Largimi i kancelares Angela Merkel, skandalet e mëdha dhe (mos)vendosja e sanksioneve ndaj Rusisë kanë tronditur marrëdhëniet mes BE-së dhe Serbisë. Rasti i fundit i Banjsko zbuloi të vërtetën për këmbët e xhamit mbi të cilat qëndron vendi ynë dhe Bashkimi Evropian. Edhe pse në të kaluarën disa herë ishte e sigurt se BE-ja mbante syze apo e shikonte përmes gishtave Serbisë kur ishte fjala për Vuçiqin, tani kësaj mund t’i vinte fundi. Bashkëbiseduesit e Nova-s besojnë se negociatat me BE-në janë për frymëmarrje artificiale, e cila mund të përjashtohet, por edhe vendimi për sanksionet e mundshme ndaj Serbisë varet nga lideri i BE-së.
Takimi i kancelares së atëhershme gjermane, Angela Merkel dhe ish-presidentit të Serbisë, Boris Tadiq , u prezantua nga shumëkush si një humnerë e pakalueshme në marrëdhëniet mes Serbisë dhe Brukselit, që çoi në ndryshimin e qeverisë dhe ardhjen e progresistëve në krye të shtetit.
Në vitin 2011, Merkel e bëri të qartë se BE-ja qëndron për një Kosovë të pavarur, se “nuk do të shkojmë rrotull” dhe se është e nevojshme, ndër të tjera, të shfuqizohen institucionet paralele.
“Ajo ngjarje pati një ndikim të madh në rezultatin e zgjedhjeve – mora forcë jo vetëm nga publiku vendas, por edhe nga publiku ndërkombëtar, sepse qytetarët mendonin se në atë moment unë isha ai që lidh Serbinë me Evropën, e cila ishte e vërtetë”, kujton ai. Boris Tadiq, presidenti i Serbisë në atë kohë, foli për BBC në serbisht.
Atë që Tadiqi nuk mundi ta përmbushte atëherë, dy vjet më vonë e bëri regjimi i udhëhequr nga Partia Përparimtare Serbe dhe Aleksandar Vuçiq.
Në Marrëveshjen e Brukselit nënshkroi kryeministri i atëhershëm Ivica Daçiq . Kjo u pasua me mbylljen e institucioneve serbe në Kosovë dhe vendosjen e autoriteteve të përkohshme që praktikisht mezi ekzistojnë pas krizës së fundit që filloi këtë vit në maj.
Tashmë vitin e ardhshëm pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Brukselit, BE-ja theksoi në raportin e saj se Serbia duhet të përqendrohet në sundimin e ligjit, lirinë e medias, lirinë e shprehjes, zbatimin e një strategjie mediatike, si dhe në reformën e shtetit. administrata, e cila ishte një sinjal se marrëdhëniet kishin filluar të përmirësoheshin, ato ndryshojnë.
Megjithatë, Vuçiq ende përfaqësonte bashkëbiseduesin e parë dhe më të rëndësishëm nga Serbia për BE-në. Më pas erdhën zgjedhjet në Gjermani.
Një pikë kthese – largimi i Angela Merkel
Pas zgjedhjeve të mbajtura në shtator 2021, Angela Merkel. kancelarja gjermane me detyrë të gjatë ka vendosur të tërhiqet.
Në vend të saj, në atë detyrë erdhi socialdemokrati Olaf Scholz , ndërsa Ministrinë e Punëve të Jashtme e mori Analena Burbock.
Ndryshime të tilla zbehën fuqinë që Aleksandar Vuçiq tërhoqi nga mbështetja e Gjermanisë, falë së cilës BE-ja e shikonte me përçmim.
Serbia dhe presidenti i saj u përballën me një sërë problemesh – nga raportimet për sundimin e ligjit, përmes “lirisë” në media e deri te aferat serioze që tronditën qeverinë, si Jovanjica dhe Krušik .
Gjithçka kulmoi më tej kur filloi lufta në Ukrainë dhe Serbia refuzoi të përafronte politikën e saj të jashtme me BE-në dhe të vendoste sanksione ndaj Rusisë.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka theksuar një herë se Serbia nuk pajtohet me pushtimin rus në Ukrainë dhe se këtë e ka treguar me vendimet e saj në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së dhe OSBE-në, duke dënuar sulmin ndaj Ukrainës.
“Sa i përket sanksioneve, ne kemi një qëndrim të ndryshëm për shumë arsye”, tha Vuçiq në atë kohë.
Ai tha se qytetarët e Serbisë i mbajnë mend sanksionet dhe se “nuk mendojmë se sanksionet janë gjë e mirë”. Si arsye ai përmendi edhe lidhjet historike ndërmjet Serbisë dhe Rusisë, si dhe faktin se Serbia ka “mbështetjen e Rusisë dhe jo të disa të tjerëve” në Kombet e Bashkuara për Kosovën.
Në fund u prish aty ku është më e hollë – çështja e Kosovës.
Pas konfliktit të armatosur në Banjskë, ku mbetën të vrarë tre serb dhe një polic i Kosovës, u shtrua çështja e përfshirjes së drejtpërdrejtë të Serbisë dhe në të njëjtën kohë filluan të vinin kërcënimet për sanksione.
Vendet anëtare të BE-së, duke përfshirë edhe ato më të fuqishmet, janë të gatshme, siç deklaruan zëdhënësi i BE-së, Peter Stano dhe kreu i diplomacisë evropiane, Josep Borej, të marrin masa, nëse konstatohet se Beogradi zyrtar është i përfshirë në një konflikt të armatosur.
Gazetari dhe komentatori shumëvjeçar i politikës së jashtme Boshko Jakshiq thotë se mbetet për t’u parë se si do të reagojë BE-ja në këtë moment dhe se kjo varet shumë nga qëndrimi i liderëve të vendeve të BE-së.
“A do të jenë gati ta shohin përsëri nëpër gishta, apo do ta shtypin më seriozisht, pasi ka aludime”, thotë Jakshiq.
Ai shton se do ta zbulojmë shumë shpejt.
“Mendoj se Vuçiqin, të cilin dikur e quanin autokratin e tyre të preferuar nga të njëjtët politikanë të Evropës Perëndimore, është përçmuar për një dekadë. Në një masë të madhe, Serbia është në një gjendje kaq të trishtuar për shkak të kësaj.”
Bashkëbiseduesi i Nova-s vëren se përgjegjësia e SNS-së dhe Vuçiqit është sigurisht primare.
“Kur shikon raportet e PE-së apo të KE-së, prej vitesh ata kanë përsëritur të njëjtat fraza pothuajse ritualisht. Kohë pas kohe, në dy vitet e fundit janë bërë më të rrepta, por gjithçka që shkruhet në letër nuk ia vlen boja që është shpenzuar për të, sepse në praktikë nuk kemi ndonjë lëvizje konkrete që do ta detyronte Vuçiqin të ndryshojë. politikën e tij të brendshme. , përfundon Jakshiq.
Të njëjtën ditë kryeministrat e Kroacisë dhe Shqipërisë, Andrej Plenkoviç dhe Edi Rama, deklaruan se duhet të merren masa ndaj Serbisë.
Kryetarja e Lëvizjes Evropiane në Serbi, Jelica Minic, thotë se ngjarjet në Kosovë dhe besimi i qeverisë se shteti i Serbisë është i përfshirë drejtpërdrejt në dhunën në të cilën u vra një polic i Kosovës dhe tre sulmues të nacionalitetit serb, së bashku me siç thotë ajo, sasia mbresëlënëse e armëve të këmbësorisë që dispononin, prishën imazhin që Serbia po krijon kohëve të fundit, se përfaqëson një negociator konstruktiv në dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.
“Reagimi i fundit i BE-së pasoi dje, në seancën e Parlamentit Evropian, kur u kërkuan sanksione për të dyja palët për shkak të ngecjes së negociatave ose më saktë pengimit të tyre. Përveç kësaj, deputetët evropianë kërkuan forcimin e mëtejmë të KFOR-it në veri të Kosovës, gjë që i përshtatet palës serbe”, thotë Minic.
“BE-ja dhe NATO-ja kanë vite që investojnë në gjetjen e një zgjidhjeje për bashkëjetesën e serbëve dhe shqiptarëve në Kosovë, dhe më pas serbët i rrahën ushtarët e KFOR-it dhe disa prej tyre janë plagosur rëndë. Vetëm pak më vonë serbët shprehën pakënaqësinë e tyre që nuk kishin mbrojtje më të mirë të KFOR-it gjatë incidentit të fundit dhe shteti i Serbisë kërkon shtimin e trupave dhe kontrollin e plotë të KFOR-it në veri të Kosovës”, vëren bashkëbiseduesi ynë. .
Ai sqaron se procesi i negociatave pati një ngritje të shkurtër në fillim dhe kaloi në një korsi të ngadaltë.
“Pavarësisht hapjes së 22 kapitujve, si dhe përgatitjeve për hapjen e kapitujve të rinj (d.m.th., grupime të reja përveç dy atyre të hapura), procesi është në ngecje për arsye kryesisht politike”. Nuk ka vullnet të qartë politik për të punuar në integrimin e Serbisë në BE, edhe pse tani janë hapur mundësi të reja për arsye gjeopolitike. Personeli po largohet, fushata kundër BE-së, e cila ka një dekadë të tërë, është në lulëzim. Dhe disa zona të shpërndara të suksesit në afrimin me politikat dhe standardet e BE-së po lundrojnë në mënyrë jokoherente, edhe kur marrin mbështetjen e saj”, thotë presidenti i Lëvizjes Evropiane në Serbi.
I pyetur nëse mendon se nënshkrimi i Marrëveshjes së Brukselit ishte praktikisht i vetmi lëshim që zëvendëspresidenti i parë i atëhershëm Vlade Vuçiq i bëri BE-së, Minic u përgjigj:
“Kjo do të kërkonte analiza serioze.” Tregtia, investimet, ndihmat financiare, bashkëpunimi ushtarak dhe pjesë e prokurimit, bashkëpunimi shkencor dhe kërkimor, tërheqja e qytetarëve të profesioneve të caktuara për të emigruar në BE, turizmi, kultura, lidhjet e forta dypalëshe me vendet anëtare individuale janë ende duke u zhvilluar me sukses pavarësisht fushatës dominuese negative. dhe preferencat e hapura të Rusisë dhe Kinës në marrëdhëniet e partneritetit. Thjesht, Serbia është në Evropë, dhe një pjesë e popullsisë ëndërron të jetë në Azi, sepse çdo ditë ata shohin imazhe mahnitëse të asaj bote të largët në ekranin televiziv, për të cilën në fakt nuk dimë asgjë”.
