Administrata e Joseph Biden tha javën e kaluar se ka pasur një “cikël shqetësues” të tensioneve në rritje dhe dhunës sporadike në muajt e fundit midis dy vendeve, të cilat kanë qenë prej kohësh në mosmarrëveshje dhe mbajnë një marrëdhënie të ftohtë të rrënjosur në ndarjet etnike.
Tensionet arritën kulmin në fund të shtatorit pasi persona të armatosur serbë të armatosur rëndë nisën një sulm vdekjeprurës në veri të Kosovës, dhe pas kësaj, zyrtarët amerikanë thanë se po shihnin një mobilizim “të paprecedentë” të fuqisë së zjarrit serb përgjatë kufirit me Kosovën.
“Nuk ka pasur kurrë një përqendrim të tillë të trupave në vitet e fundit”, tha Ministrja e Jashtme e Kosovës Donika Gervala-Schwartz për televizionin gjerman Deutschlandfunk të hënën, raporton Reuters.
“Armët që kanë atje, tanket, na japin një ndjenjë të keqe sepse nuk e dimë se si do të përgjigjet bashkësia ndërkombëtare”, tha ajo.
Kreu i diplomacisë së Kosovës shtoi se retorika dhe “metodat” e Serbisë janë të ngjashme me atë që Rusia i bëri Ukrainës – veçanërisht ngritja e forcave përgjatë kufirit të tyre të përbashkët në muajt që çuan në pushtimin përfundimtar të Moskës ndaj fqinjit të saj në shkurt 2022.
Presidenti rus Vladimir Putin, një mik i udhëheqjes në Beograd, ka minimizuar vazhdimisht rëndësinë e situatës dhe përshkallëzimit ushtarak në atë kohë. Moska e ka mohuar vazhdimisht se po planifikon një pushtim.
Edhe Serbia u përpoq të nënvlerësonte frikën e pushtimit.
Shumica e popullsisë së Kosovës është e përbërë nga shqiptarë etnikë.
Shumë serbë të pakicave etnike në vend jetojnë në veri.
Pas shpërbërjes së Jugosllavisë në vitet 1990, Kosova filloi të kërkonte pavarësinë nga Serbia, e cila u përgjigj duke shtypur popullsinë shqiptare gjatë një lufte të përgjakshme që zgjati nga viti 1998 deri në vitin 1999.
NATO përfundimisht ndërhyri me një fushatë bombardimi që i shtyu forcat e Beogradit.
Gati 100 vende të tjera, përfshirë SHBA-në, e kanë bërë këtë.
Edhe pse luftimet aktive u ndalën më shumë se dy dekada më parë, tensionet midis vendeve ende ekzistojnë në veri të Kosovës, pavarësisht përpjekjeve perëndimore për normalizimin e marrëdhënieve.
Ngjarja e 24 shtatorit, kur sulmuesit serbë të armatosur rëndë vranë një polic të Kosovës dhe sulmuan një manastir në veri të Kosovës, shënon një nga përshkallëzimin më të keq në vitet e fundit.
Kjo është arsyeja pse NATO njoftoi se planifikon të rrisë praninë e misionit të saj paqeruajtës me bazë në Kosovë – KFOR-it me disa qindra ushtarë shtesë nga Mbretëria e Bashkuar.
KFOR-i u themelua në vitin 1999 pasi NATO-ja përfundoi fushatën e saj një mujore të bombardimeve kundër Serbisë dhe synon të pengojë armiqësinë ndaj Kosovës dhe të ruajë sigurinë në rajon, në përputhje me mandatin e saj.
“Ne u bëjmë thirrje të gjitha palëve që menjëherë të de-përshkallëzojnë”, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg në një deklaratë të premten.
“Ne ftojmë Beogradin dhe Prishtinën që të angazhohen në dialog me ndërmjetësimin e BE-së, si e vetmja mënyrë për të zgjidhur çështjet e hapura dhe për të arritur zgjidhje që respektojnë të drejtat e të gjitha komuniteteve. Kjo është thelbësore për sigurinë e përhershme në Kosovë dhe stabilitetin në rajon”, tha ai.
Ndërkohë, SHBA-të publikuan të premten vëzhgimin e tyre për forcimin e ushtrisë serbe përgjatë kufirit dhe shprehën shqetësimin për situatën.
“Ne jemi duke ndjekur një dislokim të madh ushtarak të forcave serbe përgjatë kufirit me Kosovën, i cili përfshin një dislokim të paprecedentë të artilerisë së avancuar serbe, tankeve dhe njësive të mekanizuara të këmbësorisë. Ne besojmë se ky është një zhvillim shumë destabilizues i situatës”, tha zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë, John Kirby, duke i bërë thirrje Beogradit të tërheqë forcat e tij.
Serbia njoftoi më vonë të hënën se kishte tërhequr rreth gjysmën e trupave të saj nga kufiri.
Zyrtarët e Kosovës thanë se vendi i tyre mbetet në gatishmëri të lartë.
Kryeministri i Kosovës, Aljbin Kurti, në rrjetin social X ka shkruar se autoritetet lokale kanë siguruar dokumentacion që vërteton se sulmi tragjik i shtatorit “ka qenë pjesë e një plani më të madh për aneksimin e veriut të Kosovës me një sulm të koordinuar në 37. pozicione të ndryshme”.
Më pas do të vinte ngritja e një korridori drejt Serbisë, për të mundësuar furnizimin me armë dhe trupa”.
Lidershipi i Serbisë mohon çdo përfshirje në këtë incident, përfundon raportin e tij Business Insider.
