuar dhe thanë se sulmuesit me gjasë kishin burime të konsiderueshme pas tyre. Kirby tha se personat e armatosur hoqën mbi një duzinë automjetesh sportive që përdoreshin për të transportuar armë me “sofistikë alarmante”.
Ai tha se armët përbëjnë kërcënim jo vetëm për Kosovën, por edhe për trupat ndërkombëtare të vendosura atje. Misioni paqeruajtës i udhëhequr nga NATO vepron në Kosovë që nga viti 1999 dhe aleanca ka disa mijëra ushtarë të stacionuar në vend.
Luftimet shpërthyen gjithashtu këtë pranverë kur autoritetet shqiptare të Kosovës dërguan forcat e sigurisë në disa qytete për të marrë kontrollin e ndërtesave komunale dhe për të vendosur kryetarët shqiptarë etnikë që kishin fituar zgjedhjet lokale. Serbët vendas kryesisht e bojkotuan votimin.
Çfarë fshihet pas konfliktit?
Përshkallëzimi i fundit është pjesë e një mosmarrëveshjeje mbi statusin e Kosovës, e cila shpalli pavarësinë nga Serbia 15 vjet më parë, gati një dekadë pas një fushate 78-ditore të bombardimeve të NATO-s që dëboi forcat serbe të përfshira në keqtrajtimin brutal të shqiptarëve etnikë.
Edhe pse Shtetet e Bashkuara dhe shumë vende evropiane e kanë njohur Kosovën e pavarur, Serbia – së bashku me aleatët e saj kryesorë, Rusinë dhe Kinën – ende nuk e njeh pavarësinë e Kosovës. Serbia e quajti ndarjen shkelje të Rezolutës 1244 të Kombeve të Bashkuara, e cila daton që nga fundi i luftës në Kosovë.
Vuçiq dhe udhëheqës të tjerë serbë pretendojnë se Kosova është “zemra” e vendit të tyre, pjesërisht për shkak se ajo është vend i shume objekteve krishtere ortodokse. Vuçiq refuzoi njohjen e Kosovës dhe premtoi se do t’i “mbronte” serbët etnikë atje.
Nacionalistëve serbë në Kosovë u janë bashkuar serbët më të moderuar në kërkimin e zbatimit të një marrëveshjeje të vitit 2013 të ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian që kërkon një masë të vetëqeverisjes për komunat e dominuara nga serbët në veri të Kosovës, një dispozitë që Kosova nuk e ka mbështetur.
Në shkurt, liderët e Kosovës dhe Serbisë pranuan paraprakisht një marrëveshje paqeje të ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian, por nacionalistët nga të dyja palët e refuzuan atë.
Cili është sfondi rajonal i tensioneve?
Tensionet midis dy komuniteteve etnike janë ndezur rregullisht gjatë dekadës së fundit, duke e bërë rajonin qendrën e dhunës së shpërndarë.
Përplasjet shpërthyen në korrik 2022 si përgjigje ndaj një ligji që u kërkon serbëve etnikë që jetojnë në Kosovë të kalojnë nga targat serbe në ato të Kosovës.
Përshkallëzimi i kohëve të fundit i armiqësive erdhi pasi pushtimi rus i Ukrainës thithi vëmendjen e aleatëve kryesorë të Kosovës, Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian.
Serbia, një kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian, ka qenë një partner i ngushtë i Moskës për shekuj. Edhe pse Serbia votoi për rezolutën e Kombeve të Bashkuara që dënonte pushtimin rus të Ukrainës në mars 2022, Serbia nuk iu bashkua vendeve perëndimore në vendosjen e sanksioneve ndaj Moskës për shkak të luftës, kujton NYT.
