Në janar, Rusia feston njëqindvjetorin e vdekjes së themeluesit të perandorisë sovjetike, Vladimir Lenin. Retorika politike ruse përdor liderin e Partisë Bolshevike për të krijuar një imazh të ri të tij, ndryshe nga miti i kohës sovjetike. Më shpesh, emri i Leninit dëgjohet nga punonjës të mediave shtetërore, publicistë pro-qeveritar dhe udhëheqës të regjimit rus në lidhje me Ukrainën. Lenini u shfaq edhe në fjalimin e Vladimir Putin, i cili sot vlerësohet si një shpallje lufte ndaj një shteti fqinj – dhe gjithashtu në lidhje të drejtpërdrejtë me Ukrainën, shkruan radio liria ne gjuhe ruse. A e “ndërtoi” Ukrainën udhëheqësi bolshevik, siç pretendon propaganda e Kremlinit?
Dy ditë para fillimit të pushtimit në shkallë të plotë nga trupat ruse, Putin tha në një fjalim më 21 shkurt 2022 se Ukraina Sovjetike u ngrit “si rezultat i politikave bolshevike” dhe shteti modern ukrainas “me të drejtë mund të quhet Ukrainë me emrin V.I. Lenin. Ai është autori dhe arkitekti i saj, ka dokumente. Dhe tani pasardhësit mirënjohës kanë rrënuar monumentet e Leninit në Ukrainë, ata e quajnë këtë dekomunistizim,” tha Putin atëherë. Kjo deklaratë përdoret sot për të krijuar një mit të ri – për shtetin e supozuar artificial, të ndërtuar të Ukrainës, i cili nuk është asgjë më shumë se një pjesë e Rusisë. Dhe lideri i bolshevikëve përmendet si fajtor i kësaj situate.
Në realitet, Lenini kishte të bënte më shumë me krijimin e shtetit rus sesa atij ukrainas. Ukraina u ngrit jo sepse e donte Lenini, por në kundërshtim me dëshirat e tij. Lenini e kuptoi se për të pushtuar territoret ukrainase, ai do të duhej të njihte pavarësinë e shtetit ukrainas dhe të bënte lëshime në formën e mbështetjes për gjuhën dhe kulturën ukrainase nëse bolshevikët dëshironin të ruanin kontrollin e tyre mbi Ukrainën. Ky kuptim u formua pas disa disfatave, duke përfshirë përpjekjen e dështuar bolshevike për të marrë kontrollin e Kievit pas shpalljes së Republikës Popullore të Ukrainës atje në 1918 .
Shteti i ri mbuloi pjesën më të madhe të territoreve aktuale të Ukrainës, duke përfshirë Donbasin. Bolshevikët zhvilluan një luftë me Ukrainën, pjesë e së cilës ishte shkatërrimi i popullsisë së Kievit. Mijëra banorë të Kievit , përfshirë klerin ortodoks, u bënë viktima të bolshevikëve : Mitropoliti Vladimir (Epifania), reliket e të cilit ndodhen në shpellat e Lavrës së Kievit Pechersk, u vra gjithashtu. Udhëheqësit e UPR, pas ofensivës së janarit bolshevik në Kiev në 1918, ishin në gjendje të ktheheshin në kryeqytet vetëm pasi kishin marrë mbështetjen e trupave gjermane dhe austro-hungareze. Por kjo mbështetje ishte jetëshkurtër: tashmë në prill, Rada Demokratike Qendrore, me bekimin e komandës austro-gjermane, u zëvendësua nga regjimi autoritar i Hetman Pavel Skoropadsky.
Sidoqoftë, pas largimit të trupave gjermane dhe austro-hungareze në fund të vitit 1918, republika demokratike u rivendos. E vërtetë, në fund ekzistenca e saj doli të jetë jetëshkurtër: në vitin 1920, UPR u mund si rezultat i betejave me një numër kundërshtarësh që sulmuan Ukrainën nga të gjitha anët: bolshevikët, rojet e bardha, trupat polake dhe rumune. .
Historiani Georgy Kasyanov , autor i librit “Ukraina dhe fqinjët e saj: Politika historike 1980–2000”, shpjegon se si u formuan territoret që më vonë u bënë baza për shfaqjen e një Ukrainë të pavarur pas rënies së BRSS.
– A përputhet me realitetin deklarata “Lenini krijoi Ukrainën”? Domethënë, se formimi i shtetit ukrainas në ato territore në të cilat Ukraina njihet sot ndërkombëtarisht është meritë e Vladimir Leninit?
– Për të filluar, ia vlen të thuhet se në kohën kur Lenini, si të thuash, sipas Putinit, krijoi Ukrainën, të paktën disa Ukraina ekzistonin tashmë. Deri në vitin 1921 kishte një Republikë Popullore të Ukrainës, dy herë kishte një shtet Skoropadsky. Pra, kishte forma të tjera të shtetësisë ukrainase, me të cilat Lenini nuk kishte çfarë t’i bënte. Për më tepër, Lenini i shpalli luftë Radës Qendrore, lëshoi ultimatume dhe në një pikë kthese ai duhej të njihte Ukrainën si shtet: ky ishte, në veçanti, momenti i nënshkrimit të Traktatit Brest-Litovsk me Fuqitë Qendrore . Pastaj Rusia njohu de fakto Republikën Popullore të Ukrainës. Kjo është e para.
Së dyti, pati një luftë midis Rusisë bolshevike dhe Ukrainës si shtet i pavarur.
Dhe së fundi, së treti, kur Rusia bolshevike e njohu Ukrainën si një entitet të pavarur. Kjo ndodhi në vitin 1921, kur Republika Socialiste Federative Sovjetike Ruse njohu Republikën Socialiste Sovjetike të Ukrainës gjatë Traktatit të Rigës me Poloninë. SSR e Ukrainës ishte një nga nënshkruesit.
Më në fund, në vitin 1922, u krijua Bashkimi Sovjetik dhe Republika Socialiste Sovjetike e Ukrainës u bë një nga pjesëmarrësit në krijimin e BRSS. Lenini kishte një lidhje indirekte me gjithë këtë.
Ndoshta ata që po flasin gjithë këtë se si Lenini krijoi Ukrainën, duan të thonë se Ukraina është një shtet “fals”, prandaj bolshevikët e krijuan atë, i dhanë territore që ne tani do t’i heqim, e kështu me radhë. Kjo është një bazë politike, nuk ka asnjë bazë historike për deklarata të tilla. Këto janë fakte dhe deklarata individuale të përzgjedhura që duhet të konfirmojnë tezën kryesore për ekzistencën “e panatyrshme” të Ukrainës. Dhe pjesa e dytë e kësaj: që kur Bashkimi Sovjetik u shemb, atëherë gjithçka që njihej brenda Bashkimit Sovjetik tani nuk njihet. Prandaj, lufta aktuale justifikohet edhe në formën e argumenteve të tilla “historike”.
– Mund të na tregoni më shumë për Traktatin e Brest-Litovsk, kur Rusia njohu Republikën Popullore të Ukrainës si shtet të pavarur?
– Ajo nuk e njohu drejtpërdrejt, Rusia nënshkroi dokumentin veçmas, dhe Rada Qendrore e Ukrainës nënshkroi një marrëveshje të veçantë me gjermanët. Prandaj, sipas marrëveshjes me Gjermaninë dhe Austro-Hungarinë, i gjithë territori i Ukrainës, mbi të cilin kontrollonte Republika Popullore e Ukrainës, u pushtua nga gjermanët dhe austriakët me pëlqimin e bolshevikëve. Kjo do të thotë, de facto bolshevikët njohën të drejtën sovrane të Ukrainës për të nënshkruar disa traktate. Ukraina nuk e konsideroi këtë proces si pushtim, por gjermanët dhe austriakët, dhe sot historianët modernë, e quajnë pushtim.
– Cilat territore kontrollonte Kievi në atë moment?
– Ishte e ashtuquajtura Ukraina kontinentale. Kjo do të thotë, ai përfshinte Donbasin dhe territoret që ishin në perëndim përgjatë kufirit me Zbruch , dhe rajonet aktuale Dnepropetrovsk, Zaporozhye e kështu me radhë – të gjitha rajonet jugore pothuajse deri në Taganrog. Territori ishte i madh. Nuk përfshinte Krimenë dhe territoret që atëherë ishin pjesë e Austro-Hungarisë. Që nga nëntori i vitit 1918, kur filloi rënia e Perandorisë Austro-Hungareze, këto territore u bënë pjesë e Polonisë. Nga rruga, kjo më vonë u rregullua përfundimisht nën Traktatin e Rigës.
Sipas Traktatit të Rigës, territori i Ukrainës ndryshoi – si? Pjesët perëndimore të Ukrainës moderne u bënë pjesë e saj pasi u shfaq SSR-ja e Ukrainës. Dhe ky është gjithashtu një nga argumentet e mitit të ri rus për përfshirjen e Leninit në krijimin e Ukrainës moderne, pasi ai krijoi BRSS dhe më pas rajonet aktuale perëndimore, të cilat më parë i përkisnin Polonisë dhe Austro-Hungarisë, u përfshinë në Ukrainë.
– Jo, kjo nuk mund të jetë meritë e Leninit. “Merita” e Bashkimit Sovjetik është se në 1939 ai pushtoi Poloninë dhe mori Ukrainën Perëndimore dhe një pjesë të Volyn – ato territore që më parë i ishin dorëzuar Polonisë sipas Traktatit të Rigës. Kjo është meritë e Bashkimit Sovjetik, sado paradoksale të tingëllojë. Tokat e Ukrainës u ribashkuan si pjesë e politikave agresive të Stalinit. Është një fakt historik që territori modern i Ukrainës me Krimenë, Donbasin e kështu me radhë u ngrit në kuadrin e Bashkimit Sovjetik. Kjo eshte e vertetë. Por çfarë lidhje ka Lenini me të? Kjo ka një lidhje shumë indirekte me realitetin, kur merren disa formulime individuale dhe mbi bazën e tyre ndërtohet një sistem i tërë.
Sipas Traktatit të Rigës, territori i Ukrainës ndryshoi – si? Pjesët perëndimore të Ukrainës moderne u bënë pjesë e saj pasi u shfaq SSR-ja e Ukrainës. Dhe ky është gjithashtu një nga argumentet e mitit të ri rus për përfshirjen e Leninit në krijimin e Ukrainës moderne, pasi ai krijoi BRSS dhe më pas rajonet aktuale perëndimore, të cilat më parë i përkisnin Polonisë dhe Austro-Hungarisë, u përfshinë në Ukrainë.
– Jo, kjo nuk mund të jetë meritë e Leninit. “Merita” e Bashkimit Sovjetik është se në 1939 ai pushtoi Poloninë dhe mori Ukrainën Perëndimore dhe një pjesë të Volyn – ato territore që më parë i ishin dorëzuar Polonisë sipas Traktatit të Rigës. Kjo është meritë e Bashkimit Sovjetik, sado paradoksale të tingëllojë. Tokat e Ukrainës u ribashkuan si pjesë e politikave agresive të Stalinit. Është një fakt historik që territori modern i Ukrainës me Krimenë, Donbasin e kështu me radhë u ngrit në kuadrin e Bashkimit Sovjetik. Kjo eshte e vertetë. Por çfarë lidhje ka Lenini me të? Kjo ka një lidhje shumë indirekte me realitetin, kur merren disa formulime individuale dhe mbi bazën e tyre ndërtohet një sistem i tërë./Kosovatimes/
