Organizata e të drejtave të njeriut Human Rights Watch, së bashku me SITU Research dhe Truth Hounds, publikuan një hetim mbi pasojat e kapjes nga ushtria ruse të Mariupolit, një qytet port ukrainas në Detin Azov, në pranverën e vitit 2022.
Gjatë luftimeve, të cilat zgjatën më shumë se një muaj e gjysmë, banorët lokalë u gjendën në një qytet të rrethuar nën zjarr pa ushqim, ujë dhe energji elektrike.
Pas studimit të imazheve satelitore nga varrezat e qytetit dhe krahasimit të shifrës me shkallën mesatare të vdekshmërisë për vitin, autorët e hetimit arritën në përfundimin se nga marsi 2022 deri në shkurt 2023, të paktën tetë mijë njerëz vdiqën në Mariupol. Nuk dihet se sa prej tyre janë ushtarakë dhe sa civilë. Për më tepër, këto të dhëna padyshim që nuk pasqyrojnë numrin real të vdekjeve, i cili është më i lartë, thekson HRW, duke theksuar se shpesh disa trupa varroseshin në varre njëherësh.
Shumë banorë të Mariupolit u detyruan të ikin, duke lënë pa varrosje trupat e të dashurve. Kufomat shtriheshin të mbështjella me qilima, në stola, përgjatë mureve dhe të grumbulluara pas garazheve, thuhet në raport. Shumë nga të vdekurit mbetën në banesat e shtëpive, të cilat më pas u shkatërruan plotësisht nga granatimet ose u shkatërruan nga autoritetet ruse pas pushtimit të qytetit.
Si rezultat i sulmit në Mariupol nga trupat ruse, mijëra banorë të qytetit u plagosën. Qindra mijëra të tjerë, vlerësojnë aktivistët e të drejtave të njeriut, u bllokuan në qytet për disa javë, të paaftë për t’u larguar dhe pa akses edhe për nevojat më elementare.Në total, raporti përshkruan 14 sulme, të cilat dëmtuan ose shkatërruan 18 ndërtesa dhe vranë ose plagosën civilë. Midis tyre ishin bombardimet e dy spitaleve, ndërtesave të banimit, një supermarketi dhe një teatri dramatik, ku strehoheshin qindra civilë. Më 16 mars, trupat ruse hodhën dy bomba ajrore në teatër, thuhet në raport.
Aktivistët e të drejtave të njeriut besojnë se në të gjitha rastet nuk kishte ushtarë të Forcave të Armatosura të Ukrainës brenda apo pranë ndërtesave, ose prania e tyre ishte aq e parëndësishme sa, nga pikëpamja e ligjeve të luftës, nuk e justifikonte goditjen.
Gjatë përgatitjes së raportit, aktivistët e të drejtave të njeriut nga Human Rights Watch folën me qindra banorë të Mariupolit që arritën të largoheshin nga qyteti pas rrethimit dhe studiuan më shumë se 850 fotografi dhe video për të vlerësuar shkallën e shkatërrimit në qytet. Sipas autorëve të raportit, më shumë se 90% e ndërtesave të banimit në pjesën qendrore të qytetit u shkatërruan.
HRW identifikoi 17 njësi të ushtrisë ruse që morën pjesë në pushtimin e Mariupolit. Ata pretendojnë se udhëheqës të lartë ushtarakë rusë, duke përfshirë presidentin Vladimir Putin, ministrin e Mbrojtjes Sergei Shoigu dhe shefin e Shtabit të Përgjithshëm Valery Gerasimov, dinin për planet për të pushtuar qytetin dhe veprimet e ushtrisë ruse. Tani Rusia po rindërton Mariupolin, në të njëjtën kohë duke shkatërruar gjurmët e krimeve të luftës, vërejnë aktivistët e të drejtave të njeriut.
Pas fillimit të një pushtimi në shkallë të plotë më 24 shkurt 2022, trupave ruse iu deshën disa ditë për të rrethuar Mariupolin dhe rreth një muaj e gjysmë për të pushtuar plotësisht qytetin. Më 21 prill, ministri rus i Mbrojtjes Sergei Shoigu i raportoi Presidentit Vladimir Putin për kapjen e qytetit. Dhe një muaj më vonë, më 21 maj, ushtria e fundit ukrainase që mbajti mbrojtjen në uzinën Azovstal u dorëzua.
Para luftës, rreth 540 mijë njerëz jetonin në Mariupol. Qyteti ishte një qendër kryesore industriale dhe tregtare falë portit të tij detar.
