Gjermania është një partner i besueshëm i Serbisë, por me një strukturë të tillë politike, bashkëpunimi i mëtejshëm, jo vetëm nga këndvështrimi i Gjermanisë, por i Evropës dhe i botës, është pothuajse i pamundur, thotë deputeti i Bundestagut Josip Juratoviq në një intervistë për
Ai po ashtu thotë se në pesë mandatet e tij nuk ka parë parregullsi të tilla zgjedhore siç janë parë në Serbi gjatë zgjedhjeve të fundit.
“Vuçiq definitivisht e ka humbur të gjithë kredibilitetin me këto zgjedhje, jo vetëm në BE dhe në Perëndim, por edhe në shkallë globale. Një njeri që drejton politikën dhe një vend në atë mënyrë nuk mund të jetë partner i besueshëm për askënd”, thotë Jutratoviq.
Kemi parë skena dhune në rrugët e Beogradit dhe përdorim të tepruar të forcës policore në protesta në lidhje me vjedhjet e zgjedhjeve. Si e patë këtë ngjarje, a e kaloi kufirin në atë mënyrë qeveria?
Në këtë rast policia është në një situatë shumë mosmirënjohëse për të ruajtur rendin dhe qetësinë dhe kjo duhet respektuar. Pyetja është kush po bën rrëmujë dhe për çfarë qëllimi. Nuk do të habitesha nëse policia do të provokohej qëllimisht nga ata që duan t’i kthejnë këto demonstrata në kaos në sytë e publikut, për të krijuar një imazh sa më të shëmtuar të demonstruesve. Prandaj është e rëndësishme që demonstruesit të mos lejojnë të provokohen dhe të qëndrojnë konsekuent ndaj kërkesave të tyre, pa cenuar qetësinë dhe rendin.
Në këto protesta, një numër i madh studentësh u arrestuan dhe u akuzuan për përmbysje të rendit kushtetues, ndonëse në fakt kërkonin vetëm përsëritjen e zgjedhjeve për shkak të dyshimeve të vërtetuara për parregullsi. A është frikësim i të rinjve?
Akuza e studentëve për përmbysje të rendit kushtetues është për mendimin tim një akuzë e çmendur, sidomos kur bëhet fjalë për dyshime të justifikuara për parregullsi zgjedhore. Ballafaqimi me studentët, pra elitën e ardhshme të Serbisë, me akuza të tilla është, për mendimin tim, një klasik i regjimeve autokratike në prag të kolapsit, nëse jo tani, atëherë dikur. Kjo tregon qartë panikun dhe pafuqinë e strukturave në pushtet për të sjellë paqen në vendin e torturuar. Në anën tjetër, vendosmëria e popullit serb për të marrë një rrugë të re, drejt një të ardhmeje më të mirë, shihet edhe më qartë. Sepse nuk kanë asgjë për të humbur me këtë regjim.
Për shkak të kësaj ngjarjeje, bëhen paralele mes Aleksandar Vuçiqit dhe Sllobodan Millosheviqit. A i shihni ngjashmëritë?
Është e vështirë të mbash paralele mes dy njerëzve, edhe pse ata janë politikisht të afërt. Unë personalisht kam pasur rastin të bisedoj me Aleksandar Vuçiqin në dy raste disa vite më parë. Që në fillim pata përshtypjen se ai donte vërtet një Serbi më të mirë në sytë e botës. Megjithatë, sa më gjatë e ndoqa, aq më shumë e shihja se ai po humbiste në premtimet e tij për gjithçka dhe për të gjithë. Kështu që në fund humbi besimin e pothuajse të gjithëve. Dhe në vetë Serbinë u bë skllav i sistemit që krijoi vetë, të cilin nuk mund ta mbajë më. Millosheviqi dikur, edhe pse në kushte të ndryshme, duke zgjedhur kë të sakrifikonte popullin apo veten, vendosi për popullin. Në mënyrë që të zgjasë sundimin e tij për një vit. Shpresoj që Aleksandar Vuçiq të mos bëjë të njëjtin gabim dhe të shohë se roli i tij dhe parregullsitë e zgjedhjeve me të drejtë kërkojnë një dalje të re në qendrat e votimit.
Sipas vëzhguesve të huaj, zgjedhjet në Serbi u shënuan me një numër të madh të parregullsive. Si e patë atë që ndodhi më 17 dhjetor në vendin tonë?
Si kryetar i grupit parlamentar të Bundestagut Gjerman për marrëdhëniet e Parlamentit Gjerman me vendet e Ballkanit Perëndimor, prej shumë vitesh ndjek nga afër zhvillimin e politikës dhe shoqërisë në Ballkanin Perëndimor dhe shpesh hasim parregullsi. në rajon, veçanërisht kur bëhet fjalë për garën zgjedhore. Megjithatë, unë nuk e kam përjetuar ende diçka të tillë në pesë mandatet e mia. Fushata drejtohet nga presidenti i vendit, i cili nuk është as president i partisë për të cilën bën fushatë. Publiku po mashtrohet në favor të vetëm një partie me ndikimin e tij të madh në hapësirën mediatike dhe atë e kryen presidenti i shtetit, i cili duhet të jetë i paanshëm në një shoqëri demokratike, d.m.th. president i të gjithë qytetarëve. Për më tepër, ai paraqitet në atë mënyrë që Serbia nuk mund të marrë frymë pa të. Vendi drejtohet nga një frikë e përgjithshme ndaj shantazheve të ndryshme. Një luzmë e banditëve të regjimit të tij po ngjall frikë, e cila është tipike për çdo regjim autokratik. Politika e tij është reduktuar në një luftë konvulsive për mbijetesën e tij, e cila është gjithnjë e më shumë vetëm çështje kohe. Me këto zgjedhje ai definitivisht humbi të gjithë kredibilitetin jo vetëm në BE dhe në Perëndim, por edhe në shkallë globale. Një njeri që drejton politikën dhe një vend në këtë mënyrë nuk mund të jetë një partner i besueshëm për askënd.
Si i komentoni pamjet nga Stark Arena e Beogradit , sjelljen e votuesve nga Republika Srpska dhe vendet e tjera fqinje, të cilët votuan jo vetëm në zgjedhjet republikane, por edhe në zgjedhjet lokale në Beograd?
Personalisht jam i mendimit se është e papranueshme që dikush të vendosë për fatin e njerëzve të një vendi në të cilin nuk jeton. Por le të jetë për turp të tyre. Mirëpo, ajo që definitivisht nuk funksionon është se dikush që nuk jeton në atë shtet, pra nuk ka vendbanim të përhershëm në qytetin ku voton, voton për vetëqeverisje lokale. Dhe raste të tilla janë vërtetuar. Dhe prandaj është e nevojshme, nëse zgjedhjet nuk mund të anulohen në nivel shtetëror, të bëhet në ato zona lokale ku janë vërtetuar raste të tilla.
Opozita pretendon se zgjedhjet janë vjedhur, nuk i njohin rezultatet dhe kërkojnë ndërhyrjen e Bashkimit Evropian. Çfarë mendoni, nëse dhe si do të reagojë BE-ja?
Duke marrë parasysh se komuniteti ndërkombëtar mbështetet në vëzhguesit e tij, të cilët janë të mendimit se zgjedhjet u zhvilluan në rrethana jashtëzakonisht të diskutueshme, për shembull, me tregtimin e fletëve të votimit, sulme agresive ndaj vëzhguesve kritikë në vend, një lloj shantazhi… mendojnë se në çdo rast duhet të insistojnë në përsëritjen e zgjedhjeve. Dhe kjo nën kontrollin e rreptë të bashkësisë ndërkombëtare. Unë kam qenë prej kohësh i mendimit se bashkëpunimi i mëtutjeshëm me Serbinë duhet të bëhet ekskluzivisht përmes institucioneve shtetërore. Pra, me Qeverinë, ministritë dhe parlamentin, jo me një njeri. Përveç kësaj, negociatat e mëtejshme me BE-në duhet të vihen në akull derisa Serbia të përmbushë kriteret e Kopenhagës dhe, natyrisht, ndihmën e mëtejshme financiare. Nuk mund të ndodhë që taksapaguesit e BE-së të financojnë autokratë, të cilët nuk respektojnë vlerat tona demokratike në një vend që gjoja aspiron të jetë pjesë e komunitetit tonë. Për këtë temë do të flas edhe në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës në mes të janarit në Strasburg.
Kryeministrja e Serbisë, Ana Brnabiq, tha se vëzhguesit e huaj në zgjedhje “gënjeshtërojnë dhe duan të destabilizojnë Serbinë”, kur tregojnë për një sërë parregullsish. Kujt i besoni më shumë, Kryeministrit apo atyre?
Duke qenë se fati i mëtejshëm i kryeministrit varet nga fati i Aleksandër Vuçiqit, është logjike që ajo përdor të njëjtën retorikë si shefi i saj. Si zakonisht dhe tipike për autokratët, ata e çmendin popullin duke përdorur teorinë e konspiracionit “të gjithë janë kundër nesh sepse jemi serbë”. Duke parë ndihmën që merr Serbia nga jashtë, pa të cilën Serbia do të kishte falimentuar shumë kohë më parë, kjo është absolutisht e gabuar. Por, nëse do të ishte kështu, atëherë ajo Qeveri duhet të pyesë veten se kush e ka fajin dhe pse nuk e pengoi. Pra, në çdo rast, për mendimin tim, ky grup është i paaftë për të udhëhequr njerëzit e tij më tej. Fatkeqësisht, është bërë shumë e qartë se ata janë të gatshëm të sakrifikojnë të ardhmen e popullit të tyre për të zgjatur të ardhmen e tyre politike, së cilës ata e dinë se po i vjen fundi.
Koalicioni qeverisës në Gjermani ka dënuar pa mëdyshje parregullsitë në zgjedhjet në Serbi. Çfarë pasojash mund të ketë kjo në marrëdhëniet mes dy vendeve?
Nuk ishte vetëm koalicioni qeverisës që e dënoi atë, por edhe partia simotër e konservatorëve të Merkelit, e cila deri më tani mbështeti Aleksandër Vuçiqin. Përveç kësaj, nuk ishte vetëm Gjermania që dënoi, por edhe vende të Evropës dhe botës kur dëgjuan raportet e vëzhguesve dhe diplomatëve të huaj. Nëse vetëm gjysma e kësaj është e vërtetë, atëherë situata është më se problematike. Gjermania është një partner i besueshëm i Serbisë, por me këtë strukturë politike, bashkëpunimi i mëtejshëm, jo vetëm nga këndvështrimi i Gjermanisë, por i Evropës dhe i botës, është pothuajse i pamundur. Komuniteti ndërkombëtar dëshiron një Serbi të fortë dhe politikisht stabile, dhe kjo është e mundur vetëm në bazë të vlerave demokratike, të cilat në mënyrë të dukshme shkelen në Serbi.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë se një shtet ka ndërhyrë brutalisht në zgjedhjet në Serbi. Mendoni se vlen për Gjermaninë?
Nuk e di se si do të zbatohej kjo për Gjermaninë apo ndonjë vend tjetër të BE-së. Askush nga ne nuk mori pjesë në fushatë, përveç ndoshta radikalëve, të cilët normalisht mbështesin Aleksandër Vuçiqin dhe strukturat antidemokratike në mbarë Evropën. Nëse dikush ndërhyri brutalisht, atëherë mund të jenë vetëm vende të tilla si pjesë e Bosnje-Hercegovinës, ose më mirë zyrtarë të lartë dhe serb të Republikës Srpska, Malit të Zi dhe përfundimisht Kroacisë. Por ne tashmë e kemi dënuar këtë.
Për herë të parë pas zgjedhjeve në Serbi, liderët e BE-së dhe SHBA-së nuk e uruan Vuçiqin dhe SNS-në për fitoren e tyre. Si e shpjegoni këtë?
Së pari, pse ta urojmë Aleksandar Vuçiqin? Epo, ai nuk ishte kandidat për asgjë, por abuzoi me zgjedhjet e parakohshme për mbijetesën e tij politike. Së dyti, mënyra se si ai drejton vendin, dhe veçanërisht në lidhje me këtë fushatë, askush përveç autokratëve më të mëdhenj nuk mund të respektojë politikat e tij. Dhe së treti, komuniteti ndërkombëtar është mashtruar aq shumë nga politika e shumëanshme e Aleksandër Vuçiqit, sa askush në Lindje, e sidomos në Perëndim, nuk e merr më seriozisht. Kishte shumë muzikë të lirë për çdo audiencë, sipas dëshirës. Situata globale është shumë serioze që bota ta përballojë edhe atë luks. Komuniteti ndërkombëtar e dëshiron Serbinë si një partner politikisht të besueshëm, i cili do të jetë faktor paqeje dhe stabiliteti në rajon. Dhe kjo është ajo që ne të gjithë e kemi pritur me padurim për gati katër dekada të krizës ballkanike.
Të gjitha parregullsitë e deritanishme në zgjedhje kanë ndodhur edhe më parë, por asnjëherë vëzhguesit nuk kanë reaguar kaq ashpër. Çfarë ka ndryshuar ndërkohë?
E kam përmendur tashmë se parregullsitë rreth zgjedhjeve në Ballkanin Perëndimor nuk janë asgjë e re. Por kjo lloj fushate brutale ishte e paprecedentë. Veç kësaj, deri më tani, problemi ishte se opozita nuk performoi me mjeshtëri dhe nuk kishte një mbështetje kaq të vendosur nga populli sa tani. Në këtë fushatë, ishte e parashikueshme që kishte një luftë midis Davidit dhe Goliathit, të cilët fituan vetëm në shikim të parë. Në realitet, Davidi fitoi moralisht, pra opozitën. Dhe kur ka një fitore morale, është vetëm çështje kohe që të shfaqet e vërteta.
A mendoni se edhe BE-ja ka përgjegjësi për kushtet zgjedhore në Serbi, duke qenë se dy raundet e dialogut që kemi pasur deri më tani nuk kanë sjellë ndonjë përmirësim?
Unë kam qenë gjithmonë i mendimit se negociatat e para-anëtarësimit nuk duhet të hapen pa kriteret e Kopenhagës. Prandaj, duke krijuar një sistem juridik dhe duke mbrojtur të drejtat dhe liritë themelore të njeriut. Për më tepër, dialogun mund ta zhvillojnë vetëm shoqëritë demokratike, sepse ato janë të vetmet të afta për të krijuar dhe mbajtur një kompromis, pa të cilin dialogu nuk ka kuptim. Fatkeqësisht, deri më tani është lënë pas dore se demokracia në Ballkanin Perëndimor nuk ka alternativë. Nacionalistëve iu dhanë shumë merita për sukseset e rreme të zyrtarëve të Brukselit. Pra jo vetëm Ballkani Perëndimor humbi besueshmërinë, por edhe BE-ja. Megjithatë, ndërkohë BE-ja ka probleme serioze edhe me kundërshtarët e sistemit të vlerave demokratike brenda radhëve të veta. Më në fund, ata e kuptojnë atë që kam pretenduar gjithmonë, që është se sistemi demokratik i Evropës po mbrohet në Ballkanin Perëndimor, domethënë se çdo lëshim ndaj organizatave autokratike të krimit dhe politikës nuk ka rezultate dhe dëmton besueshmërinë e BE-së dhe strukturat demokratike në të dyja anët. Prandaj BE-ja duhet t’i shikojë më seriozisht demokratët në Serbi dhe në Ballkanin Perëndimor, të cilët me sakrifica të mëdha personale vendosën të mos e braktisin vendin, por të luftojnë për të. Për një Serbi më të mirë. Ai, mbijetesa e të cilit u pengua nga vrasja e Zoran Xhinxhiqit nga ata që sot duan t’i pengojnë me të gjitha forcat demokratët serbë. E shqiperoi/Kosovatimes
