Lidhjet e brishta të kahershme ndërmjet Kosovës dhe Serbisë janë sërish në prag pas një prej përshkallëzimit më të keq në vitet e fundit, shkruan CNN.
Shkaku për shpërthimin e fundit ishte vrasja e një polici të Kosovës dhe të shtënat që pasuan në manastir fundjavën e kaluar, por rrënjët e tensioneve kthehen në vitet 1990 dhe shpërbërja e ish-Jugosllavisë.
Shtëpia e Bardhë paralajmëroi për akumulimin e artilerisë së avancuar serbe, tankeve dhe njësive të mekanizuara të këmbësorisë pranë kufirit me Kosovën, të cilën ata e vlerësuan si “të paprecedentë” dhe bëri thirrje për “de-përshkallëzimin e menjëhershëm”.
Më shumë se 20 vjet më vonë, paqja e brishtë është ruajtur në Kosovë, ndërsa Serbia ende nuk e njeh pavarësinë e Kosovës.
Minoriteti serb në Kosovë e sheh veten si pjesë e Serbisë dhe sheh Beogradin si kryeqytetin e saj, jo Prishtinën.
Shumica e serbëve të Kosovës – më pak se një e dhjeta e popullsisë së përgjithshme – jetojnë në rajonet veriore të Kosovës.
Ende ka mosmarrëveshje rreth shkallës së autonomisë së pakicës serbe, dhe grupi etnik ndonjëherë përgjigjet me rezistencë të dhunshme ndaj lëvizjeve që ata i konsiderojnë antiserbe të Prishtinës.
Çfarë e shkaktoi shpërthimin e fundit?
Përplasja ndërmjet policisë dhe rreth 30 burrave serbë të armatosur rëndë javën e kaluar u shkaktua nga një pritë në të cilën një polic i Kosovës u vra dhe një tjetër u plagos.
Gjatë të shtënave në fshatin Banjskë në veri të Kosovës, policia ka njoftuar se ka vrarë tre sulmues të armatosur dhe ka arrestuar një tjetër. Një pjesë e të shtënave ndodhi pranë një manastiri ortodoks serb, thotë policia.
Autoritetet thanë më parë se gjetën “pajisje logjistike, automjete ushtarake, uniforma ushtarake, si dhe armë dhe municione të kalibrave të ndryshëm” në vendndodhjen e banimit të përdorur nga sulmuesit.
Ashtu si fshatrat e tjera në veri, Banjska është kryesisht serbe.
Në një postim në Facebook të dielën në mëngjes, kryeministri i Kosovës Albin Kurti e përshkroi të shtënat në Banjska si një “sulm terrorist” të kryer nga ato që ai i quajti “bandat kriminale serbe”.
Shpërthimi i dhunës të dielën pasoi trazirat në maj, në të cilat dhjetëra paqeruajtës të NATO-s u plagosën pasi u sulmuan nga serbët etnikë në Kosovën veriore.
Dhuna shpërtheu pasi protestuesit serbë u përpoqën të pengonin kryebashkiakët e sapozgjedhur shqiptarë etnikë që të merrnin detyrën në qytetin verior të Zveçanit, pas zgjedhjeve të diskutueshme në prill.
Çfarë thonë të dy palët?
Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani drejtoi gishtin drejt Beogradit për nxitjen e dhunës të dielën.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq i mohon këto akuza, duke pretenduar se Serbia nuk do të përfitonte nga diçka që do të kërcënonte pozicionin e saj në negociatat e normalizimit me Prishtinën nën kujdesin e BE-së, raportoi Reuters.
Vuçiq gjithashtu dënoi policinë e Kosovës për qëllimin e njërit prej personave të armatosur në kokë pasi ai u dorëzua “nga një distancë prej një metri”, duke e përshkruar atë si një “ekzekutim”, sipas Reuters.
Ai premtoi se do të hetojë ngjarjet rreth dhunës, duke përfshirë origjinën e armëve të konfiskuara pas incidentit nga policia e Kosovës.
Milan Radoiçiq, një politikan i lartë nga radhët e serbëve të Kosovës, pranoi se ai mori pjesë në të shtënat, raportoi Reuters.
Historia e tensioneve etnike
Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008 pas luftës së viteve 1998-99 në të cilën shqiptarët e Kosovës u përpoqën të shkëputeshin nga Republika Federale e atëhershme e Jugosllavisë, e cila përbëhej nga Serbia dhe Mali i Zi.
Lufta ishte kulmi i dekadave të tensioneve etnike ndërmjet komunitetit shqiptar dhe serb në rajon.
Gjatë luftës, NATO ndërhyri për të mbrojtur shumicën shqiptare në Kosovë.Në një letër dërguar Reuters nga avokati i tij, Radoiçiq, i cili kërkohet në Kosovë dhe jeton në Serbinë fqinje, thekson se ai “pergatiti personalisht logjistikën për mbrojtjen e popullit serb” dhe se nuk ka marrë ndihmë nga autoritetet serbe.
Reagimet e botës?
Shtëpia e Bardhë paralajmëroi se incidenti përbën një kërcënim për sigurinë jo vetëm të personelit të Kosovës, por edhe të personelit ndërkombëtar, përfshirë trupat e NATO-s.
“Sipas autoriteteve të Kosovës, të paktën 30 persona ishin të përfshirë në këtë sulm që rezultoi në vdekjen e një rreshteri policie dhe një rreshteri të policisë së Kosovës,” u tha gazetarëve të premten koordinatori i komunikimit strategjik i Këshillit të Sigurisë Kombëtare, John Kirby.
“Ky nuk është lloji i sulmit që kryhet rastësisht, ad hoc ose nga ndonjë grup i vogël.” Sasia dhe llojet e armëve të gjetura paraqesin kërcënim për sigurinë jo vetëm të personelit të Kosovës, por edhe të personelit ndërkombëtar, përfshirë trupat e NATO-s”.
Ai shtoi se SHBA-ja tani po monitoron një dislokim të madh ushtarak serb përgjatë kufirit me Kosovën.
“Ne besojmë se ky është një zhvillim shumë destabilizues dhe në thelb ka ndodhur javën e kaluar.” Dhe ne i bëjmë thirrje Serbisë që t’i tërheqë ato forca nga kufiri dhe të kontribuojë në uljen e tensioneve”, tha ai.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg tha se forca shtesë ishin autorizuar për Kosovën pas të shtënave, dhe gjithashtu bëri thirrje për de-përshkallëzimin.
Ministria britanike e Mbrojtjes njoftoi se forcat britanike do të vendosen në Kosovë në kuadër të misionit paqeruajtës të NATO-s.
Ata gjithashtu njoftuan se Mbretëria e Bashkuar do të vendosë rreth 200 ushtarë nga Batalioni i Parë i Regjimentit Mbretëror të Princeshës së Uellsit “në ditët në vijim” për t’iu bashkuar kontigjentit britanik prej 400 trupash tashmë në vend “si pjesë e një stërvitjeje vjetore”.
