Reporterët pa Kufij kanë nxjerrë udhëzime për të punuar me inteligjencën artificiale. Ato u përpiluan nga gazetarë, menaxherë mediash dhe ekspertë të AI nga 20 vende
Të premten e kaluar, më 10 nëntor, organizata ndërkombëtare Reporterët pa Kufij publikoi Kartën e Parisit për Inteligjencën Artificiale dhe Gazetarinë, një grup prej dhjetë rregullash të krijuara për të vendosur një kornizë etike për industrinë kur punoni me mjetet e AI, duke përcaktuar një sërë parimesh bazë për të mbrojtur cilësia e lajmeve dhe informacionit.në epokën e inteligjencës artificiale. “Roli social i gazetarisë është të veprojë si një ndërmjetës i besueshëm për shoqërinë dhe qytetarët individualë, dhe ky është gurthemeli i demokracisë […]. Sistemet e inteligjencës artificiale mund të ndihmojnë me këtë, por vetëm nëse ato përdoren në mënyrë transparente, të drejtë dhe me përgjegjësi […]. Duke riafirmuar këto parime, ne qëndrojmë për gazetarinë e pavarur dhe angazhohemi për të dhënë lajme të besueshme në epokën e AI”, thuhet në preambulën e dokumentit, i caktuar për të përkuar me Forumin e Paqes që filloi në të njëjtën ditë në Paris . .
Ekipi që përgatiti kartën u drejtua nga Maria Ressa , një gazetare filipinase-amerikane, e cila ndau Çmimin Nobel për Paqen 2021 me kryeredaktorin e Novaya Gazetës, Dmitry Muratov. Dokumenti u nënshkrua nga 16 organizata të mëdha gazetareske, duke përfshirë Qendrën Pulitzer, Forumin Global për Zhvillimin e Medias dhe Qendrën Evropiane për Gazetari.
Krijuesit e kartës i ofrojnë komunitetit gazetaresk këto parime:
- Kur përdorin teknologjinë, gazetarët duhet së pari të jenë etikë;
- fjala e fundit në vendimet editoriale duhet t’i mbetet individit;
- Media duhet të ndihmojë publikun të bëjë dallimin midis përmbajtjes autentike gazetareske dhe përmbajtjes së gjeneruar nga AI;
- sistemet e inteligjencës artificiale të përdorura në media duhet t’i nënshtrohen një vlerësimi paraprak të pavarur;
- Mediat janë gjithmonë përgjegjëse për përmbajtjen që publikojnë, edhe nëse ajo është krijuar duke përdorur AI.
Autorët u fokusuan veçanërisht në faktin se aksesi në materialet gazetareske duke përdorur sistemet e AI duhet të rregullohet me marrëveshje të veçanta. Fakti është se për të përmirësuar modelet e AI të bazuara në tekst, siç është ChatGPT, përdoret një sasi e madhe teksti, krijuesit e të cilit shpesh nuk marrin asnjë kompensim për të. Shumë kompani të mëdha mediatike globale kanë ndaluar tashmë përdorimin e materialeve të tyre si “lëndë e parë” për AI, duke përfshirë The New York Times , The Guardian dhe CNN . Gjithashtu këtë vit, disa mijëra anëtarë të Shoqatës së Autorëve, organizata më e madhe e shkrimtarëve amerikanë, u shkruan një letër të hapur zhvilluesve të AI, në të cilën ata ndalonin përdorimin e teksteve të tyre pa kompensimin e duhur.
“Ju shpenzoni miliarda dollarë për të zhvilluar AI. Do të ishte e drejtë nëse na kompensoni për përdorimin e punës sonë”– thuhet në letrën drejtuar OpenAI, Meta, Microsoft dhe prodhuesve të tjerë të mjeteve të inteligjencës artificiale.
Burimi lidhet me inteligjencën artificiale”
Përgatitja dhe nxjerrja e kartës u parapri nga një seri e tërë skandalesh në lidhje me përpjekjet e pasuksesshme të gazetarëve për të futur mjetet e AI në punën e tyre. Një nga pionierët në këtë fushë ishte portali amerikan i argëtimit BuzzFeed, themeluesi i të cilit Jonah Peretti njoftoi zyrtarisht se publikimi përdor mjete AI për të krijuar kuize. Megjithatë, gazetarët nga botimi Futurism zbuluan se çështja nuk kufizohet vetëm në kuize:
BuzzFeed përdor algoritme teksti për të prodhuar dhjetëra artikuj me struktura klishe dhe fraza të kopjuara nga karboni.
Në fund të vitit të kaluar, redaktorët financiarë të portalit CNET, një nga burimet më të mëdha për teknologjinë dhe elektronikën e konsumit, publikuan 75 artikuj të gjeneruar tërësisht nga inteligjenca artificiale, pa i shoqëruar me një marker të veçantë. Një përpjekje për të optimizuar punën u shndërrua në një skandal – kolegët zbuluan shpejt gabime të shumta faktike në këto materiale, kështu që nënpresidentja e botimit, Connie Guillermo, duhej të shkruante një shënim publik shpjegues .
Më në fund, në muajin prill, ndodhi ndoshta skandali më i madh deri më sot në lidhje me përdorimin e inteligjencës artificiale në media. Revista gjermane Die Aktuelle publikoi një intervistë tërësisht të krijuar nga AI me shoferin e garave Michael Schumacher, i cili ka qenë në koma për dhjetë vjet pas një dëmtimi të rëndë traumatik të trurit. Redaktorët lanë të kuptohet se burimi i intervistës ishte “i lidhur me inteligjencën artificiale” dhe vendosën si nëntitull frazën: “Dukej mashtruese e vërtetë”. Megjithatë, familja e pilotit legjendar të Formula 1 njoftoi menjëherë se do të padiste revistën dhe botuesi, grupi mediatik Funke, u desh të shkarkonte kryeredaktorin e Die Aktuelle, i cili kishte punuar në këtë pozicion për 14 vjet.
Siç vëren botuesi francez Christophe Deloire, sekretari i përgjithshëm i Reporterëve pa Kufij, inteligjenca artificiale mund ta sjellë manipulimin e shoqërisë në përmasa të paprecedentë. Prandaj, për të punuar me të, komuniteti gazetaresk duhet t’u përmbahet parimeve strikte etike. Formulimi i tyre është detyrë e Kartës së Parisit për Inteligjencën Artificiale dhe Gazetarinë.
“Së bashku me partnerët tanë, ne u bëjmë thirrje reporterëve, redaktorëve dhe organizatave të lajmeve në mbarë botën që të marrin pronësinë e këtyre parimeve, t’i shpallin ato dhe t’i zbatojnë ato në punën e tyre,” tha Deloire.
Kujtojmë se në fillim të nëntorit në Londër, 28 vende, përfshirë Shtetet e Bashkuara dhe Kinën, nënshkruan “Deklarata e Bletchley” – marrëveshja e parë ndërkombëtare që njeh rreziqet që lidhen me përdorimin e inteligjencës artificiale. Dokumenti nxjerr në pah kërcënimet e sigurisë, bioteknologjisë dhe dezinformimit dhe identifikon mënyrat për t’i zbutur ato./Kosovatimes
