Në mëngjesin e 7 tetorit 2023, grupi radikal palestinez Hamas (i njohur si terrorist në SHBA dhe BE) nisi një sulm masiv me raketa mbi Izraelin nga Rripi i Gazës. Në të njëjtën kohë, qindra militantë depërtuan në vijën e fortifikimeve rreth sektorit dhe depërtuan në territorin izraelit, ndonjëherë dhjetëra kilometra, duke kryer masakra ndaj civilëve dhe duke marrë pengje, duke mos hasur praktikisht asnjë rezistencë. Këto ngjarje tashmë konsiderohen si një nga dështimet më të këqija në historinë e ushtrisë izraelite dhe shërbimeve të inteligjencës.
Deri të dielën në mbrëmje, numri i të vdekurve të izraelitëve kishte kaluar 700, rreth dy mijë u plagosën dhe qindra u konsideruan të zhdukur. Raportohet se shumë pengje u morën nga militantët e Hamasit dhe u dërguan në Gaza – mes tyre fëmijë, gra dhe të moshuar.
Qeveria izraelite ka deklaruar se vendi është në luftë. Dhjetëra mijëra rezervistë janë thirrur në ushtri. Mjetet e blinduara po vendosen në jug të Gazës. Sulmet ajrore po kryhen në të gjithë sektorin. Autoritetet palestineze raportojnë qindra të vdekur dhe mijëra të plagosur.
Pavarësisht transferimit të përforcimeve, të dielën ushtria izraelite nuk ishte në gjendje të pastronte plotësisht vendin nga militantët. Përkundrazi, Hamasi pretendoi se kishte dërguar forca të reja të armatosura në Izrael. Luftimet vazhduan në disa vendbanime, ku depërtuan grupe të armatosura. U njoftuan evakuime në disa fshatra përreth Gazës.
Krahasimet historike
Sulmi i Hamasit është krahasuar me Luftën e Yom Kipurit sepse filloi në përvjetorin e pesëdhjetë të luftës së vitit 1973 (një ditë larg njëri-tjetrit) dhe sepse udhëheqja politike dhe ushtarake izraelite u kapën në befasi nga luftimet, siç ishin 50 vjet më parë. Këtu mbarojnë ngjashmëritë. Lufta e Yom Kipurit u zhvillua kundër vendeve arabe që sulmuan Izraelin dhe ushtria pësoi viktima. Dita e parë e sulmit aktual të Hamasit vrau kryesisht civilë. Një nga episodet më vdekjeprurëse ishte një sulm në një festival muzikor në Kibbutz Reim afër Gazës, ku persona të armatosur vranë të paktën 200 njerëz.
Nuk ka shembuj në historinë izraelite të kapjes masive të disa vendbanimeve izraelite nga militantë të armatosur palestinezë. Viktimat e tanishme civile janë të krahasueshme vetëm me ato të luftës së vitit 1948 ose të intifadës së dytë – por jo brenda një dite.
Sulmi i Hamasit tashmë është quajtur “11 shtatori” i Izraelit, duke e krahasuar atë me sulmin terrorist në Shtetet e Bashkuara të 11 shtatorit 2001.
Dimensioni ushtarak
Hamasi përdori mijëra raketa për të goditur. Grupi nuk ka armë të rënda, por ka përdorur dronë për të sulmuar pajisjet izraelite dhe paragliderët për të depërtuar në territorin izraelit.
Ekspertët vënë në dukje papërgatitjen goditëse të forcave izraelite në jug për një pushtim të tillë dhe sugjerojnë se vetë udhëheqja e Hamasit nuk e priste një sukses të tillë të sulmit, por tani duhet të paguajë një çmim të lartë për të. Forcat e Mbrojtjes së Izraelit po grumbullojnë gjithnjë e më shumë forca në zonën e Gazës çdo minutë për të kryer një operacion të paprecedentë hakmarrës kundër Hamasit.
Operacioni në Gazën me popullsi të dendur kërcënon me viktima të rënda civile, pavarësisht paralajmërimeve nga autoritetet izraelite që u bënin thirrje palestinezëve të largoheshin nga pjesët e rripit. Grupi Hezbollah, me bazë në Libanin jugor, kërcënon Izraelin me armiqësi në rast të një operacioni kundër Hamasit në Gaza dhe tashmë ka nisur disa sulme me raketa ndaj Izraelit “për solidaritet”.
Shfaqja e një fronti të dytë në veri kundër Hezbollahut, nëse i shtohet trazirave në territoret palestineze në Bregun Perëndimor, mund të bëhet një kërcënim ekzistencial për Izraelin, paralajmërojnë ekspertët. Megjithatë, ushtria izraelite tashmë po merr masa paraprake në veri, megjithëse ushtarët e saj ankohen përmes mediave për mobilizim të dobët dhe furnizime të pamjaftueshme.
Arsyet e dështimit. Dimensioni politik
Shoqëria izraelite tani po bashkohet për të mbrojtur veten nga kërcënimi, por tashmë kanë filluar diskutimet për arsyet e dështimit të madh të inteligjencës dhe ushtrisë për të mos zbuluar përgatitjen e një pushtimi në shkallë të gjerë të Hamasit.
Kritikët e qeverisë thonë se forca të konsiderueshme të ushtrisë janë vendosur në territoret palestineze në Bregun Perëndimor për të parandaluar trazirat atje. Qeveria aktuale e ekstremit të djathtë të Izraelit, sipas këtij versioni, kënaqi grupet radikale të kolonëve hebrenj që kryen masakër në qytetet palestineze. Si rezultat, Izraeli jugor mbeti i fortifikuar mjaftueshëm. Kryeministri Benjamin Netanyahu është akuzuar për përdorimin e taktikave “përça dhe sundo” kundër palestinezëve, duke dobësuar autoritetet më të moderuara në Bregun Perëndimor dhe për dështimin për t’u përballur me Hamasin, i cili kontrollon Gazën. Supozohej se fraksionet rivale palestineze mund të mbaheshin nën kontroll duke i përdorur ato kundër njëri-tjetrit si një kërcënim në luftën politike.
Karriera politike e Netanyahut është një nga më të gjatat në historinë izraelite. Vendi, thellësisht i ndarë politikisht, ka disa vite pa një qeveri të qëndrueshme. Si rezultat, në luftën për pushtet, Netanyahu u bashkua me forcat e ekstremit të djathtë që më parë kishin mbetur jashtë koalicionit qeverisës. Reforma që ata shpallën, e cila e vuri Gjykatën e Lartë nën kontrollin e qeverisë, shkaktoi protesta masive. Netanyahu besohet të jetë i interesuar për reforma, sepse ai përballet me gjyq për akuzat për korrupsion. Partitë fetare në qeveri, nga ana tjetër, duan të sigurojnë që të rinjtë fetarë të mos rekrutohen në ushtri (kjo situatë, e cila ka ekzistuar që nga themelimi i Izraelit, filloi të ndryshojë me kalimin e kohës nën presionin e pjesës laike të shoqërisë).
Shërbimet ushtarake dhe të inteligjencës paralajmëruan udhëheqjen politike të Izraelit se veprimet e tij po dobësonin sigurinë e vendit. Mund të shihen gjithashtu kundërakuza nga mbështetësit e qeverisë, të cilët besojnë se ushtria qëllimisht ka dobësuar mbrojtjen e saj për hir të ndryshimit të pushtetit. Është shumë herët për të folur për konfirmimin aktual të këtyre deklaratave – ato do të bëhen të mundshme nëse, pas përfundimit të luftës, parlamenti kryen një hetim për rrethanat e sulmit të Hamasit. Tani, megjithatë, shoqëria izraelite demonstron kohezion, si në kohët e të gjitha luftërave dhe krizave.
Izraeli u krijua pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, kur u bë e njohur shtrirja e Holokaustit. Që nga themelimi i shtetit hebre, Forcat Mbrojtëse të Izraelit janë perceptuar nga popullsia e vendit si mbrojtësi i vetëm i tij. Forcat e Mbrojtjes së Izraelit (IDF) konsiderohen si një nga ushtritë më të motivuara në botë.
