DY studime të publikuara së fundi kanë treguar se tashmë ka barna dhe preparate të miratuara që mund të trajtojnë dhe parandalojnë sëmundjen e Parkinsonit, e cila prek miliona njerëz në mbarë botën dhe vret qindra mijëra çdo vit, me shumë më tepër sukses se sa ndodh aktualisht.
Ilaçi i parë i mundshëm është cladribina, një ilaç kundër kancerit i miratuar tashmë nga Administrata e Ushqimit dhe Barnave të SHBA-së (FDA).
Një trajtim tjetër është trajtimi me doza të larta të vitaminave B, të cilat mund të përdoren për të mbajtur një përbërje të shëndetshme bakteriale të zorrëve, e cila është e rëndësishme për parandalimin e sëmundjes së Parkinsonit.
Çfarë është sëmundja e Parkinsonit?
Sëmundja e Parkinsonit është një sëmundje neurodegjenerative progresive e shkaktuar nga vdekja e një lloji specifik të qelizave nervore që prodhojnë dopaminë.
Prof. Ph.D. Dinko Mitreçiq, shef i Departamentit të Neuroshkencës Rigjeneruese në Fakultetin e Mjekësisë në Zagreb, thotë se ende nuk e kemi sqaruar plotësisht pse vdesin neuronet në pacientët me Parkinson.
“Megjithatë, një nga elementët e rëndësishëm që sigurisht kontribuon në këtë është akumulimi i proteinave patologjike, siç është, për shembull, alfa-sinukleina”, thotë Mitreçiq. “Kjo molekulë e bën të vështirë funksionimin e qelizave nervore dhe kur ato grumbullohen në një sasi të madhe, qelizat fillojnë të vdesin”, shton ai.
Ndikon në funksionet motorike dhe jo motorike
Sëmundja e Parkinsonit prek kryesisht funksionet motorike dhe karakterizohet nga dridhje, dridhje, ngurtësi muskulore, ngadalësim i lëvizjes dhe paqëndrueshmëri posturale, një gjendje e karakterizuar nga pamundësia për të mbajtur ekuilibrin dhe stabilitetin kur qëndroni në këmbë ose ecni.
Përveç simptomave motorike, shumë të sëmurë preken edhe nga simptoma jo motorike, si depresioni, ankthi, çrregullimet e gjumit, vështirësitë në të folur dhe problemet konjitive.
Epidemiologjia e sëmundjes së Parkinsonit
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), sëmundja e Parkinsonit prek më shumë se 10 milionë njerëz në mbarë botën.
Është vlerësuar se rreth 100,000 njerëz në mbarë botën vdesin çdo vit nga komplikimet që lidhen me sëmundjen e Parkinsonit.
Si e trajtojmë aktualisht sëmundjen e Parkinsonit?
Mitreçiq thotë se sot tashmë ekzistojnë disa ilaçe që mund të ndihmojnë pacientët me sëmundjen e Parkinsonit.
“Një prej tyre është levodopa, një preparat që bën të mundur kompensimin e dopaminës, një molekulë që pacientëve u mungon. Ka edhe molekula që imitojnë veprimin e dopaminës ose molekula që ngadalësojnë heqjen e dopaminës. Megjithatë, të gjitha këto opsione terapeutike dobësohet me kalimin e kohës tek pacientët dhe bëhet më pak efektiv, ne ende nuk kemi një ilaç që vepron në vetë shkaktarin e kësaj sëmundjeje, e cila, meqë ra fjala, është e zakonshme për pothuajse të gjitha sëmundjet neurologjike”, thekson Mitreçiq.
Kladribina, një ilaç kundër kancerit tregoi rezultate premtuese
Në një studim të ri të botuar në revistën Nature Communications, shkencëtarët kanë zbuluar se një proteinë e sipërfaqes qelizore e quajtur Aplp1 mund të luajë një rol të rëndësishëm në përhapjen e proteinës së dëmshme alfa-sinukleinë nga një qelizë nervore në tjetrën. Dhe është pikërisht përhapja e kësaj proteine që është një nga mënyrat kryesore që numri i qelizave nervore të vdekura rritet dhe simptomat bëhen më të rënda.
Ekspertët theksojnë se tashmë ekziston një ilaç kundër kancerit i miratuar nga FDA që synon një proteinë të quajtur Lag3, e cila ndërvepron me Aplp1, duke sugjeruar që terapia për sëmundjen e Parkinsonit mund të përmirësohet duke vepruar në përhapjen e proteinave patologjike, e cila do të ishte një mënyrë krejtësisht e re. të trajtimit të kësaj sëmundjeje.
Në një punim të ri, një ekip ndërkombëtar shkencëtarësh përshkroi se si dy proteina punojnë së bashku për të ndihmuar agregatet e dëmshme të proteinave alfa-sinukleinë të hyjnë në qelizat e trurit.
“Tani që ne e dimë se si ndërveprojnë Aplp1 dhe Lag3, ne kemi një mënyrë të re për të kuptuar se si alfa-sinukleina kontribuon në përparimin e sëmundjes së Parkinsonit,” tha Xiaobo Mao, një neuroshkencëtar në Universitetin Johns Hopkins në SHBA.
“Gjetjet tona sugjerojnë gjithashtu se synimi i këtij ndërveprimi me ilaçet mund të ngadalësojë ndjeshëm përparimin e sëmundjes së Parkinsonit dhe sëmundjeve të tjera neurodegjenerative,” shtoi ai.
Parandalimi në nivelin e tretjes
Një drejtim tjetër i mundshëm i terapisë është veprimi në mikrobiotë, pra në përmbajtjen bakteriale të zorrëve.
Mitreçiq shpjegon se “ka studime shumë serioze që sugjerojnë se ekziston një lidhje e qartë midis florës bakteriale të shqetësuar në zorrë dhe fillimit të sëmundjes së Parkinsonit”.
“Ka edhe studime që kanë treguar se akumulimi i alfa-sinukleinës gjendet edhe në qelizat nervore të vendosura në vetë murin e zorrëve ose afër zorrës. Prandaj, një teori pretendon se sëmundja e Parkinsonit fillon fillimisht në sistemin nervor të zorrëve dhe më pas. përhapet në tru, gjë që u konfirmua pjesërisht nga studimet në kafshë eksperimentale”, thotë Mitreçiq.
Problemi i dietës dhe konsumimit të mishit të kuq
Hulumtimet kanë treguar se njerëzit me sëmundjen e Parkinsonit shpesh kanë një diversitet të reduktuar të baktereve të zorrëve, të cilat mund të lidhen me zakonet dietike, duke përfshirë marrjen e mishit. Për shembull, Fondacioni i Parkinsonit thekson në faqen e tij të internetit se konsumimi i sasive të mëdha të mishit të kuq dhe yndyrave të ngopura mund të ndikojë negativisht në mikrobiomën e zorrëve, gjë që mund të përkeqësojë simptomat e sëmundjes së Parkinsonit. Disa prova sugjerojnë gjithashtu se konsumi i mishit mund të rrisë ekspozimin ndaj pesticideve dhe ndotësve të tjerë, të cilët shoqërohen me një rrezik më të lartë të zhvillimit të sëmundjes së Parkinsonit.
Në një studim të ri, shkencëtarët kanë identifikuar mikrobe të zorrëve që ka të ngjarë të lidhen me nivele të reduktuara të riboflavinës, ose vitaminës B2, dhe biotinës, ose vitaminës B7, duke sugjeruar një parandalim të thjeshtë të mundshëm të sëmundjes së Parkinsonit, pasi mungesa e tyre shoqërohet me sëmundjen.
Hollimi i zorrëve dhe ekspozimi ndaj toksinave
Sipas një meta-analize të disa studimeve, të publikuar në revistën npj Parkinson’s Disease, vitamina B2 mund të ndihmojë në parandalimin e zhvillimit të sëmundjes së Parkinsonit.
Duke analizuar mostrat e jashtëqitjes nga 94 pacientë me Parkinson dhe 73 kontrolle relativisht të shëndetshme në Japoni, ekipi japonez i shkencëtarëve krahasoi rezultatet e tyre me të dhënat nga Kina, Tajvani, Gjermania dhe SHBA.
Ekipi më pas tregoi se mungesa e vitaminës B ishte e lidhur me uljen e niveleve të acideve yndyrore me zinxhir të shkurtër (SCFA) dhe poliaminave, molekula që ndihmojnë në krijimin e një shtrese të shëndetshme mukusi në zorrë.
“Mungesa e poliaminës dhe SCFA mund të çojë në hollimin e shtresës së mukusit të zorrëve, duke rritur kështu përshkueshmërinë e zorrëve, të cilat të dyja janë vërejtur në sëmundjen e Parkinsonit”, shpjegoi udhëheqësi i ekipit japonez Hiroshi Nishiwaki i Universitetit të Nagoya.
Shkencëtarët japonezë besojnë se shtresa e dobësuar mbrojtëse e ekspozon sistemin nervor të zorrëve ndaj më shumë toksinave që ne i hasim gjithnjë e më shpesh, të cilat përfshijnë kimikate pastrimi, pesticide dhe herbicide.
Toksina të tilla çojnë në prodhimin e tepërt të fibrileve α-sinukleinë – molekula të përfshira në zhvillimin e sëmundjes së Parkinsonit.
Një studim i vitit 2003 zbuloi se doza të larta të riboflavinës mund të ndihmojnë në rivendosjen e disa funksioneve motorike te pacientët të cilët gjithashtu eliminuan mishin e kuq nga dieta e tyre.
Prandaj, autorët arritën në përfundimin se doza të larta të vitaminave B mund të parandalojnë dëmtimin e indeve të lidhura me zhvillimin e sëmundjes së Parkinsonit.
Rezultatet e këtij studimi sugjerojnë se sëmundja e Parkinsonit mund të parandalohet duke siguruar një mikrobiom të shëndetshëm të zorrëve, si dhe duke reduktuar marrjen e substancave toksike nga mjedisi.
