Kuptimi i ndërsjellë i “udhëheqësve nën sanksione”
Megjithatë, Dodik zgjodhi të shkonte në Bjellorusi. Mediat në RS raportuan se Lukashenko mbështeti “politikën konsistente dhe të guximshme të Presidentit të RS, veçanërisht pasi ai përfaqëson me vendosmëri interesat e ortodoksëve në Bosnje dhe Hercegovinë dhe në rajon.”
“Nuk do të harrojmë kurrë se Lukashenko ishte në Beograd në vitin 1999 kur kombi ynë u bombardua”, ka shkruar Dodik në rrjetet sociale.
Krizat dhe pamundësia e borxhit
Shumë analistë dhe liderë perëndimorë, veçanërisht nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Britania e Madhe, por edhe nga disa vende anëtare të Bashkimit Evropian, e shënojnë Dodikun si fajtorin kryesor për krizën politike në BeH, për këtë arsye ai është nën sanksione. Presidenti i RS-së po i kthen shpinën Perëndimit dhe po shkon drejt Lindjes, por në të njëjtën kohë, brenda BE-së, ai po përpiqet të gjejë aleatë, si dhe burime alternative të financimit për RS-në, mes euroskeptikëve. dhe të djathtët.
Mediat në BiH raportojnë se në vitin 2024 RS synon të marrë hua në shumën prej rreth një miliard markave të konvertueshme, ndaj Dodik po përpiqet furishëm të gjejë paratë që mungojnë për buxhetin e njësisë. Nuk ka para të mjaftueshme dhe Dodik dëshiron të shmangë krizën, thotë për DW Sinisha Vukeliç, drejtor dhe kryeredaktor i portalit “Kapital”.
Probleme buxhetore
“Fondet e munguara në buxhetin e RS arrijnë në qindra miliona marka,” thotë Vukeliç. Megjithatë, duket se Dodik e ka të vështirë të gjejë partnerë duke pasur parasysh sanksionet që janë në fuqi, si ndaj tij, ashtu edhe ndaj vendeve që ai po i drejtohet – Rusisë dhe Bjellorusisë. Vukeliç thekson se Dodik “nuk u mburr me projekte specifike me Lukashenkon.” Bashkëbiseduesi i DW thotë se edhe tregu ndërkombëtar është i “mbyllur” me Dodikun, pasi në të kundërt do të kishte marrë sërish hua në një nga bursat ndërkombëtare, siç ka bërë më parë.
“Dodik nuk mund të presë shumë nga institucionet financiare ndërkombëtare si Fondi Monetar Ndërkombëtar, Banka Evropiane për Zhvillim apo Banka Botërore, sepse ai është zyrtarisht nën sanksione, ashtu si RS që ai drejton është gjithashtu jozyrtarisht nën sanksione,” thotë Vukeliç.
Mbështetja e BiH erdhi kryesisht nga vendet perëndimore
Shumica dërrmuese e mbështetjes konkrete financiare që deri më tani i ka ardhur Bosnje-Hercegovinës, dhe rrjedhimisht edhe RS-së, përmes donacioneve, projekteve dhe mbështetjes buxhetore, ka ardhur nga Perëndimi – nga BE, SHBA dhe Britania e Madhe. “Deri më sot nuk kemi marrë asnjë pullë ndihme nga Rusia në buxhet. RS nuk ka marrë kurrë një markë të vetme kredie nga Rusia, ndërkohë që disa investime të dyshimta ruse, përfshirë industrinë e naftës, kanë rezultuar të dështojnë plotësisht”, thotë redaktori i portalit “Kapital”.
“Presidenti i RS-së është në deluzion sepse mendon se shpallja e vendeve më të fuqishme perëndimore armiq do ta ndihmojë atë me Putinin dhe Lukashenkon”, përfundon Vukeliç.
“Dëmi i pallogaritshëm”
“Ai bosht Dodik-Lukashenko-Putin-Erdogan nuk i solli asgjë RS-së”, vlerëson për DW Svetlana Ceniç, eksperte ekonomike dhe aktiviste civile. “Kësaj shoqërie i mungon ende lideri i Koresë së Veriut, Kim Jong Un, dhe duke kandiduar me Orbanin, Lukashenkon dhe Putinin, Dodik po i shkakton vetëm dëme të pallogaritshme ekonomisë dhe qytetarëve të RS”, pohon Cenic.
Moska i përgjigjet “konflikteve të ngrira”
Dodik është i vetëdijshëm se nuk ka bashkëbisedues në krijimin ekzistues evropian, përveç kryeministrit hungarez Viktor Orbán. Por politika aktuale e Dodik nuk është pa jehonë në Lindje. Gazetari dhe analisti politik Zheljko Bajiq tha për DW se Vladimir Putinit dhe Aleksandër Lukashenkos kanë një mbështetës të zjarrtë në mes të Ballkanit, të rrethuar nga trupat e NATO-s dhe anëtarët e BE-së.
“Që nga rënia e Bashkimit Sovjetik, politikanëve të Moskës u përshtatet të ruajnë të ashtuquajturat “konflikte të ngrira” dhe pse Moska zyrtare do të kundërshtonte ekzistencën e një pike tjetër, potencialisht të rrezikshme siç është Ballkani”, komenton Bajić për Dodik- Takimi i Putinit.
Shqetësimet e Dodik dhe Lukashenkos – të padëshiruara në Perëndim
Bashkëbiseduesi i DW thotë se Republika Srpska ka nevojë për Moskën më shumë se anasjelltas. “Për Dodikën do të thotë shumë nëse ai pritet personalisht në Kremlin nga Vladimir Vladimirovich, gjë që forcon egon e Presidentit të RS para qytetarëve të tij, por për Putinin marrëdhëniet me vendet e Jugut Global dhe partneri i saj strategjik, Kina, është shumë më i rëndësishëm”, thotë Željko Bajić.
Transformimi politik i Presidentit të RS
“Përveç faktit që propagandistët në Banja Luka dhe Minsk do të jenë në gjendje t’i ankohen njëri-tjetrit për padrejtësinë e ‘botës mizore perëndimore’ për kënaqësinë e zemrës së tyre, pak përfitim mund të nxirren nga ajo shoqëri”, thotë bashkëbiseduesi i DW. .
Transformimi i Dodik nga një i majtë premtues në një të djathtë nën sanksione zgjati pothuajse njëzet vjet. Bashkëpunimi i tij me liderë si Viktor Orbán, si dhe takimi i fundit me delegacionin e Alternativës për Gjermaninë (AfD) në Banja Luka, sugjerojnë se ai po llogarit edhe në ndryshime të mundshme në BE për të forcuar pozicionin e tij politik.
Sugjerimet e të djathtëve evropianë
“Deri më tani, shoqëria e djathtë në Evropë nuk ka pasur mundësi të merret me Ballkanin dhe Republikën Srpska, por ata dëgjojnë me vëmendje, bëhet e qartë se ata kanë pikëpamje që jo vetëm që mund t’i pëlqejnë Dodikut, por edhe mund të bëhen pjesë e spektrit të tij retorik”, thekson Bajiq.
Ai kujton se të djathtët si AfD sugjerojnë se Berlini zyrtar duhet të ndryshojë kursin dhe të kuptojë se “çelësi për zgjidhjen e problemeve në Ballkan është në Beograd”. Ose se përfaqësuesi i lartë për Bosnje-Hercegovinën është i panevojshëm ose “i paaftë”. “Dhe kjo është muzikë për veshët e Milorad Dodik,” thotë Bajić.
Zgjedhjet e ardhshme janë të rëndësishme
Dodik po luan gjithashtu letrat e “sovranitetit kombëtar”, “pavarësisë së RS”, si dhe “kthimit në Marrëveshjen origjinale të Dejtonit”, që do të nënkuptonte anulimin e reformave kryesore që e bënë Bosnjë dhe Hercegovinën e pasluftës më shumë. ose më pak një shtet funksional, dhe atë sipas udhëzimeve të Perëndimit. Një BiH e tillë nuk i shkon për shtat Milorad Dodik, gjë që ai vetë e konfirmoi në disa raste duke kritikuar ligjet dhe institucionet shtetërore të “imponuara”. Dhe kjo nuk i përshtatet as mentorëve të tij në Lindje, thotë Bajiq.
Bashkëbiseduesi i DW kujton se shumica e të djathtëve ekstremë në Evropë i ndërtojnë qëndrimet e tyre mbi “sovranizmin”, pra reduktimin e rolit të burokracisë europiane në Bruksel. Edhe pse RS nuk është shtet, dhe Bosnja dhe Hercegovina nuk është në BE, ndoshta të djathtët evropianë do të jenë më “dëgjues” për kërkesat e Dodik? Zheljko Bajiq konkludon se duhet të presim zgjedhjet e Parlamentit Evropian në qershor. Dhe pastaj zgjedhjet presidenciale në SHBA në nëntor.
