Rritja e kostos së jetesës është shqetësimi më i madh për më shumë se 90 për qind të evropianëve. Shifrat zyrtare hedhin dritë mbi atë që fshihet pas këtij ankthi në rritje – dhe ku njerëzit paguajnë më shumë për gjërat bazë si shërbimet komunale
Një ngarkesë në rritje
Pasojnë ushqimet dhe pijet joalkoolike me një peshë prej 13,6 për qind dhe shpenzimet e transportit zënë 12,5 për qind. Megjithëse rendi i këtyre kategorive ka mbetur i qëndrueshëm gjatë 20 viteve të fundit, pjesët e tyre relative kanë ndryshuar me kalimin e kohës.
Euronews ka publikuar një vështrim të detajuar se si kanë ndryshuar shpenzimet e familjeve në BE – dhe ku njerëzit po goditen më shumë.
Duke krahasuar shifrat e vitit 2002 dhe 2022, ndryshimi më i rëndësishëm ka ndodhur në shpenzimet e familjeve, të cilat u rritën nga 21.1 në 24.1 për qind, një rritje prej tre pikë përqindjeje në dy dekada. Kjo do të thotë se, nëse konsumi i përgjithshëm i amvisërive do të ishte 1000 euro në vitin 2002, ekonomia familjare do të shpenzonte 211 euro për banim dhe shërbime komunale. Deri në vitin 2022, kjo shumë është rritur në 241 euro.
Rritja përfaqëson një barrë financiare në rritje në përmbushjen e shpenzimeve bazë të jetesës për familjet evropiane, dhe është nxitur nga rritja e çmimeve të banesave dhe kostove të energjisë gjatë dy dekadave të fundit.
Kur shikojmë shpenzimet për shëndetësi, ato janë rritur me 22 për qind, krahasuar me një rritje prej 14 për qind për strehimin. Megjithatë, duke qenë se pjesa e kostove të strehimit është dukshëm më e lartë, ndikimi i përgjithshëm i rritjes së kostos së strehimit është shumë më i madh.
Irlanda shënoi rritjen më të madhe
Duke filluar nga pak mbi 20 për qind në fillim të viteve 2000, pjesa e shpenzimeve të familjeve për strehimin dhe shërbimet komunale është rritur në mënyrë të qëndrueshme, duke arritur kulmin në afro 25 për qind në 2013. Kjo periudhë pati rritjen më të ndjeshme, duke theksuar rritjen e kostove që lidhen me strehimin dhe shërbimet komunale.
Pas një rënie të lehtë, përqindja u rrit përsëri gjatë pandemisë COVID, duke arritur një rekord prej 25.6 përqind në vitin 2020.
Rritja e përgjithshme e shpenzimeve për strehim dhe shërbime komunale në dy dekadat e fundit tregon se këto shpenzime janë bërë një pjesë gjithnjë e më e rëndësishme e buxhetit të familjes.
Në disa vende, rritja ka qenë më e theksuar dhe ka kaluar pesë për qind. Ndërmjet viteve 2002 dhe 2022, Irlanda regjistroi rritjen më të ndjeshme prej 7.1 pikë përqindjeje, e ndjekur nga Spanja dhe Italia me rritje përkatësisht 6.3 dhe 5.4 pikë përqindjeje.
Mesatarja e BE-së ishte tre pikë përqindjeje dhe Kroacia u rendit në pjesën e poshtme të renditjes me minus 2.8 pikë përqindjeje.
Në 10 vende të BE-së, rritja tejkaloi katër për qind. Disa vende të Evropës Lindore, së bashku me Suedinë dhe Britaninë e Madhe, shënuan një rënie të peshës së shpenzimeve për strehim. Rënien më të madhe e shënoi Rumania me një rënie prej 4.1 pikë përqindjeje, ndërsa rënie të konsiderueshme shënuan edhe Bosnje-Hercegovina dhe Serbia.
Kur merren parasysh majat e regjistruara gjatë pandemisë, rritja e përgjithshme e shpenzimeve për strehim gjatë dy dekadave të fundit bëhet edhe më e habitshme.
Periudha Covida
Gjatë pandemisë, pjesa e shpenzimeve të familjeve për strehim u rrit pothuajse në të gjitha vendet, duke arritur nivele rekord. Megjithatë, në vitin 2022, ndërsa pandemia u qetësua, kjo përqindje filloi të bjerë.
Pjesa e ‘banimit, ujit, energjisë elektrike dhe gazit’ në shpenzimet e ekonomive familjare 2000-2022.
Cilat vende evropiane shpenzojnë më shumë për fatura?
Kostoja e faturave të banesave, duke përfshirë paratë e shpenzuara për qira dhe riparime, si përqindje e konsumit total të familjeve ndryshon ndjeshëm në të gjithë Evropën.
Në vitin 2022, Sllovakia kryesonte listën me më shumë se 30 për qind të shpenzimeve të lidhura me kostot e strehimit. Finlanda dhe Danimarka pasuan me 29.6 dhe 29.1 përqind respektivisht të shpenzuara për llogaritë e familjeve.
Këto shifra tregojnë se vendet e Evropës Veriore dhe Qendrore po përballen me presione të konsiderueshme financiare në lidhje me strehimin dhe shërbimet komunale, me shumë gjasa të nxitura nga kostot më të larta të energjisë ose nga tregjet më të shtrenjta të banesave.
Në të kundërt, vendet e Evropës Jugore dhe Lindore, si Mali i Zi, Turqia dhe Shqipëria, kanë një peshë shumë më të ulët të kostove të shërbimeve komunale në të gjitha kostot, ku në Mal të Zi arrin në vetëm 11.6 për qind të totalit të kostove të familjes dhe në Turqi dhe Shqipëri. 12.4 ose 12.5 për qind. Në Kroaci, kostot e shërbimeve komunale në raport me kostot e familjeve arritën në 14.9 për qind.
Kostot e banesave godasin më së shumti familjet me të ardhura më të ulëta
Një raport i fundit i OECD mbi strehimin e përballueshëm thekson se kostot e strehimit mund të jenë një barrë e madhe financiare për familjet, veçanërisht ato me të ardhura më të ulëta.
