Që nga 24 shkurti 2022, 59 priftërinj i janë nënshtruar represionit nga Kisha Ortodokse Ruse dhe forcat e sigurisë për pozicionin e tyre kundër luftës, llogarit Evropa e Re.
Bëhet fjalë për priftërinj të krishterë që shërbyen në Rusi dhe dioqeza e kisha të huaja të varura nga Patriarkana e Moskës. Në 47 raste, priftërinjtë rusë iu nënshtruan shtypjes. Në 12 rastet e mbetura, ne po flisnim për kisha të huaja “në varësi” të Kishës Ortodokse Ruse.
Kështu, gjashtë ministra të Kishës Ortodokse Lituaneze, tre të Kishës Ortodokse Bjelloruse, si dhe priftërinjtë e Kishës Ortodokse Ruse në Spanjë, Kazakistan dhe Izrael u hoqën nga detyra, u ndaluan të shërbenin ose u përballën me “dënime” të tjera nga kisha.
Në Rusi, sanksionet vijnë si nga autoritetet e kishës – shpërbërja, ndalimi nga shërbimi, largimi i detyruar nga shteti – dhe nga shteti: për shembull, gjoba për “diskreditimin” e ushtrisë, burgim, dëbim.
Kisha persekuton priftërinjtë “opozitarë” pothuajse aq shpesh sa edhe shteti: nga 47 raste ruse, në 18 priftërinj rusë u përballën me persekutim nga Kisha Ortodokse Ruse, në 23 nga agjencitë e zbatimit të ligjit dhe 6 të tjera me represion nga të dyja palët.
Ndër të gjitha kishat dhe lëvizjet e krishtera të përfaqësuara në Rusi, vetëm Kisha Ortodokse Ruse i ndëshkon ministrat e saj për pozicionin e tyre kundër luftës. Në 19 nga rastet e zbuluara, priftërinjtë e kishave të tjera të krishtera (midis tyre katolikë, protestantë dhe përfaqësues të kishave ortodokse “alternative” – Kisha Ortodokse Apostolike, Kisha Ortodokse Ruse dhe të tjerë) guxuan të flisnin kundër luftës. Ata duhej të përballeshin me represion nga organet ligjzbatuese, por nuk pati sanksione nga kleri i kishave përkatëse.
Zëvendësimi i fjalës “fitore” me fjalën “paqe” në lutjen “Për Rusinë e Shenjtë” u bë baza për shkarkimin e priftit të Moskës John Koval. Prifti Vladimir Korolev u lirua nga posti i tij si rektor i Kishës Kazan në Tula dhe u largua nga stafi pasi refuzoi të mblidhte fonde për “SVO”. Një prift nga Tatarstani, Gleb Krivoshein, u shpall fajtor dhe u gjobit për “diskreditim” të ushtrisë, baza e këtij vendimi ishte nënshkrimi i një Apeli nga ana e priftit në ditët e para të luftës nga kleri i Kishës Ortodokse Ruse që bën thirrje për pajtim.
Ndikimi i Patriarkanës së Moskës nuk kufizohet vetëm në territorin e Rusisë. Ekzistojnë gjithashtu dioqeza dhe famulli të huaja të Kishës Ortodokse Ruse, dhe një numër kishash ortodokse në vendet e huaja janë në varësi të Patriarkanës së Moskës. Nga 36 rastet e persekutimit të priftërinjve kundër luftës nga kisha, 24 kishin të bënin me klerin rusë, 12 me të huajt.
Kështu, prifti i dioqezës spanjolle-portugeze të Kishës Ortodokse Ruse, Andrei Kordochkin, i cili foli kundër pushtimit rus, u hoq nga posti i sekretarit të dioqezës, u ndalua përkohësisht të shërbente dhe më pas u detyrua të linte të dy tempulli dhe juridiksioni i Kishës Ortodokse Ruse. Pesë priftërinj të Kishës Ortodokse të Lituanisë u rrëzuan nga detyra, një u detyrua të tërhiqej për dënimin e luftës dhe kritikimin e pozicionit pro-luftës të Patriarkut Kirill.
Kisha Ortodokse Ruse përdor një sërë mjetesh për të ndikuar tek priftërinjtë: “biseda parandaluese”, pezullim i përkohshëm ose shkarkim nga postet e tyre administrative. Por në lidhje me “opozitarët” kundër luftës, kisha u drejtohet masave ekstreme – një ndalim i ministrisë apo edhe shkrirje. Ky është dënimi më i rëndë për një klerik, i aplikuar në raste të jashtëzakonshme.
Kështu, në vitin 2023, pasi u arrestua me akuzën e vrasjes brutale dhe copëtimit të gruas së tij, prifti Mikhail Zubarev u shkarkua . Por priftit Vladimir Pokrovsky, i cili rrahu gruan e tij në sy të fëmijëve, nuk iu hoq grada, por u ndalua vetëm përkohësisht të shërbente për një periudhë prej një viti.
Vetëm në dioqezën e qytetit të Moskës, pesë priftërinj u shkarkuan në 2023 dhe në 4 muajt e parë të 2024, katër prej tyre kundërshtuan luftën: Alexy Uminsky, Ivan Koval, Andrey Kuraev dhe Kirill Govorun. Për krahasim, në dy vitet para luftës në shkallë të gjerë, nuk kishte asnjë rast të vetëm të shpërbërjes në dioqezën e qytetit të Moskës.
Në Bjellorusi, si në Rusi, persekutimi vjen si nga kisha ashtu edhe nga shteti. Prifti i Kishës Ortodokse Bjelloruse Pyotr Prokoptsov është përjashtuar nga shërbimi për refuzimin e bekimit të pajisjeve ushtarake të përdorura nga ushtria ruse për sulmet ajrore në Ukrainë. Dhe prifti bjellorus Dionisy Korostelev u hoq nga shërbimi dhe më pas u arrestua nga forcat e sigurisë për përfshirjen në tekstin e një lutjeje përkujtimin e ushtarëve dhe mbrojtësve të Ukrainës.
Kleri që nuk e mbështeti luftën detyrohet ose largohet vullnetarisht nga Patriarkana e Moskës. Nëntë nga 13 priftërinjtë e shkarkuar vazhduan shërbimet e tyre të kishës jashtë vendit. Pasi dëshmuan se e vetmja bazë për shkrirjen ishte qëndrimi i tyre kundër luftës, ata arritën rikthimin e dinjitetit nëpërmjet Patriarkanës së Kostandinopojës (Ekumenike).
Komunitete dhe kisha të tëra gjithashtu refuzojnë t’i nënshtrohen Patriarkanës së Moskës:
Kisha Ortodokse e Ukrainës shpalli pavarësinë e saj nga Patriarkana e Moskës në maj 2022 .
Një kishë e re ortodokse është regjistruar në Lituani , e pavarur nga Kisha Ortodokse Ruse dhe në varësi të Patriarkanës së Kostandinopojës.
Parlamenti Letonez miratoi një ligj për pavarësinë e Kishës Ortodokse të Letonisë dhe pavarësinë e saj nga Patriarkana e Moskës.
Më 6 maj 2024, Parlamenti i Estonisë e njohu Kishën Ortodokse Ruse si një organizatë që mbështet agresionin rus kundër Ukrainës dhe ftoi shoqatat dhe famullitë ortodokse që “të ndërmarrin hapat e nevojshëm për t’i dhënë fund lidhjeve me Patriarkanën e Moskës”.
Në kishat apo dioqezat e tjera ortodokse të Kishës Ortodokse Ruse ka gjithashtu thirrje për t’u larguar nga Patriarkana e Moskës. E para nga kishat perëndimore që njoftoi ndërprerjen e lidhjeve me Moskën ishte Kisha Ortodokse Ruse në Amsterdam. Ajo u pasua nga famullia e Kryqit të Shenjtë në Udina (Itali). Ndarja nga Patriarkana e Moskës po diskutohet edhe në Kishën Ortodokse të Moldavisë.
Priftërinjtë e të gjitha besimeve në territoret e Ukrainës të kontrolluara dhe të pushtuara përkohësisht nga Rusia i nënshtrohen represionit më të përhapur. Ne nuk i kemi përfshirë këto raste në përllogaritje, pasi në shumicën e rasteve është e pamundur të përcaktohet as arsyeja e përndjekjes, as nëse janë shënjestruar apo nëse ky apo ai klerik ka qenë viktimë aksidentale.
Grupi i të Drejtave të Njeriut në Kharkiv vlerëson se që nga janari 2024, të paktën 45 priftërinj ukrainas janë rrëmbyer, torturuar dhe më vonë liruar. Janë rrëmbyer 20 priftërinj dhe nuk dihet fati i tyre. Ka edhe raste të vrasjeve me dashje, dëbimeve dhe kërcënimeve.
