Shpenzimet ushtarake globale arritën në dy trilionë 443 miliardë dollarë në vitin 2023, një rritje prej 6.8% në terma realë krahasuar me vitin 2022. Kjo është rritja më e mprehtë në 14 vitet e fundit, sipas një raporti nga Instituti i Kërkimeve të Paqes në Stokholm (SIPRI).
Për herë të parë që nga viti 2009, shpenzimet ushtarake u rritën në të pesë rajonet gjeografike të përcaktuara nga SIPRI, me rritjen më të madhe në Evropë, Azi, Oqeani dhe Lindjen e Mesme. Shpenzimet totale arritën në më shumë se dy për qind të PBB-së globale. Shtetet e Bashkuara, Kina, Rusia, India dhe Arabia Saudite kontribuan më së shumti për këto qëllime. Ato përbënin 61% të shpenzimeve ushtarake globale.
Në vitin 2023, shpenzimet ushtarake ruse u rritën me 24%, duke arritur në 109 miliardë dollarë, sipas vlerësimeve të SIPRI, 57% më shumë nga viti 2014, kur Rusia aneksoi Krimenë. Në vitin 2023, alokimet e mbrojtjes së Rusisë arritën në 16% të shpenzimeve të buxhetit të shtetit (rreth gjashtë për qind të PBB-së), thonë ekspertët.
Të dhënat për shpenzimet ushtarake ruse në vitin 2023 janë shumë të pasigurta për shkak të paqartësisë në rritje të autoriteteve financiare ruse pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës. Autorët e botimit theksojnë se në Rusi, përveç fondeve buxhetore, paratë i ndahen sektorit ushtarak nga burime ekstra-buxhetore, si ndërmarrje, individë dhe organizata.
Ukraina është në vendin e tetë në botë për sa i përket shpenzimeve ushtarake, të cilat vitin e kaluar u rritën me 51% – në 64 miliardë e 800 milionë dollarë (37% e PBB-së së vendit). Gjatë vitit, Kievi mori gjithashtu 35 miliardë dollarë ndihmë ushtarake. Në total, kjo ndihmë dhe shpenzimet ushtarake të Ukrainës arritën në afërsisht 91% të Rusisë.
Ndër vendet anëtare të NATO-s, Shtetet e Bashkuara shpenzojnë më shumë për mbrojtjen. Buxheti i mbrojtjes i SHBA-së u rrit në 916 miliardë ose 68% të totalit të shpenzimeve ushtarake të vendeve anëtare të NATO-s. Ndër shtetet evropiane, në periudhën 2022-2023, Polonia rriti shpenzimet e saj ushtarake më së shumti – me 75% në 31 miliardë e 600 milionë dollarë. Ky është buxheti i 14-të më i madh i mbrojtjes në botë.
Shpenzimet e mbrojtjes në Kinë janë rritur për 29 vjet me radhë. Vitin e kaluar, buxheti ushtarak i Kinës u rrit me 296 miliardë dollarë, që është gjashtë për qind më shumë se një vit më parë.
Analistët e SIPRI vlerësojnë se shpenzimet totale ushtarake në Lindjen e Mesme do të rriten me nëntë për qind në vitin 2023 në 200 miliardë dollarë. Kjo është norma më e lartë e rritjes vjetore në rajon në dekadën e fundit. Kështu, buxheti i mbrojtjes i Izraelit u rrit me 24%, duke arritur në më shumë se 27 miliardë dollarë. Ekspertët e lidhin një rritje të konsiderueshme të shpenzimeve ushtarake në Lindjen e Mesme me përshkallëzimin e situatës në rajon dhe shpërthimin e luftës në Rripin e Gazës pas sulmit të Hamasit ndaj Izraelit dhe përkeqësimit të marrëdhënieve iranio-izraelite.
“Shtetet po i japin përparësi fuqisë ushtarake në rrezik për të hyrë në një spirale veprim-reagimi në një mjedis gjeopolitik dhe sigurie gjithnjë e më të paqëndrueshme,” tha Nan Tian, bashkëpunëtor i lartë në Programin e Shpenzimeve Ushtarake dhe Prodhimit të Armëve të SIPRI, në një koment.
