Leonid Gozman: përse Putini mund të përdorë armë bërthamore
Që kur Bashkimi Sovjetik arriti barazinë bërthamore me Shtetet e Bashkuara, armët bërthamore janë parë si një mjet parandalimi. Shkatërrimi i pashmangshëm dhe i siguruar reciprokisht e bëri të pamundur përdorimin e tij praktik, përveç përdorimit te fjaleve për ditën e fundit të historisë njerëzore. Qeveritë në mbarë botën ishin të shqetësuara për lëshimet aksidentale, për rreziqet e testeve të armëve bërthamore (kjo është arsyeja pse ato u ndaluan përfundimisht) dhe për rënien e tyre në duart e terroristëve. Por të gjithë e kuptuan se kreu i shtetit që ishte në mendjen e tij nuk mund ta përdorte dhe as t’i kërcënonte seriozisht.
Por tani, në fund të çerekut të parë të shekullit të njëzet e një, Vladimir Putin po shpall një doktrinë të re bërthamore. Duke gjykuar nga fjalët e tij, Rusia tani e konsideron veten të drejtë të përdorë armë bërthamore pothuajse në çdo kohë që dëshiron; kjo sigurohet nga formulimet e paqarta dhe të hapura të risive të shpallura. Në çdo rast, është e mundur të godasim Ukrainën: ajo na sulmoi dhe e bëri atë me ndihmën e fuqive bërthamore.
Reagimi i botës është çuditërisht i qetë. As një samit urgjent i NATO-s dhe as vendosja e çdo gjëje të mundshme në gatishmëri (publike).
Kjo është pjesërisht për shkak të faktit se doktrina bërthamore është një dokument krejtësisht i pakuptimtë. Ju mund, me marrëveshje me partnerët tuaj, të merrni përsipër detyrime të verifikueshme. Për të mos kryer prova, për shembull, për të kufizuar fuqinë, ose për të mos prodhuar koka luftarake si kjo, etj. Këto detyrime shoqërohen gjithmonë nga një mekanizëm kontrolli: jo një temë për t’u marrë me fjalën e tyre. Por të thuash që në filan raste është i zbatueshëm, e në filan rast nuk është, është muhabet.
Një bombë (me shkronjën B!), edhe nëse nuk çon në vdekjen e menjëhershme të njerëzimit, do të kthejë faqen e historisë dhe do të jetë e njëjta forcë madhore që anulon të gjitha detyrimet. Prandaj, nuk është aq e rëndësishme ajo që shkruhet në këtë doktrinë. BRSS tha se nuk do të godiste kurrë i pari. A do t’i hidhnin kripë në bisht nëse ai e godiste? Tani Putin thotë se do të godasë sa herë të dojë. Dokumenti zyrtar, ka shumë të ngjarë, nuk ka të bëjë fare me qëllimet dhe aftësitë e tij reale, si, në të vërtetë, me çdo dokument të shkruar: prandaj ai është sovran, në mënyrë që të mos shikojë prapa në asnjë kufizim. Përkundrazi, ky është një tjetër shantazh i Perëndimit, i shpallur pikërisht tani për të komplikuar negociatat e Zelenskit për lejimin e përdorimit të armëve perëndimore në territorin rus.
Por fjalët e folura – jo doktrina – duhet të merren seriozisht. Ata thonë se Putini është nervoz, ndihet i pasigurt dhe po mendon të përziejë pjesët në tabelë. Veprimet gjithmonë paraprihen nga fjalët. Së pari “yid”, “khach” ose “dag” – vetëm pastaj leshimin. Fjala “Khokhol” përdoret tashmë gjerësisht në televizionin tonë: kjo do të thotë se autoritetet po formojnë një qëndrim ne ndjekjen dhe diskriminimin e ukrainasve etnikë.
Vladimir Putin kryeson një takim të Këshillit të Sigurimit për parandalimin bërthamor, Moskë, Rusi, 25 shtator 2024. Foto: Alexander Kazakov / EPA-EFE /SPUTNIK
Dhe meqenëse Putini thotë atë që thotë për Bombën, do të thotë se ai po përgatit neve dhe veten e tij për përdorimin e saj. Nga “ajo është e pamundur” kalojmë në “kur dhe ku”.
Gatishmëria e tij e brendshme dëshmohet edhe nga fjalimet e shumta të njerezve të tij: kllounëve në TV, ekspertëve të ndryshëm dhe opinionisteve tjere, të cilët njëzëri flasin për natyrën e dobishme dhe madje humane të përdorimit të Bombës, jo vetëm në Ukrainë, por në përgjithësi. Këta ekspertë e kuptojnë gjendjen shpirtërore të eprorëve të tyre dhe japin vetëm atë që do të miratohet ose, kam frikë se është miratuar tashmë.
Pra, do ta hedhë Bombën?
Unë mendoj se mundet. Ai padyshim nuk e ka atë pengesë morale përpara përdorimit të armëve bërthamore, të kuptuarit se ky është një hap drejt shkatërrimit të planetit, të cilin e kishin edhe Hrushovi edhe Brezhnjevi. Putini ka bërë tashmë shumë gjëra që dukeshin të pamundura për një person pak a shumë të civilizuar. Ai sigurisht nuk i intereson se sa ukrainas vdesin, sa prej tyre dhe ushtarët e tij do të vdesin më vonë nga sëmundja e rrezatimit, gjithashtu.
Përveç kësaj, Bomba është gjithashtu e nevojshme për të forcuar prestigjin e tij brenda elitës: diçka duhet bërë për të kompensuar turpin e Kurskut.
Udhëheqësi i mafies, kur respekti për të tronditet, duhet të bëjë diçka krejtësisht të tmerrshme – atëherë të gjithë do ta kuptojnë se ai është ende në pushtet. Bomba është vetëm ajo gjë e tmerrshme.
Megjithatë, është e paqartë nëse ai ka armë bërthamore? Ne themi shumë për diçka që ekziston, dhe më pas del se nuk ekziston. Kështu ishte edhe në BRSS; Kjo duket se është një karakteristikë e diktaturave në përgjithësi. Është e vështirë për mua të besoj se nëse gjithçka është rrëmujë kudo dhe çdo gjë që nuk është gozhduar është vjedhur, atëherë ka rregull në treshen famëkeqe bërthamore. Njerëzit kanë besuar prej kohësh se po, ka kaos kudo, por gjithçka është në rregull në ushtri: sa parada të shkëlqyera! Vërtet, “Armata” ngeci në paradë dhe nuk u pa më… Por nuk ishin paradat, sigurisht, por lufta që tregoi se në ushtri nuk kishte më pak kaos dhe përvetësim se në çdo tjetër. sferë. Pra, tani ne besojmë në diçka që askush nuk e ka parë: treshen bërthamore? Apo është njësoj si me Armata dhe standardin në rritje të jetesës?
Brenda një bunkeri të Luftës së Ftohtë. Sant’Oreste, Romë, Itali, 5 Prill 2022. Foto: Riccardo Antiimiani / EPA-EFE
Unë mendoj se vetë Putini gjithashtu nuk e di nëse ai ka armë bërthamore. Ai nuk e dinte që kufiri në Kursk ishte plot me vrima, se ushtria nuk ishte gati për luftë, se mbrojtjes ajrore i mungonin sulmet. Dhe ata kanë frikë të raportojnë dhe, më e rëndësishmja, ai nuk dëshiron të dëgjojë asgjë të keqe. Pra, ne nuk e dimë se çfarë ka?
Por le të themi se ka. Dhe madje edhe në gatishmëri luftarake. Shumë presin që Putini nuk do ta përdorë atë për një arsye krejtësisht njerëzore: ai ka frikë. Ne shohim se si ai kujdeset për shëndetin dhe sigurinë e tij. Dhe duke qenë se ai dëshiron të jetojë, ai nuk do të rrezikojë jetën e tij. Dhe armët bërthamore do të mbeten në magazina, gjithçka do të kufizohet në retorikë.
Do të doja ta besoja. Por ka një nuancë! Përdorimi i armëve bërthamore taktike në Ukrainë nuk do të thotë automatikisht fundi i botës. Kjo do të jetë një katastrofë lokale, por nuk do të ketë as dimër bërthamor dhe as dhjetëra miliona viktima menjëherë. Çfarë do të ndodhë? Sigurisht, mund të ketë, siç supozojnë shumë, një reagim të ashpër nga Perëndimi: sulme ndaj kapanoneve të lëshimit dhe objekteve të tjera të rëndësishme për luftën botërore, një gjueti për ata që dhanë urdhrin, e kështu me radhë.
Por Perëndimi kurrë nuk premtoi diçka të tillë – disa prej nesh ia atribuan këtë. Asnjëherë nuk u tha: nëse përdorni armë bërthamore, atëherë ne do t’i shkatërrojmë të gjitha këto dhe do t’ju marrim.
Përkundrazi, Macron dhe Scholz tani, një ditë pasi Putini i lejoi vetes gjithçka, bëjnë thirrje për kujdes në deklaratat për të mos provokuar përshkallëzim! Dhe Putini ka arsye të besojë se reagimi i Perëndimit do të kufizohet përsëri në fjalë. Për më tepër, dikush i afërt me zyrtarët më të lartë të vendeve perëndimore, ose vetë këta zyrtarë të lartë, mund të mendojë se meqë ai është aq i ngrirë, atëherë Ukraina duhet t’i jepet atij. Kjo nuk është përgjithmonë, ai nuk është i përjetshëm dhe pas tij, si gjithmonë pas largimit të tiranit, do të shfaqet dikush më i arsyeshëm. Na mbetet vetëm të presim. Ndoshta ky është plani i Putinit për fitore?
Rezultati i luftës së Putinit me Perëndimin nuk përcaktohet vetëm nga potenciali ekonomik dhe ushtarak: ai përcaktohet nga guximi. Nëse Perëndimi nuk thotë qartë dhe bindshëm se duke mbrojtur veten, duke përfshirë mbrojtjen e vetes në Ukrainë, do të bëjë gjithçka, nëse nuk është gati të bëjë asgjë, nëse nuk kthehet në atë që përfaqësonte gjatë Luftës së Dytë Botërore Churchill, atëherë Putini do të fitojë në Ukrainë. Dhe pastaj do të ketë vende të tjera. Së pari, shumë të afërta, që dikur ishin pjesë e Perandorisë; ku ai, duke qenë objektivisht më i dobët, sërish do të fitojë. Dhe pastaj ato të largëtat. Dhe ende do të përfundojë në luftë termonukleare. Apo do të zgjohet akoma Perëndimi?