Zvicra, popullsia e së cilës po plaket dhe po përballet me rritjen e kostove të jetesës, po zhvillon të dielën një referendum mbi dy propozimet kryesore për pensionistët: pagimin e pensioneve të 13-të dhe rritjen e moshës së daljes në pension. Një propozim për të rritur gradualisht moshën e pensionit nga 65 në 66 gjatë dhjetë viteve të ardhshme për të siguruar që sistemi i pensioneve të financohet plotësisht, duket i dënuar të dështojë. Gjegjësisht, pak më pak se dy vjet më parë, votuesit zviceranë vendosën ngushtë që të rrisin moshën e pensionit për gratë nga 64 në 65 vjeç, siç është rasti për burrat, sipas Reuters.
Propozimi i fundit vjen nga të rinjtë e Partisë Liberale të krahut të djathtë. Por duket se kjo nismë nuk ka asnjë shans për sukses. Sondazhet e fundit tregojnë se vetëm 35 për qind e të anketuarve e mbështesin një vendim të tillë dhe 63 për qind e kundërshtojnë atë. Sa i përket pensionit të 13-të, sindikatat zvicerane kanë paraqitur një propozim për të futur një përfitim mujor social shtesë për të ndihmuar pensionistët për shkak të rritjes së kostove të jetesës në vendin e pasur alpin. Iniciativa e quajtur “Jetë më e mirë në pension”, kërkon që çdo vit të paguhet një pension i 13-të, si paga e 13-të që marrin shumë punëtorë në Zvicër. Sondazhet tregojnë se shumica e zviceranëve e mbështesin, ndonëse numri i mbështetësve duket se është në rënie dhe ende nuk është e sigurt që propozimi do të kalojë.
Përfitimet sociale mujore në Zvicër mund të jenë deri në 2,450 franga zvicerane për individët dhe 3,675 franga për çiftet e martuara. Mund të duket shumë, por në një vend që është ndër më të shtrenjtët në botë, nuk është kështu. Qiraja për një apartament mesatar me dy dhoma në qytetet zvicerane është të paktën 3000 franga dhe kafeja kushton më shumë se pesë franga. Nëse zviceranët i japin dritën jeshile atij propozimi, nuk do të ishin të parët në Evropë. Lihtenshtajni fqinj, një tjetër vend i shtrenjtë që përdor frangën zvicerane, ka një sistem të ngjashëm prej vitesh.
“Kriza e fuqisë blerëse”
Kreu i Federatës së Sindikatave Zvicerane (SGB), Pierre-Yves Maillard , i cili i përket fushatës “po”, tha se “kemi një krizë të fuqisë blerëse” në vend. “Standardi i jetesës së pensionistëve po bie,” i tha ai AFP. Me këtë u pajtua edhe pensionisti Jakob Hauri. “Kostoja e jetesës vazhdon të rritet,” tha ai, duke u ankuar se sigurimet shoqërore “duhet të garantojnë një minimum jetese, por nuk është më kështu.”
Partitë e krahut të majtë e mbështesin nismën, ndërsa partitë e djathta dhe të qendrës e kundërshtojnë ashpër atë, ashtu si qeveria dhe parlamenti zviceran. Qeveria thekson se masa do të kushtonte më shumë se katër miliardë franga zvicerane në vit, duke paralajmëruar se do të kërkonte rritje taksash dhe mund të kërcënonte stabilitetin financiar të sistemit të sigurimeve shoqërore. “Nëse nisma do të realizohet, shumë pensionistë do të marrin një pagesë të 13-të të Sigurimeve Shoqërore, edhe pse realisht nuk kanë nevojë për të”, paralajmëroi qeveria.
Për Partinë Popullore Zvicerane të ekstremit të djathtë, kjo nismë “e papërgjegjshme” do të lejojë parazitët të shfrytëzojnë sistemin e sigurimeve shoqërore. Partia më e madhe e Zvicrës po përpiqet të tërheqë mbështetjen e votuesve me reklama, duke përfshirë një ku tregohet një kartëmonedhë 100 frangash. Fushata duket se ka një efekt dhe sondazhi i fundit i opinionit publik, i kryer nga gfs.bern për transmetuesin publik SSR, tregoi se 53 për qind e të anketuarve e mbështesin nismën, ndërsa 43 për qind thanë se ishin kundër saj. Gjegjësisht, në një anketë të ngjashme më pak se një muaj më parë, mbështetja për iniciativën arriti në 61 për qind. Për të kaluar, nisma duhet të marrë mbështetjen e shumicës nga votuesit, por gjithashtu duhet të arrijë një shumicë në të paktën gjysmën e 26 kantoneve të Zvicrës.
Zviceranët votuan ‘për’ pensionin e 13-të
Zviceranët votuan të dielën në referendum për vendosjen e pensionit të 13-të, sipas parashikimeve të para të televizionit publik SRF. Anketa e SRF-së tregoi se 58 për qind e votuesve votuan për pension shtesë dhe 42 për qind ishin kundër.”Ky hap është një pikë kthese vërtet e madhe nga këndvështrimi i sindikatës,” tha Lukas Golder nga kompania e sondazheve gfs.bern. Qeveria, lobet tregtare dhe parlamenti aktualisht me prirje të djathtë e hodhën poshtë propozimin, duke pretenduar se ai ishte financiarisht i paqëndrueshëm. Votuesit zviceranë kanë qenë më parë të kujdesshëm ndaj masave mbështetëse që shihen si të rrezikshme për ekonominë.
Votimi për pensionin e 13-të është në kontrast me referendumet e tjera në dekadat e fundit, në të cilat zviceranët kundërshtuan me vendosmëri shkurtimin e javës së punës ose zgjatjen e pushimeve. Shqetësimet për rritjen e kostos së jetesës sundojnë vendin alpin. Cyrihu, bashkimi më i madh i Zvicrës, ndan titullin e qytetit më të shtrenjtë në botë me Singaporin, sipas një sondazhi të publikuar në nëntor nga Economist Intelligence Unit.
Mery, 65-vjeçare, banore e Cyrihut, beson se vendosja e pensionit të 13-të ka kuptim. “Unë jam në pension tani, kështu që padyshim që dua më shumë,” tha ajo. “Kjo do të më lejonte t’u jepja pak më shumë nipërve të mi,” shtoi ajo. Nuk dihet ende se si do të financohet rritja e pensioneve, e cila do të hynte në fuqi në vitin 2026.
Zviceranët votuan të dielën edhe për ngritjen graduale të moshës së pensionit, nga 65 në 66, por kjo u refuzua në votime.
