Pasi Hamasi nisi një sulm vdekjeprurës ndaj Izraelit, udhëheqësi suprem i Iranit përshëndeti “tërmetin shkatërrues” që goditi Izraelin, duke shtuar: “Ne puthim duart e atyre që planifikuan këtë sulm”.
Por Ayatollah Ali Khamenei gjithashtu ka qenë i shpejtë për të mohuar se Irani ishte në ndonjë mënyrë të përfshirë në sulmin, i cili vrau më shumë se 1200 njerëz dhe mori më shumë se 240 pengje.
Që atëherë, Izraeli ka nisur sulmet ajrore dhe një operacion tokësor në Gaza, duke vrarë më shumë se 11,000 njerëz, sipas Ministrisë së Shëndetësisë të drejtuar nga Hamasi.
Dhe kështu, pavarësisht mohimit, pse ky vend përmendet vazhdimisht në lidhje me sulmin së bashku me Hamasin si në mediat sociale ashtu edhe në mediat kryesore?
Arsyeja pas kësaj është ndoshta e thjeshtë: mbështetja e palëkundur e Iranit për të ashtuquajturin Bosht të Rezistencës.
Është një aleancë grupesh që kundërshtojnë ndikimin e Izraelit dhe SHBA-së në Lindjen e Mesme.
Këto përfshijnë Hamasin, Hezbollahun në Liban, paraushtarakët në Irak dhe rebelët Houthi në Jemen.
Irani, i cili përballet me sanksione ndërkombëtare për ambiciet e tij bërthamore dhe abuzimet me të drejtat e njeriut, mezi po përballet me sfidat ekonomike dhe politike.
Ai akuzohet se ka përdorur aleatë dhe ndërmjetës kundër armiqve rajonalë për të mbrojtur interesat e tij.
Hezbollahu dhe Hamasi, nga ana tjetër, përfitojnë nga mbështetja në udhëheqjen e kësaj lëvizjeje kundër Izraelit.
Historia e marrëdhënieve Iran-Izrael
Izraeli dhe Irani nuk kanë qenë gjithmonë rivalë të ashpër.
Para Revolucionit Islamik të vitit 1979 dhe krijimit të Republikës Islamike, Irani, si një vend jo arab, shërbeu si një aleat strategjik i Izraelit.
Por kjo ndryshoi kur revolucioni solli në pushtet Ayatollah Ruhollah Khomeinin, duke e kthyer Iranin në një shtet teokratik me retorikë anti-izraelite.
Çështja palestineze u bë shpejt një pjesë integrale e narrativës së tij, duke fituar një popullaritet të madh, jo vetëm në qarqet islamike, por edhe në komunitetet intelektuale dhe të majta.
Vetëm gjashtë ditë pas shpërthimit të revolucionit, Yasser Arafat, në atë kohë lideri i Organizatës për Çlirimin e Palestinës (PLO), u bë personaliteti i parë i huaj që u takua me Ajatollah Khomeinin dhe qeverinë e përkohshme në Teheran.
Vetëm disa orë pas audiencës së Arafatit me kabinetin e ri, Irani ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Izraelin.
Megjithatë, gjërat nuk ishin aq të thjeshta sa dukeshin.
Me gjithë adhurimin e palestinezëve, nuk kaloi shumë kohë dhe Irani pranoi ndihmën ushtarake të Izraelit.
Gjatë viteve të para të Luftës Iran-Irak, e cila zgjati nga viti 1980 deri në vitin 1988, Izraeli jozyrtarisht i ofroi Iranit forma të ndryshme të ndihmës ushtarake nëpërmjet ndërmjetësve.
Ishte një aleancë e papritur, por për sa i përket Izraelit, ai mbajti Iranin dhe Irakun të preokupuar me njëri-tjetrin për kohëzgjatjen e luftës.
Por ishte një përjashtim në rrethin vicioz të agresionit të pafund, kërcënimeve dhe akuzave të ndërsjella.
Gjatë viteve 1980 dhe 1990, Izraeli dhe SHBA akuzuan Iranin për pjesëmarrje në një seri bombardimesh vdekjeprurëse, të cilat Irani i mohoi.
Irani ka pohuar se Izraeli qëndron pas vrasjes së disa shkencëtarëve bërthamorë iranianë dhe të dy vendet vazhdojnë të akuzojnë njëri-tjetrin për sulme të vazhdueshme kibernetike.
Cilat janë marrëdhëniet e Iranit me Hamasin?
Grupi ekstremist palestinez dhe partia politike Hamas u krijua në vitin 1987 dhe ka kontrolluar Rripin e Gazës që nga viti 2007, nga ku shpesh ka lëshuar sulme me raketa duke synuar qytetet izraelite.
SHBA, Britania e Madhe dhe të tjerët mbajnë një politikë të vazhdueshme izolimi ndaj saj, duke e konsideruar atë një organizatë terroriste.
Gjatë viteve 1990 dhe 2000, Irani luajti një rol të rëndësishëm në mbështetjen e Hamasit, i motivuar kryesisht nga një antipati e përbashkët ndaj të njëjtit armik dhe jo nga një ideologji e përbashkët fetare apo pikëpamje politike.
Hamasi dhe regjimi iranian ndjekin degë të ndryshme të Islamit – Hamasi është sunit, ndërsa regjimi iranian bazohet në islamin shiit.
Por marrëdhënia e tyre u tensionua në vitin 2012, kur Hamasi refuzoi të mbështeste aleatin e Iranit, presidentin sirian Bashar al-Assad, gjatë luftës civile në vend.
Si përgjigje, Irani pezulloi ndihmën financiare për Hamasin dhe reduktoi mbështetjen për aktivitetet ushtarake të grupit.
Hendeku u thellua në vitin 2015 për shkak të afrimit të Hamasit me Arabinë Saudite, armikun e vjetër të Iranit.
Irani ka mbështetur rebelët shiitë Houthi në luftën civile të Jemenit, duke i kthyer ata kundër Arabisë Saudite, e cila ka mbështetur forcat qeveritare atje.
Përçarja midis Iranit dhe Hamasit dhe tërheqja e fondeve do të thotë se grupi palestinez humbi një burim të madh parash – para nga të cilat Gazanët kishin filluar të vareshin.
Pa të, civilët përballeshin me probleme të konsiderueshme.
Megjithatë, që nga viti 2017, dhe veçanërisht që kur disa vende arabe filluan të zhvillojnë lidhje më të ngushta me Izraelin, ka pasur një shkrirje në marrëdhëniet Iran-Hamas dhe është bërë një përpjekje e ndërgjegjshme e përbashkët për të rindërtuar aleancën.
Ndërkohë, SHBA, e cila mbështet Izraelin, ka thënë se megjithëse nuk ka prova për një lidhje të drejtpërdrejtë, beson se Irani luajti një rol në sulmet e 7 tetorit duke financuar krahun ushtarak të Hamasit gjatë viteve.
Çfarë lidhje ka Hezbollahu me konfliktin?
Hezbollahu, një grup ekstremist shiit nga Libani në kufirin verior të Izraelit, është forca e dytë e madhe në të ashtuquajturin Boshti i Rezistencës.
Irani luajti një rol kyç në krijimin e tij dhe, ashtu si Hamasi, konsiderohet një organizatë terroriste nga SHBA, Britania e Madhe dhe vende të tjera.
Gjatë katër dekadave të fundit, mbështetja e palëkundur e Iranit ka mbetur e pandryshuar dhe lideri i tij, Hassan Nasrallah, është zotuar publikisht për besnikëri ndaj liderit suprem të Iranit.
Por Hezbollahu është një forcë shumë më e sofistikuar dhe më e fuqishme se Hamasi dhe është angazhuar në manovra të ndryshme politike në të gjithë Lindjen e Mesme.
Njësia ushtarake e grupit është ndër aktorët joshtetërorë më të aftë dhe thuhet se është më mirë i stërvitur dhe i pajisur se disa ushtri të rregullta në rajon.
Gjatë luftës së tij të fundit të madhe me Izraelin në vitin 2006, fuqia e tij e zjarrit dhe disiplina ushtarake zunë shumë njerëz në befasi.
Shkëmbimi i zjarrit mes Hezbollahut dhe Izraelit është përshkallëzuar javët e fundit.
A do të përfshihet Irani në konfliktin mes Izraelit dhe Hamasit?
Në një bisedë mes ministrave të jashtëm britanik dhe iranian në fillim të nëntorit, James Cleverley i bëri presion Hossein Amir-Abdullahian për të siguruar që Irani të përdorte ndikimin e tij për të parandaluar përshkallëzimin.
Një javë pas sulmit të 7 tetorit, mes dënimit të gjerë ndërkombëtar të veprimeve të Hamasit, Hussein Amir-Abdullahian u takua me Ismail Haniyeh, udhëheqësin de fakto të Hamasit, në Katar.
Ministri iranian shfrytëzoi rastin për të paralajmëruar Izraelin se nëse bombardimet e Gazës vazhdojnë, mund të ketë pasoja të paparashikuara në rajon.
Ky paralajmërim iu bë jehonë nga Ayatollah Ali Khamenei, udhëheqësi suprem i Iranit, i cili tha:
“Forcat e rezistencës do të humbasin durimin.” Në këtë rast, askush nuk do të jetë në gjendje t’i ndalojë ata”/BBC
