Një projekt i veçantë nga Novaya Gazeta Europe dhe Decoder rreth asaj se si propaganda bëri që miliona rusë të besojnë se lufta është rruga më e sigurt drejt paqes.
Mund të duket se rusët nuk e kundërshtojnë luftën sepse nuk e dinë të gjithë të vërtetën. Se në Rusi thjesht nuk ka burime të pavarura informacioni dhe propaganda shtetërore ka mbushur të gjithë hapësirën. Kjo është e drejtë: autoritetet ruse shtrydhën sistematikisht mediat e pavarura dhe futën censurën ushtarake në vend. Por kjo nuk është e gjithë historia.
Për dhjetë vjet, një nga botimet kryesore propagandistike të vendit, RIA Novosti, ka përgatitur rusët për këtë luftë. Për ta bërë këtë, në dhjetëra mijëra lajme të saj, ajo përdori fraza identike të ngarkuara ideologjikisht, sikur sipas një manuali. Ata shpjeguan se si të lidhen me atë që po ndodh tani – dhe do të ndodhë pas 24 shkurtit 2022.
A po luftojmë Ukrainën? Kjo sepse ata vrasin civilë. A po vendos Perëndimi sanksione? Kjo sepse ata mbështesin regjimin e Kievit. Ukraina godet qytetet? Ata e bëjnë këtë për tetë vjet. A po zhvillohet mobilizimi në Rusi? Po, por ne duhet të mbrojmë civilët. Rusia dëshiron luftë? Jo, Rusia nuk i fillon luftërat, ajo i përfundon ato.
Këto narrativa propagandistike kanë ndihmuar miliona rusë të kapërcejnë disonancën njohëse, të zgjidhin dilemat morale dhe të arsyetojnë pse Rusia është në luftë me Ukrainën.
Kjo luftë ka vazhduar për gati dy vjet, dhe gjatë gjithë kësaj kohe është mbështetur nga të paktën gjysma e popullsisë ruse. Por a është e mundur kaq lehtë të besohet se lufta është mënyra më e mirë për t’u pajtuar me një fqinj?
Do të ishte e vështirë nëse do të ndodhte papritur. Sidoqoftë, gjithçka filloi shumë kohë përpara pushtimit rus, në fund të viteve 2013-2014.
Në fund të vitit 2013, në kulmin e protestave të Ukrainës në Maidan, RIA Novosti – një nga agjencitë më të vjetra të lajmeve dhe në atë kohë një nga më progresive dhe “më liberale nga të gjitha mediat shtetërore” – u shpërbë. Pas likuidimit zyrtar, botimi u bë pjesë e grupit të sapoformuar të medias shtetërore “Russia Today” – një përbindësh mediatik që përfshinte shumë media të mëdha. Prezantuesi televiziv Dmitry Kiselev u bë kreu i saj.
Tashmë në mesin e dhjetorit 2013, në një takim me redaksinë, Kiselev në fakt njoftoi një ndryshim në politikën editoriale: “Shpesh, nën sloganin e objektivitetit, shtrembërojmë pamjen dhe e shikojmë vendin tonë sikur të ishte një vend i huaj. Më duket se periudha e kësaj gazetarie të shkëputur, të distiluar ka mbaruar.”
Objektiviteti, sipas fjalëve të tij, “është një mit që na ofrohet dhe na imponohet”, dhe misioni i gazetarisë është, përkundrazi, diçka tjetër. Ajo, sipas Kiselev, duhet të prodhojë, të krijojë vlera që i bëjnë rusët një komunitet, një vend.
Gazetaria “është mjeti dhe burimi për vendin që lejon… nëse dëshironi, të përcaktojë se çfarë është e mirë dhe çfarë është e keqe”.
Që nga ai moment, RIA Novosti ka publikuar dhjetëra mijëra materiale që përmbajnë të njëjtin tekst (ose paksa të ndryshuar) – pikërisht konteksti që u shpjegonte rusëve “çfarë është e mirë dhe çfarë është e keqe”. Për çdo ngjarje pak a shumë domethënëse në Rusi dhe në botë, një shpjegim i ngarkuar ideologjikisht ishte gati. I përsëritur mijëra herë, ai krijon atë që quhet “efekti i iluzionit të së vërtetës” – në thelb një paragjykim njohës ku ne fillojmë të besojmë diçka pasi lexojmë të njëjtën gjë pa pushim.
