Mjekja 30 vjeçare Ljiljana Stanojkoviq punon në Urgjencën në Beograd për një pagë rreth një mijë euro.
Kolegët e saj në pothuajse të gjitha vendet fqinje kanë paga më të larta, ndonjëherë dy herë më shumë.
“Paga ime është rreth 120 mijë dhe për shkak të përvojës përfituese të punës kemi 5-6 mijë më shumë se mjekët e përgjithshëm nëpër qendra shëndetësore.
“Meqenëse jetoj ende me prindërit e mi, mund ta menaxhoj atë, por është shumë e vështirë”, tha Ljiljana Stanojkoviç për BBC në serbisht.
Në Serbi, një mjek i përgjithshëm ka një pagë rreth 900 euro, një specialist 1,100, një subspecialist rreth 1,200 dhe infermierët dhe teknikët mesatarisht 570, sipas të dhënave të Demostat .
Ministria e Shëndetësisë nuk iu përgjigj pyetjeve të gazetarëve të BBC-së se si Serbia i motivon mjekët të qëndrojnë në vend, nëse mund të gjejnë punë më të paguar jashtë vendit, deri në publikimin e këtij teksti.
Në rajon, mjekët fitojnë më shumë në Rumani, ku një specialist fiton 4000 euro, një subspecialist 7000 dhe një infermier apo teknik rreth 1700 euro.
Në Slloveni, pagat e mjekëve specialistë janë nga 2,000 në 3,000, në Kroaci dhe Mal të Zi nga 2,500 në 2,900, në Bosnje dhe Hercegovinë, Shqipëri dhe Bullgari rreth 2,000, dhe në Maqedoninë e Veriut rreth 1,500.
Qiraja dhe shpenzimet janë një sfidë
Të jetosh me një rrogë prej njëmijë eurosh, veçanërisht në Beograd, qyteti më i shtrenjtë në rajon, sipas të dhënave për vitin 2023 nga ueb-faqja Numbeo , e cila ofron një pasqyrë të kostos së jetesës në mbarë botën, është një sfidë shtesë.
“Në dy vjet e gjysmë që punoj vazhdimisht flitet për disa rritje, më duket se nuk ka fare, sepse rroga është e njëjtë dhe gjithçka është shtrenjtuar”, thotë Stanojkoviq. .
Në Serbi, norma e inflacionit ishte ndër më të lartat në Evropë dhe nxitësi kryesor ishin çmimet e ushqimeve.
Për shkak të llojit specifik të punës, ajo ka orar specifik pune – 12 orë në ditë, 12 natën, dhe më pas tre ditë pushim, kur ndjek specializimin në gjinekologji.
Orari i punës është i mirë, por për sasinë e punës dhe stresit, paga është e ulët”.
“Vetëm kur na ka ‘marrë’ pushimet, e marrim 20-30 mijë rrogë më të madhe atë muaj, është më mirë”, thotë mjekja në të dytin nga katër vitet e specializimit të saj.
Shkollimi për specializim i kushton Stanojkoviqit 130.000 dinarë në vit.
Specializimi është vullnetar – paguan vetë, dhe pas përfundimit nuk kushtëzohet të punohet në një institucion të caktuar shtetëror.
“Kolegja ime, e cila jeton vetëm dhe ka një kredi për një apartament, duhet të punojë ekstra, sepse nuk mund të hiqte dorë nga gjithçka tjetër”, thotë ai.
Paga e nevojshme për të jetuar në Serbi është rreth 144.000 dinarë, madje 87 për qind e popullsisë nuk e kanë atë, njoftoi organizata joqeveritare Qendra për Politikat e Emancipimit.
Në vitet e fundit, për shkak të kushteve më të lehta për gjetjen e një pune jashtë vendit, qindra punëtorë shëndetësorë vazhduan karrierën e tyre jashtë Serbisë dhe një numër i madh i mjekëve u zhvendosën në praktikën private.
“Tre gjinekologë u larguan në të njëjtën ditë nga spitali “Dragiša Mišović” për të punuar privatisht, vështirë se dikush qëndron”, thotë Stanojkoviq.
Pas kryerjes së specializimit, nëse do të qëndronte në Urgjencë, do të kishte një pagë rreth 190 mijë.
“Përsëri, është shumë pak për kaq shumë vite shkollë”, thotë Stanojkoviq.
Për të gjitha këto, por edhe për shkak të rënies së respektit për mjekët, sidomos nga institucionet shtetërore, ajo e sheh të ardhmen në praktikën private apo jashtë saj.
“Po mendoja për Slloveninë, është afër dhe thonë se pagat janë shumë më të mira”.
“Ata janë një komb më i shëndetshëm sepse investojnë shumë më tepër në parandalim, këtu njerëzit lënë (sëmundjen të zhvillohet) dhe kur shkojnë te mjeku, tashmë është faza përfundimtare,” thotë ai.
Nuk ka të bëjë vetëm me paratë
Kolegu i saj më me përvojë, Gorica Đokić, specialiste në neurologji, kaloi nga praktika shtetërore në private.
Pas 23 vitesh punë në spitalin shtetëror për psikiatrinë “Laza Lazarevic”, ajo hapi një ordinancë private.
Nuk ka lidhje as me paratë, as me institucionin, më mungojnë shumë pacientët e ‘Lazës’, por me gjendjen shëndetësore nuk durova më”, thotë ajo.
Gjokiq, me dy dekada përvojë, para tre vitesh kishte pagë rreth 150 mijë dinarë dhe thotë se nuk është më fitimprurëse për të që të punojë privatisht.
“Edhe pse jam nënë beqare kam jetuar mirë me atë rrogë, por punoj si kali, jap leksione dhe punoj si eksperte gjykate.
“Askush nuk i pëlqen të punojë 15 orë në ditë, nëse nuk duhet”, thotë Gjokiq duke buzëqeshur.
Pagat më të ulëta të mjekëve në Serbi në rajon janë “realitet”, paralajmëron Gjokiq, kryetar i Unionit të Mjekëve dhe Farmacistëve.
“Një mjek specialist në një vend më të vogël, pa qenë në thirrje, ka rreth 1200 apo 1300 euro.
“Shumica e institucioneve të kujdesit shëndetësor kërkojnë të paguajnë për ditët e gatishmërisë, por gjithashtu ndodh që, në vend të kësaj, njerëzit të marrin ditë pushimi që nuk mund t’i përdorin,” thekson ajo.
Sindikata është e pakënaqur që edhe pse ligji e parasheh, bazat e pagave në sistemin shëndetësor nuk janë uniforme, thotë ai.
“Janë diskriminuese për mjekët, sepse baza për infermierët dhe teknikët është ngritur në tre raste.
“Ata janë bashkëpunëtorët tanë dhe ne i duam dhe i respektojmë shumë, por ne i paraqesim faktet”, thotë Gjokiq.
“Paga bazë për infermierët dhe teknikët është 5,372 dinarë, kurse për mjekët 4,783 dinarë, sipas të dhënave të kësaj sindikate.
Autoritetet e justifikuan rritjen e pagave me largimet gjithnjë e më të shpeshta të infermierëve dhe teknikëve për të punuar jashtë vendit, por në 10 vitet e fundit, afër 6000 mjekë janë larguar nga vendi, paralajmëron Gjokiq.
Ministria e Financave i bëri me dije sindikatës se ky problem mund të zgjidhet deri në fillim të vitit 2025.
“Shpresonim që të pranoheshin të gjithë mjekët e rinj që punuan me vetëmohim gjatë pandemisë Covid-19, gjë që ministri i mëparshëm e premtoi, por nuk u realizua.
Gjithnjë e më pak studentë po regjistrohen në Fakultetin e Mjekësisë, këtë vit tregon edhe në Universitetin e Beogradit , vëren Gjokiq.
Kur ajo hyri në fakultet, ishin pesë persona të interesuar për një vend, thotë ajo, dhe këtë vit – dy.
Prej 15 vitesh, numri i kufizuar i specializimeve ka sjellë mungesën e mjekëve, shton ai.
“Nga kolegët që kanë shkuar jashtë vendit apo në kompani private, vështirë se dikush thotë se arsyeja kanë qenë paratë, më së shumti thonë kushtet e punës dhe menaxhmenti, marrëdhëniet ndërpersonale”, thotë Gjokiq.
Një nga problemet është se në disa spitale, shefa dhe drejtorë emërohen sipas linjave partiake.
“Ka drejtorë që sillen sikur nuk janë pjesë e sistemit, por si të jenë të pasmet e tyre, pasi ka edhe shembuj të mrekullueshëm, por prandaj kemi kërkuar që të krijohen kritere të qarta për dhënien e specializimeve”, thotë Gjokiq. .
Ata kërkuan gjithashtu një ndryshim në Kodin Penal – sulmi ndaj punonjësit të shëndetësisë në një vend zyrtar të bëhet vepër penale .
Mungojnë mundësitë për përmirësim
Milan Vasiljević, një mjek i përgjithshëm 31-vjeçar, ka punuar që nga viti 2021 si mjek i zgjedhur në Qendrën Shëndetësore në Oseçinë afër Valjevës.
Meqenëse Qendra Shëndetësore punon 24 orë në ditë, ka turne të natës dhe të fundjavës, si dhe vizita në shtëpi dhe kujdes për raste urgjente, kështu që paga është e kënaqshme, thotë ai.
“Unë dalloj nga mjekët e qendrave apo klinikave të tjera shëndetësore ku puna nuk përfshin të qenit në gatishmëri, pra marrin një pagë bazë rreth 1000 euro.
“Kam pasur trefish rritje të pagave në këto tre vite, me punë jashtë orarit, punë në ditë festash dhe fundjavash, të ardhurat e mia personale janë më të larta”, thotë Vasiljeviq.
Paga i mbulon nevojat aktuale, edhe pse ai ende jeton në shtëpinë e familjes.
Problemet kryesore të tij janë mungesa e kohës së lirë, sepse ai shpesh punon në fundjavë dhe trajnimet e vështira profesionale.
“Qendrës sonë shëndetësore i mungojnë mjekët”.
“Unë dua të specializohem dhe eprorët e mi kanë të njëjtin qëndrim, unë jam i pari në listë, por problemi është se në atë rast do të mungoja në punë”, thotë ai.
Vasiljević do të pranonte ofertën për t’u specializuar në pediatri dhe nuk ka mjaft mjekë për më të rinjtë në Serbi.
Kolegët që kanë shkuar në Mal të Zi, ku specialistët kanë një pagë mesatare rreth 2500 euro , por thonë se as kushtet atje nuk janë ideale.
“Kushtet e punës janë më të këqija, ka mungesë të barnave dhe pajisjeve, kështu që ndonjëherë nuk mund ta bëjnë diagnostifikimin siç duhet”, thotë Vasiljeviq.
Mbingarkesa e personelit mjekësor (50 përqind) dhe pagat e ulëta (46 përqind) janë problemet më të mëdha në kujdesin shëndetësor në Serbi, sipas mjekëve në një anketë të kryer nga Ministria e Shëndetësisë dhe Aleanca Kombëtare për Zhvillim Ekonomik Lokal (Naled) në vitin 2023.
Sipas sondazhit, çdo i dhjetë mjek i anketuar synon të kërkojë punë jashtë vendit në pesë vitet e ardhshme.
“Nuk duhet theksuar – nëse nuk ju pëlqen, shkoni, por, përkundrazi, detyroni zhvillimin e mjekëve në vendin e tyre, në mënyrë që ata të kenë mundësi të marrin pjesë në kongrese dhe trajnime profesionale jashtë vendit,” Vasiljević. beson.
