Presidenti serb Aleksandar Vuçiç shpërndau parlamentin dhe shpalli zgjedhje të parakohshme parlamentare dhe lokale për 17 dhjetor, më pak se dy vjet pasi Partia e tij Progresive Serbe (SNS) fitoi votimin e fundit.
“Po jetojmë në kohë të vështira për të gjithë botën, në kohë sfidash globale, luftërash dhe konfliktesh kur të gjithë duhet të jemi të bashkuar në ruajtjen e interesave jetike kombëtare dhe shtetërore të Republikës së Serbisë”, tha Vuçiq të mërkurën.
Presidenti serb besohet se po përpiqet të blejë kohë për të konsoliduar autoritetin e tij ndërsa përpiqet të kuptojë se si të normalizojë më së miri lidhjet me Kosovën e pavarur, kryesisht shqiptare, të cilën Serbia e sheh ende si provincën e saj jugore, shkruan Guardian .
Disa parti opozitare serbe bënë thirrje zyrtarisht për votim në shtator, pasi qeveria e koalicionit nuk pranoi kërkesat e protestave masive që shpërthyen pas një serie të shtënash në maj që vranë 18 njerëz, gjysma e tyre fëmijë.
Organizatorët e protestës akuzuan partinë në pushtet dhe mediat pro-qeveritare për inkurajimin e kulturës së dhunës. Zgjedhjet parlamentare do të përkojnë me zgjedhjet lokale në 65 komuna, duke përfshirë kryeqytetin Beogradin.
Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen tha të martën gjatë një vizite në Beograd se Serbia dhe Kosova duhet të shtojnë përpjekjet për të normalizuar marrëdhëniet pas shpërthimit të fundit të dhunës nëse duan të hyjnë në BE.
Beogradi do të duhet gjithashtu të mbështesë sanksionet perëndimore kundër Rusisë për pushtimin e saj në Ukrainë, të çrrënjos korrupsionin dhe krimin e organizuar, të reformojë ekonominë dhe të përmirësojë gjyqësorin, klimën e biznesit dhe të drejtat e njeriut, tha blloku.
Në zgjedhjet e fundit në prill 2022, SNS konservatore – në pushtet që nga viti 2012 – dhe partnerët e saj fituan 120 nga 250 vendet në parlament. Vuçiç, dikur një nacionalist i vendosur, u zgjodh për një mandat të dytë si president.
Partitë kryesore të opozitës në Serbi bojkotuan zgjedhjet e vitit 2020 dhe e dënuan procesin si as të lirë as të drejtë.
Analistët thonë se masa e presidentit synon gjithashtu të forcojë mbështetjen e tij dhe të reformojë SNS-në, popullariteti i të cilit është ulur pas muajsh protestash të opozitës pas dy të shtënave masive në maj.
Sondazhet tregojnë se koalicioni i udhëhequr nga SNS do të merrte rreth 44 për qind të votave dhe do të duhej të kërkonte aleatë për një shumicë. Blloku i opozitës qendrore Kundër Dhunës është rreth 38 për qind dhe partitë ultra-nacionaliste dhe pro-ruse së bashku mund të fitojnë 11 për qind.
Vuçiq dha dorëheqjen nga posti i presidentit të SNS në maj, por ai ende ka ndikim të rëndësishëm në parti. Kundërshtarët e akuzuan atë dhe aleatët e tij për autokraci, shtypje të mediave, mashtrime zgjedhore, dhunë, korrupsion dhe lidhje me krimin e organizuar.
Banorët e Kosovës besojnë se vendimi i Vuçiqit për të thirrur zgjedhjet pjesërisht shpjegon pse ai nuk ra dakord për një zgjidhje SHBA-BE për qeverisjen e veriut të Kosovës pas pesë orësh takimesh në Bruksel javën e kaluar ku përfshiheshin liderë të lartë të BE-së.
Edhe pse Kosova u pajtua me të gjitha pjesët e planit, i cili iu prezantua liderëve të Serbisë dhe Kosovës në takime të ndara të shtunën e kaluar, Vuçiq refuzoi ta nënshkruajë atë.
Kosova ka kohë që dyshon se Serbia nuk do të nënshkruajë asnjë marrëveshje për vetëqeverisjen e komunave veriore, ku dominon popullata serbe, sepse kjo do të ishte një hap në rrugën drejt njohjes zyrtare të Kosovës nga Beogradi.
Von der Leyen i tha Vuçiqit dhe kryeministrit të Kosovës Aljbin Kurti të martën se BE pret që Serbia dhe Kosova të respektojnë marrëveshjet që kanë bërë këtë vit në Ohër, Maqedonia e Veriut, për të normalizuar marrëdhëniet e tyre.
Von der Leyen u takua me Vuçiqin në Beograd një ditë pasi ajo i kërkoi Serbisë “të përmbushë njohjen de facto të Kosovës”.
Pas takimeve në Bruksel, liderët e lartë të BE-së i kanë bërë thirrje lidershipit të Kosovës që të vazhdojë me planin e vetëqeverisjes, i njohur si Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe, dhe që Serbia të përmbushë njohjen e saj.
