Duke vepruar në rolin e presidentit të rradhës të Bashkimit Evropian, hapat e Orbanit ndaj Rusisë dhe Kinës jo vetëm që kanë nxjerrë në pah qasjet divergjente të Evropës ndaj fuqive të mëdha globale, por edhe çarjet që kundërshtarët perëndimorë mund të shfrytëzojnë.
Rritja e politikës populiste, anti-ndërkombëtare në Francë, Gjermani dhe SHBA ka përkeqësuar më tej cenueshmërinë e partneritetit transatlantik, thekson eksperti ushtarak në analizë për CEPA Doug Livermoore , zëvendës komandant i Detashmentit të Operacioneve Speciale – Komandës së Përbashkët të Operacioneve Speciale në Garda Kombëtare e Ushtrisë së Karolinës së Veriut.
Takimet e Orbanit me presidentin rus Vladimir Putin dhe udhëheqësin kinez Xi Jinping sinjalizuan gatishmërinë e Hungarisë për të krijuar lidhje më të ngushta me fuqitë që shumë liderë perëndimorë i shohin me dyshim, nëse jo me armiqësi të plotë.
Veprimet e tij në debatin mbi fatin e Ukrainës mund të shihen si një sfidë e drejtpërdrejtë ndaj qëndrimit kolektiv që NATO dhe BE po përpiqen të mbajnë kundër agresionit rus dhe ambicieve të vazhdueshme globale të Kinës.
Kjo u nënvizua më 16 korrik, kur u zbulua se ai u kishte shkruar liderëve të tjerë të BE-së duke thënë se Donald Trump donte bisedime urgjente midis Rusisë dhe Ukrainës nëse fitonte në nëntor.
Orbán akuzoi BE-në për imitimin e “politikës pro-luftës të SHBA-së” dhe tha se ajo duhet të përfundojë.
Motivimet e tij janë të shumta.
Ekonomikisht, Hungaria ka përfituar nga investimet dhe marrëveshjet energjetike me Rusinë dhe Kinën.
Politikisht, marka e tij e demokracisë joliberale gjen rezonancë ideologjike me tendencat autoritare të Moskës dhe Pekinit.
Strategjikisht, pozicioni i Hungarisë në NATO dhe BE i lejon udhëheqësit hungarez të përdorë marrëdhëniet e tij me Rusinë dhe Kinën për të përmirësuar pozitën e tij të brendshme dhe ndërkombëtare.
Tensioni midis synimeve strategjike të NATO-s dhe veprimeve të vendeve si Hungaria paraqet një sfidë të rëndësishme.
Ndërsa fokusi i NATO-s është te mbrojtja kolektive dhe parandalimi, veçanërisht kundër ekspansionizmit rus dhe ndikimit kinez, qasja e BE-së është më e fragmentuar, me anëtarët që ndjekin interesat e tyre diplomatike dhe ekonomike, ndonjëherë në kurriz të një qëndrimi të unifikuar.
Ky përçarje krijon hapje për kundërshtarët.
Rusia, për shembull, është përpjekur prej kohësh të dobësojë NATO-n duke shfrytëzuar ndarjet e brendshme.
Angazhimi i Orbanit me Putinin i siguron Rusisë një terren në BE dhe NATO, duke minuar potencialisht kohezionin dhe proceset vendimmarrëse të aleancës.
Kina, nga ana tjetër, mund të përdorë levën e saj ekonomike për të krijuar një pykë midis vendeve anëtare të BE-së, duke promovuar marrëveshje dypalëshe që anashkalojnë rregulloret dhe normat e BE-së.
Rritja e politikës anti-internacionaliste në vendet kyçe të NATO-s shton një shtresë tjetër kompleksiteti.
Në Francë, Asambleja Kombëtare Marine Le Pen ka fituar mbështetje të konsiderueshme duke përkrahur një qëndrim nacionalist, anti-BE.
Retorika e Le Pen shpesh i bën jehonë asaj të Orbanit, duke theksuar sovranitetin dhe kundërshtimin ndaj asaj që ajo e sheh si shkelje nga Brukseli.
Kjo ndjenjë nacionaliste kërcënon të minojë vendimmarrjen kolektive në BE dhe të dobësojë aftësinë e saj për të paraqitur një front të bashkuar për çështjet globale.
Vetëm pas raundit të dytë të zgjedhjeve kombëtare më 7 korrik, partisë së Le Penit iu mohua kontrolli i qeverisë franceze, një rezultat i papritur pas një rezultati kaq të fortë në raundin e parë.
Në Gjermani, partia Alternativa për Gjermaninë (AfD) ka kapitalizuar në mënyrë të ngjashme ndjenjat nacionaliste dhe anti-imigruese.
Skepticizmi i AfD-së ndaj politikës së jashtme të NATO-s dhe BE-së ka pakësuar rolin tradicional të Gjermanisë si një forcë stabilizuese në Evropë.
Rritja e këtyre partive reflekton pakënaqësi më të gjerë në të gjithë Evropën, të cilën kundërshtarët si Rusia dhe Kina mund ta përdorin për të nxitur mosmarrëveshje.
Edhe në SHBA, kritikat e ish-presidentit Donald Trump ndaj NATO-s po krijojnë pasiguri në lidhje me trajektoren e ardhshme të politikës së jashtme të Uashingtonit, gjë që mund të inkurajojë kundërshtarët të testojnë vendosmërinë e aleancës perëndimore.
Tensionet që kjo shkakton kanë implikime strategjike.
Së pari, komplikon aftësinë e NATO-s për t’iu përgjigjur shpejt dhe me vendosmëri kërcënimeve. Konsensusi është kritik për operacionet e NATO-s dhe ndarjet e brendshme mund të vonojnë ose zbehin përgjigjen e aleancës ndaj agresionit.
Së dyti, mungesa e një politike të jashtme të unifikuar të BE-së minon aftësinë e Evropës për të vepruar si një lojtar koherent global.
Shtetet anëtare individuale që ndjekin qëllime të veçanta dobësojnë fuqinë e negociatave kolektive të BE-së, duke e bërë më të lehtë për kundërshtarët të shfrytëzojnë marrëdhëniet dypalëshe.
Së treti, ngritja e politikës anti-internacionaliste në vendet kyçe të NATO-s po minon kohezionin ideologjik që ka mbështetur aleancën transatlantike në 75 vitet që nga themelimi i saj.
Vlerat e përbashkëta të demokracisë, të drejtave të njeriut dhe sundimit të ligjit janë themelore për identitetin e NATO-s.
Për të përballuar këto sfida, është e domosdoshme që NATO dhe BE të forcojnë angazhimin e tyre për mbrojtjen kolektive dhe një politikë të jashtme kohezive, duke siguruar që dallimet e brendshme të mos dëmtojnë objektivat e tyre strategjikë në një botë gjithnjë e më konkurruese.
Kjo mund të nënkuptojë marrjen e një qëndrimi më të ashpër kundër anëtarëve të gabuar, sjellja e të cilëve kërcënon organizatat kryesore të Perëndimit të bazuara në traktate.
