Franca nuk po arrin të marrë nën kontroll problemet e saj buxhetore. Deficiti po rritet në 5.5 për qind, ndërsa borxhi kombëtar në rreth 111 për qind, prandaj vendi është në vendin e parë në BE. Çfarë duhet të bëni tani?
Duhet pranuar se ky nuk është ende niveli i Italisë (140.6 për qind) apo i Greqisë (165.5 për qind), por nëse deficiti i ekonomisë së dytë më të madhe në Europë shikohet në shifra absolute, atëherë është një mal i tmerrshëm borxhi kombëtar. Këtë vit, Franca do të duhet të paguajë 57 miliardë euro – as për shlyerje, por vetëm për interesat e borxheve të akumuluara. Kjo është tre herë më shumë se në vitin 2021.
Moskovitzi ishte i ftuar në radion “France Inter” ku u përball me pyetje të vështir: si mund të investojë Franca fonde të mëdha në transformimin ekologjik, në dixhitalizim dhe teknologji të reja, si mund të paguajë Franca dhe Evropa, si për mbrojtjen e tyre, ashtu edhe për te ndihmuar Ukrainën – kur është bosh thesari i shtetit?
Megjithatë, prej tij dëgjoheshin vetëm frazat e zakonshme të politikanëve: duhet vepruar “me mençuri”, deficiti dhe borxhet duhen ulur pa rrezikuar rritjen ekonomike. Mund të jetë gjithashtu e nevojshme të mendohet për rritjen e taksave, veçanërisht pasi opozita franceze po kërkon gjithashtu me zë të lartë një rritje drastike të taksave – si për kompanitë ndërkombëtare ashtu edhe për super të pasurit.
Ky është gjithmonë një balsam për veshët e qytetarëve dhe votuesve, megjithëse, kur shndërrohet në euro e cent, si rregull, nuk është aq i mjaftueshëm për të mbuluar shpërdorimin e shtetit. Megjithatë, edhe një rritje e tillë e taksave është hedhur poshtë nga ministri aktual francez i financave, Bruno Lemaire. Ai thotë se është “absolutisht kundër rritjes së taksave për qytetarët tanë”. Qeveria, shton ai, tashmë i ka gati masat shtrënguese: do të ketë një ulje të ndihmës për zhvillim, mbështetje për rinovimin ekologjik të ndërtesave, do të reduktohet ndihma për arsimin e mëtejshëm… Duhet të ketë kursime rreth dhjetë miliardë euro dhe. siç njoftoi ministri, tashmë po punohet për programin e ri ku do të kursehen edhe njëzet miliardë të tjerë.
Zyra franceze e auditimit vlerëson se shteti duhet të reduktojë shpenzimet e tij me të paktën 50 miliardë euro në vit në mënyrë që të arrijë kufirin e përcaktuar të deficitit në eurozonë prej 3 për qind të PBB-së, të paktën deri në vitin 2027. Sigurisht që do të ishte më mirë të kursehej edhe më shumë, për të shlyer një pjesë të borxhit kombëtar.
“Më në fund duhet të vendosim se cilat shpenzime qeveritare janë të mira dhe cilat jo”. “Çfarë inkurajon inovacionin, investimet, rritjen ekonomike dhe punësimin dhe çfarë mund të shkurtohet pa rrezikuar zhvillimin e vendit tonë”, thekson Moskovici.
Do të ketë sërish protesta…
Shteti francez ka në thelb shpenzime dukshëm më të larta se pothuajse të gjitha vendet e tjera në Evropë: ato përbëjnë 56 për qind të PBB-së. Ka të bëjë shumë me kërkesat tashmë luftarake të sindikatave dhe punonjësve: le të kujtojmë luftën e vërtetë që u bë për reformën e sistemit të pensioneve, megjithëse edhe me atë “pension të ri” francezët janë shumë më mirë se shumë. pensionistët në Evropë.
Edhe në kohën e reformës së sistemit të pensioneve në mars 2023, protestat kufizoheshin me gjendjen e luftës – dhe masat e reja shtrënguese vështirë se do të kalojnë pa protesta të reja…
Me masat e saj shtrënguese, francezët padyshim duan të reduktojnë shpenzimet e tjera sociale, siç është mbështetja për të papunët – dhe kjo është arsyeja pse është plotësisht e sigurt se mund të ketë sërish protesta dhe trazira në rrugët e qyteteve franceze.
Ministri francez Lemaire është prej shtatë vitesh në krye të Ministrisë së Financave. Pra, a jam unë përgjegjës për faktin që buxheti francez është në një gjendje kaq të keqe? Sigurisht që jo. Deficiti dhe borxhi janë “përafërsisht” në nivelin që ai parashikoi dhe madje është “relativisht i mirë”, thotë ai. Ministri pohon se problemi qëndron diku tjetër: “Ndoshta e kemi nënvlerësuar mundësinë që inflacioni të ulet kaq shpejt”. Kështu kemi më pak të ardhura nga tatimi mbi vlerën e shtuar, më pak të ardhura nga masa e të ardhurave të qytetarëve dhe më pak taksë nga kompanitë. Në total, janë rreth 21 miliardë euro më pak të ardhura shtetërore”.
Megjithatë, problemi është se “inflacioni” në këtë rast ishte rezultat i rritjes së çmimeve dhe jo i shtypjes së parave. Qytetarët me të vërtetë po shpenzojnë më pak dhe kompanitë po investojnë më pak, por ky është një proces me të cilin të gjitha vendet e Eurozonës duhet të pajtohen. Franca nuk ka zgjidhje tjetër veçse të jetë e kujdesshme se ku i shpenzon paratë e saj – dhe kjo do të jetë një çështje e nxehtë politike edhe për presidentin francez Emmanuel Macron.
