Dy vjet pasi Rusia nisi luftën e saj në shkallë të plotë, Ukraina është ende duke e mbajtur linjën ushtarakisht dhe madje po fillon të rimëkëmbet ekonomikisht, sipas Anastasia Fedyuk, një asistent profesor i financës në Berkeley dhe Yury Gorodnichenko, një profesor i ekonomisë në të njëjtin universitet. .
Ndërsa Rusia vazhdon të sulmojë prodhimin dhe infrastrukturën ukrainase, Ukraina vazhdon të demonstrojë qëndrueshmërinë e saj përballë humbjeve masive ushtarake dhe ekonomike.
Deri në fund të vitit 2022, PBB-ja e Ukrainës është tkurrur me rreth 30 përqind dhe inflacioni është rritur nga 10 në 26.6 përqind. Më shumë se 10 milionë ukrainas u zhvendosën dhe shkalla e papunësisë ishte deri në 24.5 për qind. Banka Kombëtare e Ukrainës zhvlerësoi monedhën e saj nga 29 në 36,57 hryvnia për dollarin amerikan.
Por që nga ky kapitull i errët i hapjes, ekonomia e Ukrainës ka treguar shenja elasticiteti dhe rimëkëmbjeje. Në dhjetor 2023, Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) zbuloi se, pavarësisht nga një mori sfidash, treguesit makroekonomikë të Ukrainës ishin “më të fortë se sa pritej”.
FMN ka rishikuar parashikimin e saj për rritjen e PBB-së së Ukrainës për vitin 2023 nga dy në 4.5 për qind dhe pret që inflacioni të bjerë në 5.5 për qind.
Me ngadalësimin e inflacionit, Banka Kombëtare e Ukrainës zëvendësoi kursin e saj fiks të këmbimit me një kurs këmbimi “të menaxhuar fleksibël”. Normat e interesit ranë në rreth 15 për qind, nga 25 për qind në fillim të vitit 2023.
Ndërkohë, ekonomia ruse po shfaq shenja tendosjeje.
Një raport i Thesarit të SHBA-së tregon se sanksionet me të vërtetë kanë kufizuar rritjen e ekonomisë ruse, duke çuar në norma të larta interesi (16 përqind në dhjetor 2023) dhe një rubla në dobësim.
Eksportuesve rusë në 43 industri tani u kërkohet të shkëmbejnë 90 për qind të valutës së huaj të marrë në rubla. Taktika të tilla drastike – të zbatuara me nxitim – sugjerojnë se një re pasigurie do të vazhdojë të rri pezull mbi sistemin financiar të Rusisë, duke kërcënuar destabilizimin e mëtejshëm të kursit të këmbimit.
Shkaqet e sfidave ekonomike të Ukrainës dhe Rusisë janë kryesisht të ndryshme, megjithëse të gjitha rrjedhin përfundimisht nga vendimi personal i Putinit për të nisur një luftë.
Për Ukrainën, fakti qendror është se luftimet po zhvillohen pothuajse ekskluzivisht në territorin e saj, dhe Rusia po sulmon drejtpërdrejt objektet e saj të prodhimit, rrugët e trafikut, institucionet arsimore dhe infrastrukturën civile.
Dëmi nga sulmet ajrore ruse në infrastrukturën energjetike të Ukrainës në dimrin e 2022 u shtri shumë përtej pronës që u shkatërrua.
Krahas dëmit të drejtpërdrejtë prej 8 miliardë eurosh, dëmi ka pasur edhe bizneset e vogla, shumë prej të cilave janë detyruar të mbyllin ose ndryshojnë ndjeshëm veprimtarinë e tyre.
Ndërprerjet patën implikime të gjera makroekonomike, duke e vënë ekonominë në rrezik të humbjes së më shumë se 180 milionë eurove çdo ditë kur kishte ndërprerje, sipas kryetarit të komitetit të politikave të financave, taksave dhe doganave të parlamentit ukrainas.
Ukraina duroi. Që atëherë, të paktën 62 për qind e termocentraleve të shkatërruara, 68 për qind e hidrocentraleve dhe 80 për qind e linjave të transmetimit janë riparuar. Megjithatë, sulmet ajrore ruse mbeten një kërcënim akut në ato pjesë të vendit që nuk kanë mbrojtje adekuate kundër raketave.
Pas shkurtit të vitit 2022, marina ruse parandaloi transportimin e 20 milionë tonë drithë në Detin e Zi dhe shkatërroi “mijëra tonë drithë” të ruajtura në portet e Ukrainës.
Megjithatë, pasi Rusia u tërhoq nga marrëveshja e Detit të Zi të mbështetur nga Kombet e Bashkuara në korrik 2023, Ukraina arriti të krijojë një korridor të ri detar muajin e ardhshëm.
Bridget A. Brink, ambasadorja e SHBA-së në Ukrainë, raporton se që nga mesi i janarit, 16.5 milionë tonë drithë janë dërguar tashmë përmes kësaj rruge.
Perspektiva ekonomike e Ukrainës mbetet e ndritshme pavarësisht përpjekjeve të Rusisë për ta turbulluar atë.
Nga ana ruse, shumica e humbjeve ekonomike janë rezultat i keqmenaxhimit të saj dhe sanksioneve perëndimore. Analistët vënë në dukje se Rusia po përballet me një “krizë demografike”, për shkak të viktimave ushtarake dhe eksodit të individëve që ikin nga rekrutimi.
Përveç kësaj, ekonomia e saj është dobësuar nga rënia e të ardhurave nga nafta dhe gazi dhe një mungesë e përhapur, gjymtuese e pjesëve dhe mjeteve të prodhimit perëndimor. Ndërsa sanksionet ekonomike nuk arritën të ndalonin luftën, ato ia dolën të shtrëngonin ekonominë ruse.
Rusia, natyrisht, i solli të gjitha këto probleme mbi vete. Sigurisht që nuk është një fitore në luftë, as në planin ushtarak, as në atë ekonomik. Ukraina po rimëkëmbet nga tronditja fillestare dhe nëse ndihma e fortë e huaj vazhdon, ajo do të ketë dorën e sipërme në një luftë rrënimi.
Por – Ukraina ka nevojë urgjente për aftësi më të forta ushtarake për të mbrojtur qytetarët dhe ekonominë e saj nga sulmet ajrore ruse.
Mbrojtja ajrore e ofruar nga Shtetet e Bashkuara, Norvegjia, Gjermania dhe të tjerët luajtën një rol jetik në neutralizimin e sulmeve ruse ndaj infrastrukturës energjetike të Ukrainës dimrin e kaluar.
Nga ana e tij, Perëndimi duhet të vazhdojë t’i japë Ukrainës ndihmë financiare dhe ushtarake dhe duhet të vazhdojë të shtrëngojë vidhat e sanksioneve ekonomike për t’i mohuar Rusisë burimet që i nevojiten për të zhvilluar një luftë agresioni.
Sanksionet dytësore mund të luajnë një rol qendror në zbatimin e kufizimeve ekzistuese në tregtinë dhe financat ruse.
Të gjithë këta elementë nuk janë vetëm të realizueshëm, por nevojiten urgjentisht për të ndihmuar Ukrainën të mbrohet.
